កម្ពុជា: របាយការណ៍ស្តីពីសេរីភាពសាសនាអន្តរជាតិ ឆ្នាំ ២០១៩

សេចក្តីសង្ខេបរួម 

រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា ពុទ្ធសាសនា​គឺជា​សាសនា​របស់​រដ្ឋ ហើយត្រូវ​បានលើកកម្ពស់ តាមរយៈការមានថ្ងៃឈប់សម្រាក ការបណ្តុះបណ្តាលបែបសាសនា ការបង្រៀនពីព្រះពុទ្ធសាសនានៅតាមសាលារដ្ឋ និងការផ្តល់ថវិកាដល់ស្ថាប័ន​ពុទ្ធ​សាសនា។ ច្បាប់ចែងពីសេរីភាពនៃជំនឿ និងការប្រតិបត្តិសាសនា ដរាបណាសេរីភាព​នេះមិនជ្រៀតជ្រែកជំនឿសាសនារបស់អ្នកដទៃ ហើយមិនប៉ះពាល់សណ្តាប់ធ្នាប់ និងសន្តិសុខសាធារណៈ។ ច្បាប់មិនអនុញ្ញាតឲ្យនិកាយដែលមិនមែនជាព្រះពុទ្ធសាសនា ធ្វើការទទួលអ្នកដូរសាសនាជាសាធារណៈទេ។ រដ្ឋាភិបាលនៅតែមិនព្រមអនុញ្ញាតឲ្យ​ការិយាល័យ​នៃឧត្តមស្នងការទទួលបន្ទុកជនភៀស​ខ្លួន ​របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNHCR) ទទួលយកជាអចិន្រ្តៃយ៍ នូវជនម៉ុងតាញ៉ាមួយក្រុម ដែលកាន់សាសនាគ្រិស្តមកពីប្រទេសវៀត​ណាម ហើយដែលបានមកប្រទសកម្ពុជា ដើម្បីទាមទារសិទ្ធិជ្រកកោន។ រដ្ឋាភិបាល បានប្រគល់ឲ្យវិញ​នូវដីខ្លះទៅសហគមន៍ជនជាតិ ដែលច្រើនមានជំនឿលើរុក្ខអារក្សអ្នកតា ដោយដើមឡើយ រដ្ឋ​ផ្តល់​ដី​នោះទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនបរទេសមួយធ្វើជាដីសម្បទានសម្រាប់ធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍។

សារព័ត៌មានបានរាយការណ៍ថា អ្នកភូមិបានសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងហោចណាស់ ២ នាក់ ដោយគេសង្ស័យថា បានធ្វើធ្មប់ ដោយសារគេមានជំនឿលើអារក្សអ្នកតា។ ឧត្តមស្នងការទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស ​របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (OHCHR) បាននិយាយថា បទល្មើសទាក់ទងនឹងអំពើអាបធ្មប់ នៅតែបន្តមានច្រើន ហើយនៅចន្លោះពីឆ្នាំ ២០១២ ដល់ឆ្នាំ ២០១៨ មានករណីបែប​នេះយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ៤៩។ នៅតែមានសេចក្តីរាយការណ៍​ថា មានឧបសគ្គនៅក្នុងសង្គម ចំពោះសមាហរណកម្ម​នៃក្រុមភាគតិចដែលកាន់សាសនាអ៊ីស្លាម និងក្រុមអ្នកកាន់សាសនាគ្រិស្ត។

មន្រ្តីស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកតែងតែលើកឡើងពីសេរីភាពសាសនា និងភាពអត់ឱន ជាមួយតំណាង​នៃក្រសួងធម្មការ និងសាសនា និងមន្រ្តីដទៃទៀត​នៃរដ្ឋាភិបាល។ កម្មវិធីខ្លះ​របស់ស្ថានទូតបានបន្តផ្តោតលើការអភិរក្សនៃទីតាំងវប្បធម៌​សាសនា។

ផ្នែក ១៖ ប្រជាសាស្រ្តទាក់ទងនឹងសាសនា 

តាមការប៉ាន់ប្រមាណរបស់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រជាជនកម្ពុជាមានចំនួន​សរុបចំនួន ១៦,៧ លាន​នាក់ (ចំនួនប៉ាន់ប្រមាណ​នៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ ២០១៩)។ បើយោងតាមក្រសួងធម្មការ​ និងសាសនា ប្រហែល ៩៥% នៃប្រជាជនកម្ពុជាកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយកាន់ពុទ្ធសាសនា​ហីន​យាន ។ ចំនួន ៥%ទៀតគឺជាអ្នកកាន់សាសនាគ្រិស្ត អ៊ីស្លាម ជំនឿលើអារក្សអ្នកតា សាសនា Bah’is សាសនាជីហ្វ និងសាសនា កៅដាយ។ តាមប្រពៃណី អាណិកជនវៀតណាមកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន តែមានច្រើនបានបែរមកកាន់ពុទ្ធសាសនាហីនយានវិញ។ អាណិកជនវៀតណាមដទៃទៀត​កាន់សាសនារ៉ូម៉ង់កាតូលិក ហើយក្រុមនេះជាក្រុមធំជាងគេ ដែលកាន់សាសនាកាតូលិក​នៅកម្ពុជា។ អ្នកកាន់សាសនាកាតូលិកមានចំនួន ០,៤% នៃប្រជាជនសរុប។ ការវាយតម្លៃ​របស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល លើអ្នកកាន់សាសនាប្រូតេស្តង់ រួមទាំងអ្នកកាន់សាសនាគ្រិស្ត Evangelical ផង ឃើញថា មានចំនួនខុសៗគ្នា តែឃើញថា ចំនួនគឺតិចជាង ២%​ នៃប្រជាជនសរុប។

យោងតាមការប៉ាន់​ប្រមាណ​របស់រដ្ឋាភិបាល អ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមមានចំនួនប្រមាណពី ២,១% នៃប្រជាជនទាំងអស់ តែអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលខ្លះប៉ាន់ប្រមាណថា អាចមានចំនួនពី ៤% ទៅ ៥%។  ​ក្នុងចំណោម​នេះ ​ភាគ​ច្រើនលើស​លុប​គឺចាម ថ្វីបើមិនមែនគ្រប់ចាមទាំងអស់កាន់សាសនាអ៊ីស្លាមទេ។ ចាម​ច្រើន​រស់នៅ​តាមទីប្រជុំជន និងភូមិ​នេសាទ​តាមជន​បទ តាម​មាត់បឹងទន្លេសាប​និងទន្លេ​មេគង្គ និងក្នុង​ខេត្ដកំពត ។​ នៅ​កម្ពុជា ​សាសនា​អ៊ីស្លាម​មាន​បួនសាខា គឺសាខា​ Shafi​ ដែលប្រតិបត្តិដោយអ៊ីស្លាមសាសនិក​រហូតដល់ ៩០% សាខា Salafi (Wahhabi) សាខា​ដើមដែល​មាន ឈ្មោះថា Iman-San និង​សាខា Kadiani ។

ជនជាតិព្នងមានចំនួនប្រមាណ ០,២៨% ដែលភាគច្រើនជឿលើអារក្សអ្នកតា។ ចំនួនប្រហែល ០,២៥%​ទៀតជាក្រុមអ្នកកាន់សាសនា Baha’i Faith ជ្វីហ្វ  និង Cao Dai ។

​​​​ផ្នែកទី ២. ស្ថានភាព​នៃការគោរពរបស់រដ្ឋាភិបាលចំពោះសេរីភាពសាសនា 
ក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ 

រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងពីសេរីភាពនៃជំនឿ និងការប្រតិបត្តិសាសនា ដរាបណាវាមិនជ្រៀតជ្រែកជំនឿ សាសនា​ដទៃទៀត ហើយមិនប៉ះពាល់សណ្តាប់ធ្នាប់ និងសន្តិសុខសាធារណៈ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញកំណត់ថា ពុទ្ធសាសនាគឺជាសាសនា​របស់​រដ្ឋ ហើយចែងពីការឲ្យរដ្ឋផ្តល់ការគាំពារចំពោះការអប់រំតាមព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយហាមប្រាមការរើសអើង​ខាង​សាសនា។ ច្បាប់ហាមប្រាម​ក្រុម​សាស​នានានា ​មិនឲ្យ​រិះគន់ដោយចំហលើក្រុម​សាសនា​ដទៃទៀត តែមិនបានបញ្ជាក់លម្អិតពីផលវិបាកចំពោះការរំលោភ​លើការហាមប្រាម​នេះ។ ច្បាប់ហាមប្រាមអង្គការសាសនា​មិនឲ្យរៀបចំពិធី  ធ្វើការប្រមូលផ្តុំ ប្រជុំ និងបើកវគ្គរៀនសូត្រ ដែល​ផ្តោតលើនយោបាយ។

ច្បាប់តម្រូវឲ្យក្រុមអ្នកកាន់សាសនា​ទាំង​អស់ រួម​ទាំងក្រុម​ពុទ្ធ​សាសនិក​ផង ឲ្យចុះបញ្ជីការជាមួយ ក្រសួង​ធម្មការ​និងសាសនា។ ច្បាប់កំណត់ថា ក្រុមនានាត្រូវតែប្រាប់រដ្ឋាភិបាល​នូវ​បំណងនៃអង្គការសាសនារបស់គេ រៀបរាប់ពីសកម្ម​ភាព​សាសនា​​របស់គេ ផ្តល់ប្រវត្តិរូបនៃមេដឹកនាំសាសនារបស់គេ រៀបរាប់ប្រភពថវិកា សន្យាផ្តល់​របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ ដែលរៀបរាប់លម្អិតពីសកម្មភាពសាសនាទាំងអស់ យល់ព្រមគោរពតាមបញ្ញត្តិដែលហាមក្រុម​សាសនាប្រមាថក្រុមសាសនាដទៃទៀត បង្កជម្លោះ ឬបំផ្លាញសន្តិសុខជាតិ។ ការចុះបញ្ជីតម្រូវឲ្យមានការយល់​ព្រមពីថ្នាក់មូលដ្ឋាន ថ្នាក់ខេត្ត និងថ្នាក់ជាតិ ហើយដំណើរការនេះអាចចំណាយពេលរហូតដល់ ៩០ ថ្ងៃ។ គ្មានការពិន័យចំពោះការខក​ខានមិនបានចុះបញ្ជីទេ។ ក្រុមសាសនាដែលបានចុះបញ្ជីហើយ ទទួលបានការលើកលែងពន្ធពីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និង​ហិរញ្ញវត្ថុ។

ច្បាប់ហាមប្រាមជាផ្លូវការ មិនឲ្យក្រុមមិនមែនជាពុទ្ធសាសនិក ដើរបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យគេចូលសាសនារបស់ខ្លួន ហើយចែងថា ខ្លឹមសារអត្ថបទមិនមែនជារបស់ពុទ្ធសាសនិកអាចចែកចាយបានតែនៅក្នុងកន្លែង​សាសនារបស់គេតែប៉ុណ្ណោះ ។ ច្បាប់ក៏​ហាមផងដែរលើការផ្តល់លុយ ឬសម្ភារៈដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យ​គេចូលសាសនារបស់ខ្លួន។

​​​​​​ច្បាប់តម្រូវឲ្យមានការចុះបញ្ចីដាច់ដោយឡែកពីគ្នាផងដែររ នូវកន្លែងគោរពបូជា និងសាលាសាសនា។ កន្លែងគោរពបូជា និងសាលាសាសនាអាចត្រូវបានបិទបណ្តោះអាសន្ន រហូតដល់កន្លែងទាំងនោះត្រូវបានចុះបញ្ជីការ​ហើយ តែក្រសួងធម្មការ​ និងសាសនានិយាយថា ខ្លួនមិនបានចាត់វិធានការនេះទេ។ ច្បាប់​ធ្វើការញែកដាច់ពីគ្នារវាង “កន្លែងធ្វើសក្ការៈបូជា” និង “កន្លែងសូត្រធម៌”។  ការបង្កើត​កន្លែងបូជា​ទាមទារ​ឲ្យស្ថាបនិក​គឺជាម្ចាស់កម្ម​សិទ្ធិ​លើ​អាគារ និងដីអាគារនោះ។ កន្លែងនោះត្រូវដាក់មនុស្សបាន​យ៉ាងតិច ២០០ នាក់ ហើយពាក្យសុំការអនុញ្ញាត​ត្រូវ​មាន​ការគាំទ្ររបស់អ្នកជឿនិងគាំទ្រចំនួនយ៉ាងតិច ១០០ នាក់។ កន្លែងសូត្រធម៌ អាចស្ថិត​នៅក្នុងទីតាំង​ជួល ឬនៅលើដីជួល ហើយមិនចាំបាច់​ទាល់តែដាក់មនុស្សបាន​ប៉ុន្មាននោះទេ ។​ចំណែកពាក្យសុំការអនុញ្ញាតលើកន្លែង​សូត្រធម៌​ត្រូវមានអ្នកគាំទ្រចំនួន​២៥ នាក់យ៉ាងតិច។​ កន្លែង​គោរព​បូជា​ត្រូវស្ថិត​នៅឆ្ងាយ​ពីគ្នាយ៉ាង​តិច ២ គម ហើយ​មិនអាច​ប្រើ​ប្រាស់​​ដើម្បីបម្រើ​បំណងផ្នែក​នយោ​បាយ ទទួល​ឧក្រិដ្ឋ​ជនឲ្យស្នាក់​នៅ​ ឬជន​គេច​ខ្លួនពីច្បាប់​ឡើយ ។ ការកំណត់​ចម្ងាយ ពីគ្នានេះ​​គឺសម្រាប់តែការ​កសាង​កន្លែង​គោរព​បូជា​ថ្មីៗតែ​ប៉ុណ្ណោះ ហើយមិន​ទាក់ទង​នឹងការិយា​ល័យ​របស់​អង្គការ​សាសនា ឬកន្លែងសូត្រធម៌​ទេ ។

សាលា​សាសនាត្រូវតែមានការចុះបញ្ជីការជាមួយក្រសួង​ធម្ម​ការ​និងសាសនា ហើយនិងក្រសួងអប់រំ។ សាលាសាសនាត្រូវបានណែនាំដោយក្រសួងអប់រំ ឲ្យធ្វើតាមកម្មវិធីសិក្សាស្នូលរបស់ក្រសួងអប់រំ ដែលមិនបញ្ចូលផ្នែកស្តីពីសាសនា​ទេ តែសាលាអាចបន្ថែមមេរៀនស្តីពីព្រះពុទ្ធសាសនា បន្ថែមលើកម្មវិធីសិក្សាស្នូល​របស់ក្រសួង។ រដ្ឋាភិបាលតម្រូវឲ្យតាមសាលារដ្ឋធ្វើការសម្របសម្រួលជាមួយក្រសួងអប់រំ នៅពេលបង្រៀនមេរៀនបន្ថែម​ស្តីពីព្រះពុទ្ធសាសនា។ សិស្សដែលមិនកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា អាចមិនរៀនមេរៀន​នេះ​ក៏បានដែរ។ ច្បាប់មិនអនុញ្ញាតឲ្យបង្រៀនសាសនាមិនមែនព្រះពុទ្ធ នៅសាលារដ្ឋទេ​។ ការបង្រៀនសាសនាដទៃ ដែលមិនមែនជាពុទ្ធសាស​នា អាច​បង្រៀនបាន​នៅតាមសាលាឯកជន។

ប្រទេសកម្ពុជាបានចូលរួមជាភាគីមួយ ​នៅក្នុងកតិកាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិនយោបាយ និងសិទ្ធិពលរដ្ឋ។

​​​​ការប្រតិបត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាល ​​​​ 

នួន ជា ដែលត្រូវបានកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត កាលពីឆ្នាំ ២០១៨ ពីបទប្រល័យពូជសាសន៍ទាក់ទងនឹងសាសនា និងក្រុមជនជាតិ ទៅលើជនជាតិវៀតណាម និងចាម នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ពីឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩ បានស្លាប់​នៅអាយុ ៩៣ មុនពេលសាលាក្តីបើកសវនាការលើបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍របស់គាត់។

រដ្ឋាភិបាលបន្តមិនឲ្យអង្គការឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួនទទួលយកជាអចិន្រ្តៃយ៍ នូវក្រុមជនជាតិតំបន់ភ្នំម៉ុងតាញ៉ាដែលកាន់សាសនាគ្រិស្ត មកពីប្រទេសវៀតណាម ដែលបានមកប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីស្វែងរកឋានៈជាជនភៀសខ្លួ​ន។ ក្រុមចំណោមសមាជិកក្រុមនេះចំនួន ២០០ នាក់ ដែលបានគេចខ្លួនពីប្រទេសវៀតណាម ហើយបានមកដល់កម្ពុជា នៅឆ្នាំ ២០១៧ មាន ២៧ នាក់បានស្ថិតនៅកម្ពុជានៅឡើយ។ រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ជូនត្រឡប់ទៅវៀតណាមវិញចំនួន ៤ នាក់ នៅខែមិថុនា។ សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សបានសម្តែងកង្វល់ថា អ្នកដែលត្រូវបញ្ជូនត្រឡប់ទៅវៀតណាមវិញ នឹងប្រឈមនូវការធ្វើបាប នៅពេលទៅដល់វិញ។ អង្គការ UNHCR បាននិយាយថា មានម្នាក់ក្នុងចំណោម ៤ នាក់​នោះបានវិលត្រឡប់វិញ​ដោយស្ម័គ្រចិត្ត ហើយ ៣ នាក់ទៀត​ត្រូវបានរកឃើញដោយអង្គការ UNHCR ថា គ្មានលក្ខណៈសម្បតិ្តគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ទទួលឋានៈជនភៀសខ្លួនទេ។ នៅខែមិថុនាដដែលនោះ រដ្ឋាភិបាលបាននិយាយថា នឹងអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកនៅសល់ចំនួន ២៧ នាក់ទៅតាំងទីលំនៅ​នៅប្រទេសទី ៣ បើសិនជាអង្គការ UNHCR ទទួលបានការយល់ព្រមពីរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម។ អង្គការ​នេះ​បានបដិសេធសំណើនេះ ដោយនិយាយថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរទាក់ទងដោយផ្ទាល់ជាមួយរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម។

រដ្ឋាភិបាលបានបន្តឲ្យមានថ្ងៃឈប់សម្រាកបុណ្យ​តាម​ប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនា ជាផ្លូវការ ហើយថែមទាំងផ្តល់ការបង្រៀនតាម​សាសនាព្រះពុទ្ធ​ដល់សង្ឃ និងអ្នកឯទៀត នៅតាមវត្ត ហើយជួយជាថវិកាដល់វិទ្យាស្ថានដែលធ្វើការស្រាវជ្រាវ និង​បោះពុម្ពឯកសារ​ស្តីពីវប្បធម៌ខ្មែរ និងប្រពៃណីតាមព្រះពុទ្ធសាសនា។ រដ្ឋាភិបាលមិនបានធ្វើដូច្នេះឡើយ ចំពោះក្រុមសាសនា ឬថ្ងៃឈប់សម្រាកតាមសាសនាដទៃទៀតទេ។

នៅថ្ងៃទី ៧ ខែឧសភា នាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែនបានរៀបចំអាហារស្រាយបួស Iftar ជាមួយសមាជិកម្នាក់​នៃសភាម៉ាឡេស៊ី ឈ្មោះ Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar  ដែលជាសមាជិក​នៃក្រុមប្រឹក្សាសាសនាអ៊ីស្លាម Selagor ដែលតំណាងឲ្យអង្គការសហប្រតិបត្តិការអ៊ីស្លាម អ៊ីស្លាមសាសនិកចំនួន ៣២០ នាក់ មានសញ្ជាតិចំនួន ៣២ និងអ៊ីស្លាមសាសនិកកម្ពុជាចំនួន ៤៧៥០ នាក់។ នោះគឺជាឆ្នាំលើកទី ៦ ជាប់គ្នាមកហើយដែលនាយករដ្ឋមន្រ្តីបានរៀបចំពិធី​បែប​នេះ ហើយគាត់បានសន្យាថា នឹងបន្តរៀបចំតទៅទៀត។ នៅក្នុងសុន្ទរកថា​របស់លោក លោកបានសន្យារក្សា «សុខដុមផ្នែកសាសនា ដើម្បីឲ្យប្រទេសកម្ពុជាគ្មានជម្លោះជាតិសាសន៍ និងសាសនា»។

កាលពីខែតុលា នៅក្នុងពិធីភោជនីយាហារជាមួយគ្រិស្តសាសនិកចំនួន ៣០០០ នាក់ នៅភ្នំពេញ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីបានិយាយថា កម្ពុជា គ្មានជម្លោះសាសនាទេ។ លោកបានលើកទឹកចិត្តឲ្យអ្នកចូលរួមរក្សាសន្តិភាព សន្តិសុខ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ នៅក្នុងប្រទេស។

នៅខែឧសភា នៅក្នុងពិធីសូត្រគម្ពីកូរ៉ាន ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ម៉ែន សំអន បានអំពាវនាវឲ្យអ៊ីស្លាមសាសនិក​នៅក្នុងប្រទេសប្រឆាំងនឹងអន្តរាគមន៍បរទេស នៅក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេស។  គាត់បានសុំឲ្យពួកគេ «រក្សាសន្តិភាព ស្ថិរភាពនយោបាយ អធិបតេយ្យ​ភាពទឺកដី ហើយប្រឆាំងរាល់ការប៉ុនប៉ងធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ និងការប៉ុនប៉ងជ្រៀតជ្រែកចូលក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ជាតិ»។

នៅថ្ងៃទី ៨ ខែឧសភា លោក ម៉ម ប៊ុនហេង រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសុខាភិបាល បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ ដោយបញ្ជាឲ្យប្រធានមន្ទីរពេទ្យរដ្ឋទាំងអស់រៀបចំបន្ទប់នៅទូទាំងប្រទេស ដើម្បីសម្រួលដល់ការថ្វាយបង្គំរបស់អ្នកជំងឺ និងបុគ្គលិកជាអ៊ីស្លាមសាសនិក។ នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែឧសភា ក្រសួងអប់រំបានធ្វើដូចគ្នានេះ ហើយបានស្នើឲ្យសាកលវិទ្យាល័យ សាលាឯកជន និងសាលារដ្ឋចំនួន ១២៥ នៅទូទាំងប្រទេសបន្ថែមបន្ទប់សូត្រធម៌ ថ្វាយបង្គំ នៅក្នុង​នោះ។

នៅថ្ងៃទី ២៦ ខែមីនា រដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសសេចក្តីសម្រេចចិត្តមួយ ក្នុងការដកហូតយកដីចំនួន ៧៤២ ហិកតា ពីក្រុមហ៊ុនសម្បទានមួយ​របស់វៀតណាម ឈ្មោះ Hoang Anh Gia Lai ហើយបានបង្វិលដី​នោះឲ្យ​ទៅ​សហគមន៍​ជនជាតិដើម នៅរតនៈគីរី ដែលភាគច្រើនជឿលើអារក្សអ្នកតា។

ផ្នែកទី ៣. ស្ថានភាពនៃការគោរពរបស់សង្គម ចំពោះសេរីភាពសាសនា 

នៅថ្ងៃទី ២១ មករា នៅឃុំអន្លង់វិល  ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង បើយោងតាមផ្នែកសារព័ត៌មាន ឈ្មោះ វង់ ដែន បានកាប់សម្លាប់ឈ្មោះ នក សល់។ របាយការណ៍​និយាយថា ឈ្មោះដែនបានចោទឈ្មោះសល់ថា បានធ្វើអំពើ ដើម្បីឲ្យគាត់ និងគ្រួសារគាត់ឈឺ។ នគរបាលបានចាប់ឈ្មោះដែន នៅថ្ងៃបន្ទាប់ ហើយបានចោទគាត់ពីបទសម្លាប់មនុស្សគិតទុកជាមុន។

នៅថ្ងៃទី ១៤ មេសា នៅឃុំស្រែ ឈូក ស្រុកកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគីរី បើយោងតាមផ្នែកសារព័ត៌មាន ឈ្មោះ នន ម៉ៅបានបាញ់សម្លាប់ឈ្មោះ ជុច ផស នៅពេលគាត់កំពុងដេកក្នុងផ្ទះ។ ម៉ៅបានចោទផសពីបទធ្វើអំពើឲ្យគាត់ និងគ្រួសារគាត់ឈឺ។ នគរបាលបានចាប់ឈ្មោះម៉ៅ នៅថ្ងៃដដែល​នោះ ហើយបានចោទគាត់ពីបទសម្លាប់មនុស្សគិតទុកជាមុន។

ការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជនទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស (OHCHR) បាននិយាយថា បទល្មើសទាក់ទងនឹងអាបធ្មប់មានការថយចុះ​នៅតំបន់ទីប្រជុំជន  តែ​នៅតែជាបញ្ហា​នៅតំបន់ជនបទ។ ពីឆ្នាំ ២០១២ ដល់ឆ្នាំ ២០១៨ អង្គការ OHCHR បានកត់សម្គាល់ឃើញមានបទល្មើសទាក់ទងនឹងរឿងអាបធ្មប់ចំនួន ៤៩ ដោយក្នុង​នោះ មានការសម្លាប់មនុស្សចំនួន ៣៥ ករណី និងការប៉ុនប៉ងសម្លាប់ ឬយាយីលើមនុស្សចំនួន ១៤ ករណី។

អ្នករស់នៅក្នុងសហគមន៍​ចាមកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមខ្លះបាននិយាយថា​ គេជួបឧបសគ្គនៅក្នុងការទទួលបាន​សមាហ​រណកម្មពេញលេញ​ទៅក្នុងសង្គម ដោយក្នុង​នោះរួមមានទាក់ទងនឹងការរកបានការងារហើយនិងសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម។ សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកបានរាយការណ៍​ថា មានអ្នកខ្លះ​នៅក្នុងសហគមន៍ពុទ្ធសាសនិកដែលជាក្រុមភាគច្រើន  នៅតែមានការសង្ស័យទៅលើចាម និងក្រុមភាគតិចដទៃទៀត ថាចេះនិងធ្វើអាបធ្មប់។

ផ្នែកទី ៤. គោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក និងការពាក់ព័ន្ធ 

មន្រ្តីស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកតែងតែបាន​លើកឡើងពីសារៈសំខាន់​នៃការធ្វើសមាហរណកម្មពេញលេញនៃក្រុមសាសនាភាគតិច ទៅក្នុងសង្គមខ្មែរ និងអត្ថប្រយោជន៍​នៃការគាំទ្រពហុភាព​នៃសាសនា ជាមួយតំណាងក្រសួងធម្មការ និងសាសនា ហើយនិងមន្រ្តីដទៃទៀត​ ក្នុងរដ្ឋាភិបាល។

ស្ថានទូត​​អាមេរិក​បាន​បញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់នៃការទទួលយកភាពចម្រុះ​​នៃសាសនា ​ក្នុងជំនួបជាមួយមេដឹក​នាំសាសនា​ព្រះពុទ្ធ សាសនាគ្រិស្ត និងសាសនាអ៊ីស្លាម ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃការអត់ឱនរវាងអ្នកកាន់សាសនាផ្សេងៗ នៅក្នុង​សង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។

មន្រ្តីស្ថានទូតបានជួបទៀងទាត់ជាមួយក្រុមជនជាតិចាម និងសមាជិកអ៊ីស្លាមសាសនិកដទៃទៀត ដើម្បីគាំទ្រការអត់ឱនផ្នែកសាសនា ការគោរពចំពោះវប្បធម៌​នៃក្រុមភាគតិច ឱកាសស្មើគ្នាផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងការធ្វើសមាហរណកម្មក្រុមជនជាតិភាគតិច ទៅក្នុងវប្បធម៌​នៃក្រុមភាគច្រើន។ នៅក្នុងអំឡុងពេល​នៃទស្សនកិច្ចមួយចំនួន មកកាន់តំបន់នេះ មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់មកពីទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ថែមទាំងបានជួបជាមួយអាជ្ញាធរ និងសមាជិកនៃអង្គការសង្គមស៊ីវិល​ក្នុងស្រុក ដើម្បីជំរុញសេរីភាព​សាសនា។

កម្មវិធីខ្លះ របស់ស្ថានទូតបានផ្តោតលើការគាំទ្រការអភិរក្សទីតាំងវប្បធម៌បែបសាសនា។