របាយការណ៍ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក របាយការណ៍ស្តីពីការជួញដូរមនុស្សឆ្នាំ ២០២០

ប្រទេសកម្ពុជា – (លំដាប់ថ្នាក់ទី២ ក្នុងបញ្ជីតាមដាន)

រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិន​បានគោរពបានពេញលេញ​តាម​បទ​ដ្ឋាន​អប្បប​រមាក្នុង​ការ​លុបបំបាត់​ការ​ជួញ​​​ដូរ​មនុស្ស​​ទេ ។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក្ដី ក៏រដ្ឋា​ភិបាល​កំពុងបង្កើនកិច្ច​ខិតខំ​ប្រឹង​ប្រែង​គួរឲ្យ​កត់​សម្គាល់ក្នុង​ការ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​ជួញ​​ដូរ​មនុស្ស​​នេះ។​ ការខិតខំ​ទាំង​នេះ​រួម​មាន​ដូច​ជាបាន​​បន្ត​កាត់ទោស​និងដាក់​ទោស​ជនល្មើស ការបង្កើតផែនការសកម្មភាព ៥ ឆ្នាំដើម្បី​ប្រយុទ្ធ​​​ប្រឆាំង​នឹង​ការជួញ​ដូរ​ការបង្កើត​និង​ប្រើ​បច្ចេកទេស​ថ្មីក្នុង​ការកំណត់​អត្ត​សញ្ញាណ​ជន​រងគ្រោះ និងការ​ប្រមូល​​ទិន្នន័យ។ តែ​រដ្ឋា​ភិបាល​មិន​បាន​បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​ថា​បាន​បង្កើន​ការ​ខិត​ខំ​ទេ បើប្រៀប​ធៀប​នឹងរយៈ​​កាល​នៃ​របាយការណ៍​លើកមុន។ អាជ្ញាធរ​មិន​បានប្រ​មូលព័ត៌មាន​ឲ្យ​បានគ្រប់គ្រាន់ ឬចែករំលែកព័ត៌មានគន្លឹះ ស្តីពីការងារ​ពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ទេ។ អំពើ​ពុក​រលួយ ​នៅ​តែ​ធ្វើឲ្យ​រាំង​​ស្ទះ​ដល់​ការងាររបស់សមត្ថកិច្ច ដំណើរការ​កាត់ក្តី​ជនល្មើស និង​ការ​​​ផ្តល់​សេវា​ដល់​ជន​រងគ្រោះ។ នៅចំពោះមុខ​​ កង្វះការគ្រប់គ្រង និងវិធានការ​ចាប់ឲ្យ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​របស់រដ្ឋាភិបាល អាជ្ញាធរមិនបានធ្វើការស៊ើបអង្កេតលើរបាយការណ៍​ដែលគួរឲ្យ​ទុក​ចិត្ត​បាន ស្តីពី​​ការ​ឃុបឃិត​របស់មន្រ្តីជាមួយឈ្មួញខិលខូច ដែលបានធ្វើឲ្យបុរស ស្រ្តី និង​កុមារ​រាប់​ពាន់​នាក់ នៅ​ទូទាំង​ប្រទេស រងការ​ជួញដូរមនុស្ស នៅ​តាម​កន្លែង​កំសាន្ត​កន្លែងឡឥដ្ឋ។ ការ​ខកខាន​​របស់​រដ្ឋា​ភិបាល ក្នុងការ​បង្កើត​និង​អនុវត្ត​ប្រព័ន្ធ​តាមដាន​ផ្នែកយុត្តិធម៌ ​ឲ្យបាន​គ្រប់​គ្រាន់​ ​ធ្វើឲ្យ​ជន​សង្ស័យ​​​ជាច្រើនគេចខ្លួនមុនសវនាការ ដែលជា​ការនាំ​ឲ្យមាន​ការកាត់​ទោស​កំបាំង​មុខ​ជា​ច្រើន។ រដ្ឋាភិបាល​បានបន្ត​ប្រើប្រាស់​មិនត្រឹម​ត្រូវ​ ​នូវធនធាន​មាន​កម្រិត​សម្រាប់​ការងារ​ពង្រឹង​ច្បាប់ ដោយ​ដៅលើ​អ្នកមិន​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការជួញដូរ ហើយគាប​សង្កត់​លើ​បុគ្គល​​ដែល​ចង់​ធ្វើ​ការ​​ចងក្រង​ឯកសារ​ស្តីពីការជួញដូរ​មនុស្ស​​របស់​ប្រទេសកម្ពុជា ហើយមិន​បាន​​​​ខិត​ខំ​​បង្វែរ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ស្តីពីការ​ជួញដូរ​ដែល​មិន​សមហេតុផល និង​មាន​លក្ខណៈ​នយោបាយ ដូច​មាន​និយាយ​​នៅក្នុងរបាយការណ៍​លើកមុន។ អាជ្ញាធរ​មិនបាន​ចេញ​​ការណែនាំ​ផ្លូវ​​ការ ​ដែល​អនុញ្ញាត​ឲ្យប្រើ​បច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេតសម្ងាត់ នៅក្នុងប្រតិបត្តិការ​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​​​ជួញ​ដូរ​ទេ។ កត្តា​នេះ​បន្ត​ធ្វើឲ្យមានឧបសគ្គដល់​លទ្ធភាព​របស់មន្រ្តី នៅក្នុងការ​ចាប់ឲ្យជន​ប្រព្រឹត្ត​ការជួញដូរ​ផ្លូវភេទ​ទទួល​ខុសត្រូវ។ ដូច្នេះប្រទេស​កម្ពុជា​ នៅបន្តស្ថិតនៅ​លំដាប់​ថ្នាក់​ទី ២ ក្នុង​​បញ្ជី​តាម​ដាន ក្នុងរយៈពេល ២ ឆ្នាំជាប់គ្នាមក​នេះ។

អនុសាសន៍​ជាអាទិភាព៖​

ដោយ​គោរពដំណើរការត្រឹមត្រូវ បង្កើនការ​ខិតខំ​ក្នុងការស៊ើបអង្កេត និងនាំ​ខ្លួនយក​មក​កាត់ ទោស ដាក់​ទោស និង​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​​ចំពោះជន​ល្មើស​ក្នុងការ​ជួញ​ដូរផ្លូវភេទ ​និង​ជួញ​ដូរ​ពលកម្ម រួមទាំងមន្រ្តីឃុបឃិត ដោយ​ដាក់ទោស​ឲ្យ​ជាប់​ពន្ធនាគារធ្ងន់ធ្ងរ អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​ការ​ប្រើ​​បច្ចេក​ទេស​ស៊ើបអង្កេតសម្ងាត់ នៅក្នុង​ការអនុវត្ត​ច្បាប់​​ប្រឆាំង​ការ​ជួញដូរ​ បង្កើន​ថវិកា​សម្រាប់​អង្គភាព​​អ​នុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងការជួញដូរ ហើយផ្តល់លុយឲ្យមុនធ្វើការស៊ើបអង្កេត ជា​ជាង​​ផ្តល់​ឲ្យ​ជា​ក្រោយ អនុវត្ត​ពេញលេញ​នូវ​ពិធី​សារ​ថ្មី​ទូទាំង​ប្រទេស​សម្រាប់​រកមើល​ជន​រងគ្រោះ​នៅ​​ក្នុង​ចំណោម​ក្រុម​ដែល​ងាយរងគ្រោះ ហើយបង្រៀនមន្រ្តីឲ្យយល់​ពីខដែល​ចែងនៅ​ក្នុង​ច្បាប់​នេះ បង្កើន​​ថវិកា​សម្រាប់​នគរបាល​ប្រឆាំង​ការជួញ​ដូរមនុស្ស​ ដើម្បីសម្របសម្រួលបានល្អ ​លើការ​តាម​ដានចុងចោទ ដែលត្រូវ​បានដោះលែង​នៅក្រោម​ការ​តាម​ដាន​​របស់តុលាការ​នៅមុន​សវនាការ។ បង្កើនការធ្វើអធិការកិច្ចការងារ ដោយមិនប្រកាសឲ្យដឹងមុន នៅកន្លែង​ការងារ​ដែល​មាន ការ ប្រឈមខ្លាំង ពិសេស​នៅតាមទីតាំងឡឥដ្ឋ កន្លែងនេសាទ និងចំការធំៗ ដោយ​ផ្តោត​សំខាន់​​លើ​ការ​រក​មើលទាសភាពបំណុល បង្កើនសេវា​សម្រាប់​ជនរងគ្រោះជាបុរស និង​កុមារា ពិសេស​​​អ្នកដែល​ត្រូវ​បាន​គេ​កេង​ប្រវ័ញ្ច​នៅក្នុងឧស្សាហកម្មនេសាទ បង្កើត​ប្រព័ន្ធ​តាមដាន ប្រមូល និង​រាយ​ការណ៍​ទិន្នន័យ​ស្តីពី​ការកាត់ទោស​ប្រឆាំង​ការជួញដូរ និង​ការងារ​ការពារ​ជន​រង​គ្រោះ ផ្សព្វ​ផ្សាយទិន្នន័យ​ក្នុងចំណោម​ស្ថាប័នរដ្ឋ ​ដែល​មាន​ការងារ​ទាក់ទង ដោយ​ធ្វើ​​​យ៉ាង​ណា​ការពារ​អត្តសញ្ញាណ និងការសម្ងាត់ឯកជនរបស់ជនរងគ្រោះ។ លុបបំបាត់​ការយក​ថ្លៃក្នុង​ការ​ជ្រើសរើស​យក ឬការផ្តល់ការងារ ពីកម្មករ​ដោយក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសពលករ ហើយត្រូវ​ឲ្យនិយោជក​ជាអ្នក​បង់​​វិញ។ បង្កើនការតាមមើល និងត្រួតពិនិត្យ​លើស្ថាប័នឲ្យកម្ចី ដោយ​រួម​ទាំង​ស្ថាប័ន​មីក្រូ​ហិរញ្ញ​វត្ថុ​ឯកជន ដើម្បី​កាត់​បន្ថយភាពងាយរងគ្រោះនឹងការបង្ខំ​ដោយសារ​បំណុល នៅ​ក្នុង​ចំណោម​ក្រុម​ដែលមានជីវភាពខ្សត់ខ្សោយ បង្កើន​ការ​ខិតខំ​ឲ្យមាន​ការចូល​រួម​របស់ជនរងគ្រោះ នៅក្នុង​ដំណើរ​​ក្តីព្រហ្មទណ្ឌ និងដំណើរក្តីរដ្ឋប្បវេណី​ ដោយ​រួមមាន​ការ​ផ្តល់​ការអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើការ ស្នាក់​នៅ​បណ្តោះអាសន្ន និងឋានៈស្ថាន​ភាពអន្តោប្រវេសន៍​ដទៃ​ទៀត​ដែល​​ចាំបាច់ ដល់​ជនបរទេស​ជា​ជន​រងគ្រោះ ដែល​ចង់ស្នាក់​នៅក្នុងប្រទេស នៅក្នុង​អំឡុង​ពេលដំណើរការក្តី កែប្រែ​ច្បាប់​ដែល​អនុញ្ញាត​ឲ្យមានការផ្តល់​សំណងនៅពេល​​ជនល្មើស​ត្រូវ​បាន​ដាក់ទោស បង្កើត​ហើយ​បណ្តុះបណ្តាល​មន្រ្តីពាក់ព័ន្ធ​ ដែលធ្វើការទាក់ទងនឹង​នីតិវិធី​ការងារ​ជាបទដ្ឋានសម្រាប់គណនា  និង​ផ្តល់​សំណង ​បង្កើតឲ្យមាន​នីតិ​វិធី​ជា​ប្រព័ន្ធ ហើយកំណត់​ធនធាន​​​សម្រាប់​ជួយជនរងគ្រោះខ្មែរ តាម​រយៈ​បេសកកម្មការទូតនៅបរទេស រួមទាំង​នៅក្នុង​​ប្រទេស​ដែលគ្មានតំណាង​ទូត​កម្ពុជា ពង្រឹង​ការខិតខំ​ក្នុងការ​ត្រួតពិនិត្យ​ក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើស​កម្លាំង​​ពលកម្ម​ឯកជន និងសាខារបស់គេ ដើម្បី​​រកមើលការ​ជ្រើសរើស​ដែល​មានលក្ខណៈ​បន្លំ​ ឬការជួញដូរ​ដទៃ​ទៀត​ បង្កើន​ការ​យល់​ដឹង​របស់​សាធារណជន លើបែប​បទ​ដាក់ពាក្យ​សុំឯកសារ​ធ្វើដំណើរសមស្រប ដើម្បី​សម្រួល​ដល់​ការ​ធ្វើចំណាក​ស្រុក​ដោយស្របច្បាប់ និង​ប្រកប​ដោយ​សុវត្ថិភាព​ ពង្រឹង​ការ​ខិតខំ​ដើម្បី​បញ្ចូល​គំនិត​របស់​​អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាល​​ ទៅ​ក្នុង​គោល​នយោបាយ​ សម្រាប់ផ្ទេរការគ្រប់គ្រង​ជាផ្លូវការ លើ​ជនរង​គ្រោះ​ជាកុមារ។

 ការកាត់ទោស
រដ្ឋាភិបាល បានធ្វើការងារពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់មិនទាន់គ្រប់គ្រាន់។ អំពើ​ពុករលួយ​ដែល​មាន​ជាទូទៅ​បង្អាក់​យ៉ាងខ្លាំងដល់ដំណើរទៅមុខ ក្នុងការចាប់ឲ្យជនល្មើសទទួលខុសត្រូវ។ អាជ្ញាធរ​នៅតែខ្ជះខ្ជាយ​ធនធាន​ក្នុងការ​កាត់ទោស និងស៊ើបអង្កេត​ ដោយ​បែរ​ជា​ជំរុញ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​មិនសមហេតុផល ប្រឆាំង​នឹង​អ្នក​មិនមែន​ជា​ជនល្មើស ដោយ​រួមមាន​អ្នក​ប្រើប្រាស់​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយសង្គម ស្រ្តីដែលចូលរួមក្នុងកម្មវិធីពរពោះឲ្យគេ និង​អ្នក​ដែល​ចង់​ចងក្រង​ឯកសារ​ស្តីពីការជួញដូរមនុស្ស នៅក្នុងប្រទេស។ ច្បាប់​ដែល​ត្រូវ​បាន​ដាក់​ចេញ​នៅ​ឆ្នាំ ២០០៨ ​ស្ដីពី​ការ​បង្ក្រាប​​ការ​ជួញ​ដូរ​មនុស្ស និង​ការ​ធ្វើ​អាជីវ​កម្ម​កេងប្រវ័ញ្ច​ផ្លូវ​ភេទ ​ដាក់​ទោស​ព្រហ្មទណ្ឌ​លើការជួញដូរផ្លូវភេទ និង​ការ​ជួញដូរពលកម្ម ហើយចែង​ពី​ការ​ដាក់​ទោសជាប់ពន្ធនាគារពី ៧ ដល់ ១៥ ឆ្នាំ បើជនរងគ្រោះជាមនុស្សធំ និងពី ១៥ ទៅ ២០ ឆ្នាំ បើជនរងគ្រោះជាកុមារ។ ទណ្ឌកម្ម​​ទាំងនេះ​មាន​ភាព​ម៉ឺង​ម៉ាត់​គ្រប់​គ្រាន់ ហើយ​បើទាក់ទង​នឹង​ការ​ជួញ​ដូរផ្លូវភេទ វា​ស្រប​តាម​​ទោស​សម្រាប់​​​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ធ្ងន់​ធ្ងរដទៃ​ទៀត ដូចជា​ការ​រំលោភ​សេព​សន្ថវៈ។​នគរបាល​ប្រឆាំង​ការ​ជួញដូរអនីតិជន (AHTJP) ប្រមូល និង​ធ្វើកំណត់​ហេតុព័ត៌មាន​ស្តីពីករណី​ដែល​ខ្លួន​បាន​ធ្វើការ​ស៊ើប​អង្កេត តែរដ្ឋាភិបាលមិន​បានប្រមូលទិន្នន័យពេញលេញ​ស្តីពីការ​ងារ​ពង្រឹង​ការ​អនុវត្តច្បាប់ជារួមទេ ពិសេស​នៅ​ក្នុង​ចំណោម​តុលាការខេត្ត។​ ក្នុងករណីដែលមានទិន្នន័យ ស្ថាប័ន​រដ្ឋាភិបាលខ្លះ តាមសេចក្តីរាយការណ៍​មក  មិន​ចង់​ចែក​ចាយទិន្នន័យផ្ទៃក្នុង ជាមួយ​អ្នក​ពាក់ព័ន្ធ​សំខាន់ៗដទៃទៀតជាអន្តរស្ថាប័នទេ។

តាមសេចក្តីរាយការណ៍ ស្ថាប័នពង្រឹងច្បាប់ បានបង្កើនចំនួននៃការស៊ើបអង្កេត ដែល​ឧបត្ថម្ភ​ថវិកា​តាមរយៈ​ថវិកា​ផ្ទៃក្នុង​របស់នគរបាល។ តែរដ្ឋាភិបាលទាមទារថា ការទូទាត់សងជាក្រោយ​នូវថ្លៃ​​ការងារ​ស៊ើប​អង្កេត​ប្រឆាំង​ការ​ជួញ​ដូរ​ទាំងអស់។ ការធ្វើដូច្នេះ បង្ខំឲ្យអង្គភាព​នគរបាល​និមួយៗចាយថវិកាខ្លួនឯងសិន។ ប្រភពពី​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋា​ភិបាល ​បានរាយការណ៍​​ថា នគរបាល​ខ្លះរង់ចាំរាប់ខែទម្រាំថវិកាត្រូវបានទូទាត់សង ហើយពេលខ្លះ មិន​ត្រូវ​បាន​សង​បាន​​ពេញ​លេញ​ទេ។ ការពិបាកផ្នែកថវិកា​នេះ បានធ្វើឲ្យងាយមានអំពើពុករលួយ​នៅ​ក្នុង​ចំណោម​អង្គភាព​នគរបាល​​ខ្លះ។ អាជ្ញាធរ​បាន​​បញ្ចូល​ករណីពរពោះឲ្យគេ ការរំលោភផ្លូវភេទ និង​បទ​ល្មើស​ដទៃ​ទៀត​ដែល​ស្ថិត​នៅ​ក្រៅ​និយមន័យ​នៃ​ការ​ជួញ​ដូរ នៅ​ក្នុងទិន្នន័យ​នៃការងារ​អនុវត្ត​ច្បាប់​ដែល​គេ​រាយការណ៍ ដូច្នេះ​ចំនួនពិតប្រាកដ​នៃ​ការ​ចាប់ខ្លួន ការ​ស៊ើប​អង្កេត ការ​​កាត់​ទោស​ទាក់ទង​នឹង​ការ​ជួញដូរ គឺតិចជាងក្នុងរបាយការណ៍​ច្រើន។  បើ​តាម​ទិន្នន័យ​របស់រដ្ឋាភិបាល អាជ្ញាធរ​បាន​ចាប់ខ្លួនមនុស្សជនជាតិខ្មែរ និងជនជាតិបរទេសចំនួន ២៦ នាក់ ទាក់ទង​នឹង​ករណីចំនួន ២១ នៃ ​«ការ​ជួញ​ដូរ​មិន​មែន​ផ្លូវភេទ» (មាន១៥០នាក់ លើករណី ៣៩ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨) ហើយ ១៤ ករណី​ជារឿងជួញដូរផ្លូវភេទ ដែល​មានជនសង្ស័យ ២៧ នាក់ ​(៣៩ ករណីពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ជនសង្ស័យ ២១ នាក់​ក្នុង​ឆ្នាំ ២០១៨)។ ចៅក្រម​ស៊ើប​អង្កេត ត្រូវបានគេរាយការណ៍មកថា ​បាន​ដំណើរការ​ក្តីចំនួន ២៧០ ករណី ដែល​ពាក់​ព័ន្ធ​​នឹងជនសង្ស័យ​ក្នុងចំនួនច្រើន ដោយធ្វើការ​បញ្ជូនមនុស្ស ៦៣ នាក់​ទៅ​កាន់​សវនា​ការកាត់ទោស និង​បន្ត​ធ្វើការលើរឿងក្តីចំនួន ១៤៤ ក្នុង​អំឡុង​ពេល​បញ្ចប់នៃការ​ធ្វើ​របាយ​ការណ៍​នេះ។ អាជ្ញាធរ​បាននិយាយថា ព្រះរាជ​អាជ្ញា​បានធ្វើ​ការលើ​ករណី​ចំនួន ១៩៩  ដែលក្នុង​នោះ ១៣៤ ករណី​ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ឲ្យ​​ធ្វើការស៊ើបអង្កេតជាផ្លូវការ ហើយ​បាន​បន្តពិនិត្យ​លើករណីនៅសល់ចំនួន ៦៥ នៅ​ពេល​បញ្ចប់​​នៃការរាយការណ៍ (សរុប ​៤២១ ករណី ឆ្នាំ ២០១៨)។ ទាក់ទង​នឹង​ការ​កាត់​ទោសវិញ ស្ថិតិ​នៃ​ការ​ដាក់​ទោស​ដោយ​តុលាការ​គឺ​នៅ​មាន​​កម្រិត ដោយ​សារ​វិធី​ប្រមូល​ទិន្នន័យ​មាន​លក្ខណៈ​មិន​គ្រប់គ្រាន់។ គណៈ​កម្មា​ធិការ​ជាតិ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​អំពើ​ជួញ​ដូរ​មនុស្ស (គជបជ) បានរាយការណ៍ថា តុលាការ​ក្រុង​ភ្នំពេញ​បាន​ពិនិត្យ​លើ​ករណីចំនួន ១៦៦ នាក់ដោយក្នុង​នោះបាន​បិទបញ្ចប់ ៦៣ ករណី ជាមួយ​នឹង​ការដាក់​ទោស​លើ​មនុស្ស​​ចំនួន ១៤០ នាក់ (១២៥ នាក់នៅឆ្នាំ ២០១៨)។ មាន ១០៣ ករណី បានដំណើរការ នៅ ក្នុងដំណាក់កាល​បញ្ចប់នៃរបាយការណ៍នេះ។ ជាថ្មីម្តងទៀត រដ្ឋាភិបាល​មិន​បាន​ផ្តល់​ទិន្នន័យ នៃ​​ការ​កាត់​ទោស តែតុលាការ​ ត្រូវបាន​គេ​រាយការណ៍​ថា បាន​បន្តកាត់​ទោសជនសង្ស័យ ក្នុង​បទ​ចោទ​​ប្រកាន់​ធូរស្រាល និង​​ធ្វើការ​សន្និដ្ឋានករណី​ជួញ​ដូរ​ផ្លូវ​ភេទ​ ដោយការទូទាត់សំណងជាលុយ ជំនួស​ឲ្យ​ការ​ជាប់​ពន្ធនាគារ។ ជនរងគ្រោះដែលគ្រួសាររបស់គេបានទទួល​សំណង​ទូទាត់ ​ក្រៅ​តុលាការពីជនល្មើស ច្រើន​តែ​ប្តូរ​ចម្លើយ​ជា​កសិណសាក្សីរបស់គេ ដែលជាការធ្វើឲ្យការ​កាត់​ទោស​មាន​ភាពកាន់តែស្មុគស្មាញ។

ស្របគ្នាជាមួយនឹងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយ នគរ​បាល​ប្រឆាំង​ការ​ជួញ​ដូរ​ក្រុង​ព្រះសីហនុ​បាន​បណ្តុះ​បណ្តាល​អ្នកតាមសង្កេតធម្មតា ក្នុងចំណោមអ្នករត់តាក់ស៊ី ផ្នែកទេសចរណ៍ ឧស្សាហកម្មបដិសណ្ឋារ​កិច្ច និង​កន្លែង​លក់​រាយ ដើម្បីតាមដាន និងរាយការណ៍ពីការជួញដូរ។ យ៉ាង​ណាក្តី អាជ្ញាធរមិនបានរាយការណ៍ថា បាន​រកឃើញ ឬ​ក៏​ផ្តើម​ធ្វើ​ការ​ស៊ើប​អង្កេត​ទៅ​លើ​ករណី​ជួញដូរ ជាលទ្ធផល​នៃការខិតខំនេះទេ។ នៅទូទាំងប្រទេស អាជ្ញាធរ​ផ្នែក​អនុវ​ត្ត​ច្បាប់ មិន​បាន​​ចាត់វិធានការសមស្របប្រឆាំងនឹងជនសង្ស័យប្រព្រឹត្តការជួញដូរ ឬជនដែលត្រូវបានតុលា​ការ​​​ដាក់​ទោសហើយ ដោយសារការជួញដូរទេ។ នគរបាលយុត្តិធម៌ ខ្វះ​ធនធាន​សម្រាប់​តាមដាន​ចំនួនចុងចោទ​ដែល​ចេះ​តែមានចំនួនកើនឡើង ដែលត្រូវបានដោះលែង «ក្រោមការ​ត្រួត​ពិនិត្យ​​​តាម​ផ្លូវតុលាការ» ដោយរង់ចាំការ​កាត់ទោស ជាហេតុធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ជនត្រូវចោទ​ជាច្រើន​គេចបាន​ មុនសវនាការកំណត់។ អាជ្ញាធរ កម្រនឹងចេញដីកាចាប់ខ្លួនដល់ជនទាំងនោះ​ណាស់ ទាល់តែអង្គការ​ក្រៅរដ្ឋាភិបាល​ មានលទ្ធភាព​ជួយជ្រោម​ជ្រែង ក្នុងការកំណត់តាមដាន និង​ចាប់​​ពួកគេ​មកវិញ។ រឿងដែលធ្វើឲ្យបញ្ហា​នេះ​កាន់​តែ​ពិបាក​ថែម​ទៀត​នោះគឺថា ក្រម​នីតិ​វិធី​ព្រហ្ម​ទណ្ឌកម្ពុជាគ្មានគោលការណ៍ណែនាំ បទបញ្ញត្តិស្តីពីការតាមដាន ឬភាសា​ដែល​បញ្ជាក់​ពី​កាតព្វ​​​កិច្ច​អនុវត្ត​ច្បាប់មួយៗច្បាស់លាស់ ទាក់ទងនឹងការតាមដាន​របស់​តុលាការ។ ដោយ​និយាយ​​ថា ខ្វះធនធាន ព្រះ​រាជ​អាជ្ញា និងចៅក្រមស៊ើបអង្កេត មិន​បាន​ពិចារណា​ចាត់ការ​បន្ត​លើ​ករណីជួញដូរ ដែល​នគរបាល​បាន​ផ្តល់​ភស្តុតាង​ឲ្យហើយ​នោះទេ។ អាជ្ញាធរបានប្រើដោយខុស​ នូវ​ធនធានសម្រាប់ផ្នែកអនុវត្តច្បាប់ ដើម្បីឃុំខ្លួន កាត់ទោស និង​ដាក់​ទោសបុគ្គលខ្លះ តាម​ការ​ចោទពីបទជួញដូរដែលឈរលើហេតុផលនយោបាយ។ ការ​នេះ​រឹត​តែ​ធ្វើ​ឲ្យ​គេ​មាន​ការ​សង្ស័យ​លើ​ភាព​ត្រឹមត្រូវ​នៃទិន្នន័យប្រឆាំងការជួញដូរ និងកង្វះធនធាន ដូច​ដែល​រដ្ឋា​ភិបាល​ បាន​និយាយ​មក។ អ្នកសារព័ត៌មាន ២ នាក់ដែលធ្វើការឲ្យផ្នែកសារព័ត៌មានបរទេស បន្ត​ស្ថិតនៅ​ក្រោម​ការ​តាមដាន​​របស់តុលាការ​នៅឡើយ ក្រោមការចោទប្រកាន់ដោយមិនត្រឹមត្រូវ គិត​មក​ដល់​ដំណាច់​នៃអំឡុងពេលនៃការធ្វើរបាយការណ៍​នេះ។ អតីតបេក្ខជនតំណាងរាស្រ្ត និង​ជា​អតីត​រដ្ឋ​លេខា​ធិការក្រសួងសង្គមកិច្ច ត្រូវបានផ្តន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចំនួន ១៥ ឆ្នាំ និង​ពិន័យ​ជាប្រាក់ចំនួន ៥០០០០ ដុល្លា ពីបទរំលោភ​លើច្បាប់កម្ពុជា ស្តីពីការជួញដូរ នៅ​ក្នុង​ករណី​មួយ​ដែល អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ជាច្រើនជឿថា មានហេតុផលនយោបាយ។ អាជ្ញាធរ​ថែម​ទាំង​បាន​ធ្វើ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ព្រហ្មទណ្ឌ ​ដោយមិន​សមហេតុផលប្រឆាំងនឹងជនស៊ីវិល។ នៅ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​​នៃរបាយការណ៍នេះ រដ្ឋាភិបាល​បាន​ចោទ​ប្រកាន់ស្រ្តីចំនួន ១១ នាក់នៅ​ក្រោម​ច្បាប់​ជួញដូរ ដោយពួកគេបានពរពោះឲ្យកូនគេ ដោយខុសច្បាប់។ នៅ​ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៨ អាជ្ញាធរ​បាន​ធ្វើ​បត្យាប័ន​ប្រកបដោយជោគជ័យ ​នៃជនជាតិខ្មែរម្នាក់ ពីប្រទេសថៃ ហើយ​បានធ្វើការ​ចោទ​ប្រកាន់​គាត់ពី​បទ «ញុះញង់» ដោយការធ្វើការជួយសារព័ត៌មាន​បរទេស​ ផលិត​ឯកសារមួយ​ស្តីពី​ការ​ជួញ​ដូរផ្លូវភេទ​កុមារនៅកម្ពុជា។ ក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១៩ តុលាការ​សាលាដំបូង​រាជ​ធានី​ភ្នំពេញ បាន​ធ្វើការ​កាត់ទោសឲ្យគាត់ជាប់ពន្ធនាគារចំនួន ២ ឆ្នាំ​ហើយ​បាន​បញ្ជា​ឲ្យ​គាត់​បង់​លុយ​ចំនួន ១៧២០០ ដុល្លារ ទៅ​ឳពុក​ម្តាយ​របស់កុមារពីរនាក់ នៅក្នុងខែ្សភាពយន្ត​ឯកសារនោះ បើ​ទោះបីជាការពិត គាត់មិនបានធ្វើអ្វីប៉ះពាល់ដល់ពួកគេ ឬ​រំលោភ​ច្បាប់​នានា​ទាក់​ទង​នឹង​ឯកជនភាពក៏​ដោយ។ នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ អាជ្ញាធរ ក៏បានចោទស្រ្តីម្នាក់ នៅ​ក្រោម​ច្បាប់​ឆ្នាំ ២០០៨ ស្តីពីការបង្រ្កាបការជួញដូរមនុស្ស និងការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទ ដោយ​គាត់​បាន​បង្ហោះ​រូប​គាត់​បែប​ស៊ិច​ស៊ី​ក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម។ អ្នកជំនាញ​នៅក្នុងប្រទេសបានបន្តនិយាយថា ករណី​​ទាក់ទង​នឹង​ជនសង្ស័យ​ ជា​បរទេសច្រើននាំដល់ការដាក់ទោសដោយតុលាការ ច្រើន​ជាង​ករណី​ជនសង្ស័យជាខ្មែរ ដែល​ច្រើន​តែ​ទទួល​បាន​ការ​បន្ថយការចោទប្រកាន់​​មក​ត្រឹម​បទ​ល្មើស​មិន​សូវធ្ងន់ធ្ងរទៅវិញ។

រដ្ឋាភិបាល​ចុះអនុស្សារណៈនៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង ដោយ​មាន​គូស​បញ្ជាក់​ពី​ការ​ស៊ើប​អង្កេត​ប្រឆាំង​ការ​ជួញ​ដូរ​មនុស្ស​ឆ្លងដែន ជាមួយប្រទេសថៃ និងវៀតណាម ព្រម​ទាំង​សន្ធិសញ្ញា​ធ្វើ​បត្យា​ប័ន​ជាមួយប្រទេសថៃ តែ​មិន​បាន​រាយការណ៍​ពី​ការ​ស៊ើប​អង្កេត​ឬ​ធ្វើ​បត្យា​ប័ន​ជនល្មើស​សង្ស័យ​ណាមួយ​ទេ នៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់គេ នៅឆ្នាំ ២០១៩ ទេ។ អាជ្ញាធរ​បាន​បន្ត​ធ្វើការ​បណ្តុះ​បណ្តាល​តាមការរៀបចំ និងក្រោមថវិការបស់ម្ចាស់ជំនួយ ស្តីពី​ការ​អនុវត្ត​​ច្បាប់​ប្រឆាំង​ការ​ជួញ​ដូរ ដល់នគរបាល ព្រះរាជអាជ្ញា ចៅក្រម និងមន្រ្តីដទៃទៀត​នៃរដ្ឋាភិបាល។ នៅក្នុង​អំឡុង​ពេល​នៃ​របាយការណ៍​នេះ គជបជ បានបើកការបណ្តុះបណ្តាលចំនួន ១១៣  ដល់មន្រ្តីសមត្ថកិច្ចចំនួន ៣៧១២ នាក់​ស្តីពីច្បាប់​ប្រឆាំងការជួញដូរ បច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេត និងការប្រមូលភស្តុតាង (វគ្គបណ្តុះបណ្តាលចំនួន ២៣៤ ដល់​មន្ត្រី ៦៣២១ នាក់នៅឆ្នាំ ២០១៨)។ ចំពោះឆ្នាំទី ៣ គេក៏មិន​បាន​រាយការណ៍​ថា តើ​មានមន្ត្រី​ថ្នាក់​ឃុំ និង​ថ្នាក់ខេត្ត​ចំនួន​ប៉ុន្មាន បុគ្គលិក​ផ្នែក​ច្បាប់ និង​បុគ្គលិក​អង្គការ​ក្រៅរដ្ឋាភិបាល​ប៉ុន្មាន ដែល​ចូលរួម​ ក្នុង​វគ្គ​ទាំងនេះ (កាលពី ២០១៦ មាន ៧៦៨៩ នាក់)។ ទោះបីជាបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលទាំងនេះក្តី  តែមាននគរបាលជាច្រើន ពិសេស​នគរបាលនៅតាមជនបទ មិនដឹងពីរបៀបធ្វើការងារប្រឆាំងការជួញដូរទេ ដោយ​សារ​ភាគច្រើន​នៃពួកគេ មិនបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាល​ស្តីពី​បច្ចេកទេស​ពង្រឹង​ការ​អនុវត្ត​ច្បាប់​ជា​មូលដ្ឋានទេ។  រដ្ឋាភិបាលយល់ព្រមលើការផ្តល់អំណាចធ្វើការស៊ើបអង្កេតសម្ងាត់ ចំពោះ​ករណី​គ្រឿង​ញៀន​និងអំពើពុករលួយ។ តែរដ្ឋាភិបាលមិនបានផ្តល់អំណាច ធ្វើការស៊ើបអង្កេតដល់អង្គ​ភាព​នគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរទេ លើកលែង​ករណី​កម្រ ​ដែលមាន​ការ​ស្នើ​សុំ​ឲ្យមានការឆ្មក់ ឆែក​​ឆេរ ទាក់ទងនឹងទេសចរណ៍​ផ្លូវភេទលើកុមារ ដែលត្រូវបានធ្វើជាមួយសមត្ថកិច្ចបរទេស។ ការនេះរាំងស្ទះខ្លាំងដល់សមត្ថភាពរបស់មន្រ្តី​អនុវត្តច្បាប់​ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយ​ចំពោះ​លក្ខណៈ​កាន់​តែ​មានភាពសម្ងាត់ឡើង នៃការជួញដូរផ្លូវភេទនៅកម្ពុជា។ ជាលទ្ធផល ការ​ស៊ើប​អង្កេត​របស់​​នគរបាលមានឡើងតែក្នុងករណីមានសញ្ញាបង្ហាញច្បាស់តែប៉ុណ្ណោះ ដូចជា​ការ​រួមភេទ​នៅ​នឹង​កន្លែង និងករណីដែលក្នុងនោះ ជនរងគ្រោះសុខចិត្តរាយការណ៍ និងផ្តល់ជាកសិណដោយ​ខ្លួន​ឯង។

អំពើពុករលួយដែលមានជាទូទៅ នៅគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ទាំងអស់ក្នុងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ​រឹតត្បិត​យ៉ាង​ខ្លាំង​លើ​លទ្ធភាពរបស់មន្រ្តីម្នាក់ៗ ​ក្នុង​ការ​ចាប់​ឲ្យជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរទទួលខុស​ត្រូវ។ នគរបាលជាតិកម្ពុជាមានយន្តការ​មួយសម្រាប់ឲ្យអ្នកធ្វើការក្នុងអង្គការ NGO រាយការណ៍​ពីករណីពុករលួយ​របស់នគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរ តែគេមិនបានប្តឹងទេ នៅ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​នៃរបាយការណ៍​នេះ។ មន្រ្តីមូលដ្ឋានបានជួយសម្រួលការជួញដូរឆ្លងកាត់ព្រំដែន ដោយ​ទទួល​​យកសំណូកជាថ្នូរនឹងការបន្លំឯកសារអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ។ អង្គការមួយបានសម្គាល់ឃើញថា ការ​ឆ្មក់​ឆែកឆេរដោយសមត្ថកិច្ច​នៅតាមកន្លែងជួញដូរផ្លូវភេទ ពេលខ្លះ មិន​បាន​ទទួល​ជោគ​ជ័យ​ទេ ដោយសារមានការប្រាប់ជាមុន ដោយនគរបាលដែលចូលរួមធ្វើការងារ​នោះ។ តែ​មេ​នគរ​បាល​ខេត្តខ្លះ ត្រូវបានរាយការណ៍មកថា បានមានវិធានការដើម្បី​កាត់​បន្ថយ​ការ​ធ្លាយ​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់​នេះ ដោយប្រគល់ករណីនេះទៅឲ្យ AHTJP ដែលធ្វើការឆ្មក់ឆែកឆេរ​ដោយ​ឯករាជ្យ ដោយ​មិន​​ប្រាប់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទេ រហូតដល់ជិតចាប់ផ្តើមធ្វើ។ ជាញឹកញាប់ អាជ្ញាធរ​ធ្វើ​មិន​ដឹង​មិន​ឮ​បទរំលោភពលកម្ម ដែលរួមមានទាំងការបង្ខំឲ្យកុមារធ្វើពលកម្ម នៅតាមរោងចក្រ និង​កន្លែង​ឡឥដ្ឋ ហើយក្នុងករណីជាច្រើន បានឃុបឃិតជាមួយថៅកែឡឥដ្ឋនៅក្នុងការចាប់ ដាក់​គុក និងនាំត្រឡប់វិញ នូវកម្មករដែលចង់គេច។ មានការនិយាយថា ព្រះរាជអាជ្ញា និង​ចៅក្រម បានទទួលសំណូកជាថ្នូរនឹងការទម្លាក់ ចោលការចោទប្រកាន់ និង​ចេញ​សាល​ក្រម​ថា គ្មាន​ទោស ឬបន្ថយទោស។ មន្រ្តីពុករលួយច្រើនតែបង្អាក់ដំណើរវិវឌ្ឍន៍ នៅ​ក្នុង​ករណី​ដែល​ជន​ប្រព្រឹត្ត​ត្រូវ​បានគេជឿថា មានទំនាក់ទំនងនយោបាយ ព្រហ្មទណ្ឌ ឬសេដ្ឋកិច្ច ជាមួយ​មន្រ្តី​រដ្ឋា​ភិបាល។ ទោះ​បី​ជាមាននិន្នាការ​ទាំងនេះក្តី រដ្ឋាភិបាលមិនបានស៊ើបអង្កេត នាំ​យក​មក​កាត់​​ទោស ឬ​ដាក់​ទោស​បុគ្គលិករដ្ឋ​ណាមួយដែលសមគំនិតក្នុងការជួញដូរទេ។

ការការពារ

រដ្ឋាភិបាល មិនបានរក្សានូវកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង​ក្នុង​ការងារ​ការពារ ​ឲ្យ​បាន​គ្រប់​គ្រាន់​ទេ។ ទោះបី​ជា​មាន​គោលការណ៍​​ណែនាំ ក្នុងការកំណត់អត្តសញ្ញាណជនរងគ្រោះ ដែល​ធ្វើ​ដោយ​ក្រសួង​សង្គមកិច្ច នៅដើមឆ្នាំ ២០១៧ ក្តី តែការបញ្ជូន និងការកំណត់អត្តសញ្ញាណ និង​ការ​ធ្វើ​មាតុភូមិនិវត្តន៍​នៃជនរងគ្រោះនៅតែមិនស៊ីចង្វាក់គ្នា ហើយ​នៅ​ខ្សោយ នៅ​ក្នុង​ស្ថាប័ន​សមត្ថកិច្ច​ទាំងមូល។ អាជ្ញាធរមិនបានផ្តល់ស្ថិតិពេញលេញ ​ស្តីពី​ចំនួន​ជនរង​គ្រោះ​ដែល​ខ្លួន​បាន​ជួយ​ឬបញ្ជូនទេ។ រដ្ឋាភិបាល មិនបានបន្តអនុវត្តបទបញ្ជាដែលរារាំងមិនឲ្យ អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋា​ភិបាល​​ធ្វើជាតំណាងបុគ្គល ដែលស្វែងរកការទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការថាជាជនរងគ្រោះ។ តាម​រយៈ​វិធី​​នេះ ដែល​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ អះអាងថា បានគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំងដល់ជនរងគ្រោះ និង​គ្រួសាររបស់គេ ជនរង​គ្រោះ​ត្រូវ​ ​ទាក់​ទង​ទៅ​​ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីសុំការ​កំណត់​អត្ត​សញ្ញាណ​ជា​ផ្លូវការ ដើម្បីអាចទទួលបានសេវាការពារ។

ក្នុងពេលធ្វើការចាប់ខ្លួន ក្នុងអំឡុងពេល ៩ ខែដំបូង​នៃឆ្នាំ ២០១៩ នគរបាល​ បាន​រាយ​ការណ៍​ថា បាន​រក​ធ្វើការកំណត់អត្តសញ្ញាណ​ជនរងគ្រោះ យ៉ាងហោចណាស់ ៦៦ នាក់ ទាក់ទង «ការ​ជួញដូរមិនមែនផ្លូវភេទ» ដោយក្នុងនោះ ២០ នាក់ជាជនអនីតិជន ហើយ​យ៉ាង​ហោច​ណាស់ ៧៦ នាក់​ ជាជន​រង​គ្រោះ​ដោយ​ការ​ជួញ​ដូរ​ផ្លូវ​ភេទ ដោយក្នុងនោះមាន ២៦ នាក់​ជា​អនី​តិជន (គ្មានសេចក្តីរាយការណ៍ឆ្នាំ ២០១៨) ។ ដូច​ក្នុង​គ្រប់​ស្ថិតិ​ទាំង​អស់​ ទាក់ទង​នឹង​ការ​អនុវត្ត​ច្បាប់ តួលេខទាំង​នេះ​ទំនង​រួម​បញ្ចូល​ជន​រងគ្រោះ​ដោយ​បទ​ល្មើស​ ដែល​មិន​បំពេញ​បាន​តាម​បទដ្ឋាន​​និយមន័យនៃការជួញដូរផ្លូវភេទ ឬពលកម្មដោយបង្ខំទេ។  ដោយ​មានជំនួយ​ពី​អង្គការ​អន្តរជាតិមួយ រដ្ឋា​ភិបាល​ ​បានដំណើរការមណ្ឌលសំចតចំនួនពីរ នៅទីក្រុងព្រំដែនប៉ោយប៉ែត ដែល​នៅទីនោះ គេ​រក​មើល​ជន​រង​គ្រោះ​ដោយ​ការជួញដូរ នៅក្នុង​ចំណោម​អ្នកធ្វើ​ចំណាក​ស្រុក​ចំនួន​ប្រហែល ១១​ ៨០៦ នាក់ ដែល​ត្រូវ​បាន​ចាប់​បញ្ជូន​មក​ពី​​ប្រទេសថៃ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩​ (កាល​ពី ២០១៨ មាន ៧០ ២២៥នាក់)។ ក្រសួងសង្គមកិច្ច បាន​រាយការណ៍ថា បានធ្វើការនាំជនរងគ្រោះ ២៦២ នាក់ ដែលរងការជួញដូរ ត្រឡប់មកប្រទេសវិញ ក្នុងនោះ ១៥ នាក់ជាបុរស ២០៩ នាក់ស្ត្រី និងកុមារ ៣៨ នាក់ ដោយរួមមានទាំង «ជនចំណាកស្រុកដែលងាយរងគ្រោះ ២៨ នាក់​ផ្សេង​ទៀត» មកពីមណ្ឌលប៉ោយប៉ែត ព្រលានយន្តហោះភ្នំពេញ និងតាមច្រកព្រំដែនបាវិត។ សរុ​ប​មាន​ជន​រង​គ្រោះ​ដោយការបង្ខំឲ្យធ្វើពលកម្មចំនួន ១៥០ នាក់ និងមនុស្សចំនួន ១១២ នាក់ ដែល​​អាច​ធ្លាប់​រង​ការ​ជួញ​ដូរ​ផ្លូវ​ភេទ និង​ការ​បង្ខំ​ឲ្យ​ធ្វើ​ពលកម្ម​ ទាក់ទង​នឹង​ការ​រៀបការ​ដោយ​បង្ខំ ឬដោយឆបោក។ នៅ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​នៃ​របាយការណ៍​នេះ គជបជ ចង់​កែ​លម្អ​នីតិវិធី​ កំណត់​អត្តសញ្ញាណជនរងគ្រោះ និងការប្រមូលទិន្នន័យ តាម​រយៈ​ការ​ផលិត និង​ការ​ដាក់​ឲ្យ​ប្រើ​នូវកម្មវិធីគោលកំណត់អត្តសញ្ញាណជនរងគ្រោះ សម្រាប់ការ​ប្រើនៅ​មណ្ឌល​សំចតប៉ោយប៉ែត។  ទោះបីជាអ្នក​អង្កេត មិន​អាចធ្វើការ​បញ្ជាក់ដោយ​ឯករាជ្យ​នូវលក្ខណៈឬខ្លឹមសារ​នៃកម្មវិធីនេះ​ក្តី តែ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនានាជឿថា កម្មវិធី​នេះគឺជាប្រភព​នៃ​ព័ត៌មាន​សម្រាប់​ទាក់ទង​ទៅ​អ្នក​ផ្តល់សេវា សម្រាប់ជនរងគ្រោះ។ តែ​អ្នកខ្លះបាន​កត់​សម្គាល់​ឃើញ​ថា ​កង្វះ​នៃ​ការ​សម្ងាត់​ជា​ឯកជន​នៅ​កន្លែង​ទទួល​ជនចំណាកស្រុក អាចធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះមិនចង់ចេញមុខរាយការណ៍ តាមរយៈកម្មវិធីថ្មី​នេះ។ ដោយសារ​មនុស្ស​នៅក្នុងក្រុម​នេះ​ ងាយរងគ្រោះដោយការជួញដូរ និង​ដោយ​សារ​កង្វះ​នៃការអនុវត្តជាសាកល​នូវ​បទដ្ឋាន​កំណត់​អត្តសញ្ញាណជនរងគ្រោះ ជនរង​គ្រោះ​ជាច្រើន​ ដែលបានស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្ននៅមជ្ឈមណ្ឌលទាំង​នេះ មិន​ត្រូវបាន​គេកំណត់​អត្ត​សញ្ញាណ​បាន ឬរកឃើញថាជាជនរងគ្រោះ។

រដ្ឋាភិបាលបានដំណើរកាទីជម្រកបណ្តោះអាសន្នមួយ នៅភ្នំពេញ​ សម្រាប់​ទទួល​ជន​រង​គ្រោះ​ដោយ​​ការជួញដូរនិងបទល្មើសដទៃទៀតជាស្រ្តី  ហើយបានបញ្ជូនជនរងគ្រោះដោយ​ការ​ជួញដូរ​​ទៅជម្រក​របស់​អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលទទួល​បានការ​ឧបត្ថម្ភ​ថវិកា​ពីម្ចាស់​ជំនួយ ដោយ​ភាគ​ច្រើន​ទទួល​យក​ជនរងគ្រោះ ដោយការធ្វើបាប​ក្នុងទម្រង់ជាច្រើន  ដើម្បី​ឲ្យ​ទទួល​​ការជួយបន្ថែមទៀត។ គេនិយាយថា ក្រសួង​សង្គមកិច្ច មានគោលការណ៍​ណែនាំ​ដែល​មាន​និយាយ​ពីបទដ្ឋានអប្បបរមា សម្រាប់ការថែ​ទាំ​នៅ​តាម​ផ្ទះ នូវជនរង​គ្រោះដោយការជួញដូរ ហើយ​បាន​ផ្សព្វផ្សាយគោលការណ៍​ណែនាំទាំងនោះ នៅ​ក្នុង​ចំណោម​ទីជម្រក​របស់​អង្គការ​នៅ​ក្នុង​អំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍​នេះ។ រដ្ឋា​ភិបាល​បានបន្ត​ពឹង​ផ្អែក​ខ្លាំង​លើ​អង្គការ នៅ​ក្នុង​ការ​ការពារ​ជនរងគ្រោះ តែរដ្ឋាភិបាល មិនជួយសម្រួលដល់ការផ្ទេរជាផ្លូវការ​ នៃ​ការ​គ្រប់​គ្រង​​លើ​ជនរងគ្រោះជាកុមារទេ ដែលជា​ការធ្វើឲ្យអង្គការដែលទទួលជនរងគ្រោះជាកុមារ អាច​រង​បណ្តឹង​តុលាការ។ គេនិយាយថា បញ្ហាដែលនៅតែមាន ទាក់ទងនឹងការគ្រប់គ្រងជនរងគ្រោះ ធ្វើឲ្យ​ទីជម្រក​របស់ NGO ខ្លះមិនចង់ការពារសេរីភាព​ក្នុងការដើរហើរ​របស់អ្នកនៅក្នុង​នោះ ដែល​ជា​ការ​ផ្ទុយ​នឹង​ទម្លាប់​ល្អ​ដែល​ត្រូវ​ធ្វើ។ បទ​បញ្ញតិ្ត​ដែល​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​ការ​ដោះស្រាយ​ដោយ​ប្រើលុយ​ជំនួស​ឲ្យ​ការ​ដាក់​ទោស​ធ្ងន់​ជាង​​នេះ​ ធ្វើឲ្យគ្រួសារខ្លះមិនចង់ឲ្យ អង្គការទទួល​ជងរង​គ្រោះឲ្យស្នាក់​នៅ​បណ្តោះអាសន្ន ហើយ​ដោយ​គ្មាន​ការយល់ព្រមរបស់គ្រួសារ ជនរងគ្រោះអាចរងគ្រោះសាជាថ្មី។  អង្គការខ្លះ​ដែល​ធ្វើការ​ប្រឆាំង​ការ​ជួញ​ដូរ​ខ្លះ ទទួលបាន ការធ្វើសហប្រតិបត្តិការពីអាជ្ញាធរ​បាន​ល្អឡើង ដោយរួមមានតាមរយៈ​ការទទួល​បាន​នូវការ​គាំទ្រជាសម្ភារៈ តែការ​រឹតត្បិត​ជាបន្ត​លើ​សង្គម​ស៊ីវិលបានរារាំងការងារនៃ អង្គការសំខាន់ៗ ដែល​ធ្វើការ​ប្រឆាំង​ការជួញដូរ នៅក្នុង​អំឡុង​ពេល​​នៃរបាយការណ៍​នេះ។ ថ្វីបើ​ជនរង​គ្រោះ​ដោយសារ​ការជួញ​ដូរ​កម្លាំង​ពលកម្ម មាន​ច្រើន​នៅ​ក្នុង​ចំណោមបុរសក្តី តែជំនួយ​ដែល​ត្រូវបាន​ផ្តល់សម្រាប់​ជន​រងគ្រោះ​ទាំង​នោះ នៅ​មាន​កម្រិត​នៅ​ឡើយ។ ថ្វីបើគេបាននិយាយថា អាជ្ញាធរបាន​បង្កើន​ការ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ជា​រួម ​លើ​ឧស្សាហ​កម្ម​នេសាទ នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍​នេះក្តី តែ អង្គការ ដែល​ផ្តល់​សេវា​ បាន​កត់​សម្គាល់​​ឃើញ​ កង្វះធ្ងន់ធ្ងរ​​នៃសេវា សម្រាប់ការធ្វើសមាហរណកម្មក្នុងសង្គមវិញ ហើយ​រង​ការ​មាក់​ងាយ​​បន្ទាប់​ពី​រង​ការ​បង្ខំ​ឲ្យធ្វើការលើទូកនេសាទ បានជំរុញឲ្យមានការរងការជួញដូរជាថ្មី នៅ​ក្នុង​​ចំណោមអ្នកនេសាទ​ដែលវិលត្រឡប់មកផ្ទះ បន្ទាប់ពីបានគេច​ចេញ​ពី​ការ​រំលោភ​ធ្វើ​បាប​។

ស្ថានបេសកកម្មទូតកម្ពុជានៅបរទេស នៅតែខ្វះថវិកាឬសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ ក្នុង​ការ​ផ្តល់​ជំនួយ​ចាំបាច់ ឬបញ្ជូនជនរងគ្រោះមកមាតុភូមិវិញ ថ្វីបើ​រដ្ឋាភិបាល​បានចេញ​វិធានការណ៍ក្នុងឆ្នាំមុនៗ​ ក្នុង​ការ​បណ្តុះ​បណ្តាល​អ្នកការ​ទូតស្តីពីការការ​ពារពលករ​ចំណាកស្រុក​ក្តី។ ជនរង​គ្រោះ​ដែល​ត្រូវ​បាន​រក​ឃើញ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស ដែលគ្មានតំណាងទូតកម្ពុជា រឹត​តែមិន​សូវ​ទទួល​បានការជួយ​ទៅ​ទៀត។ ការសិក្សា​មួយ​ដែល​ត្រូវ​បានធ្វើដោយអង្គការអន្តរជាតិមួយ នៅក្នុងអំឡុងពេល​នៃរបាយការណ៍​លើកមុន បានរកឃើញថា មាន​ពលករ​ចំណាកស្រុកចំនួនតែ ២១% តែប៉ុណ្ណោះ​ដែល​បាន​ស្វែង​រក​ជំនួយ​ចំពោះ​ការ​រំលោភ​ធ្វើ​បាប​នៅ​បរទេស ដោយ​រួមមាន​ទាំងការ​ប​​ង្ខំឲ្យធ្វើការ។ ក្រសួងការបរទេសដែលមាននាទីចម្បង ក្នុង​ការ​ជួយ​ជន​រង​គ្រោះ​ខ្មែរ​ដោយការជួញដូរ បាននិយាយថា ខ្លួនបានជួយដោយមានកម្រិត និងធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍​ជន​ជាតិ​​​ខ្មែរ​ចំនួន ៣២ ២៣៥នាក់ ពីប្រទេសចំនួន ៩ ដោយក្នុងនោះមាន ៣២ ០៣៨ នាក់ពីប្រទេសថៃ ៧៧ នាក់​ពីប្រទេសចិន ៤៩នាក់ពីម៉ាឡេស៊ី ៥៨ នាក់ពីវៀតណាម ៥ នាក់ពីសឹង្ហបូរី ៣ នាក់ពីអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ៣នាក់ពីឥណ្តូនេស៊ី ម្នាក់ពីឡាវ និងម្នាក់ពីជប៉ុន។ តែដូចអំឡុងពេល​នៃការធ្វើរបាយការណ៍​លើកមុនដែរ អាជ្ញាធរមិនបានបញ្ជាក់ថា តើក្នុង​ចំណោម​អ្នកទាំងនោះ មានប៉ុន្មាននាក់ជាជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ (៩៨៦ នៅឆ្នាំ ២០១៧)។ ភាគច្រើននៃពួកគេត្រូវបានបញ្ជូន​មក​មាតុភូមិវិញ ក្រោមជំនួយ​របស់​អង្គការ​អន្តរជាតិ​មួយ។ អ្នកសង្កេតការណ៍ជឿថា តួលេខនេះគឺគ្រាន់តែជាចំណែកតូចមួយ​នៃចំនួន​ប្រជាជន​កម្ពុជា​​ដែល​​​រងគ្រោះ​ដោយការជួញដូរ​នៅបរទេស ពិសេស​នៅក្នុងផ្នែកនេសាទ។ ក្រសួង​ការបរទេស​ មិន​បាន​ប្រកាស​ឲ្យ​ប្រើឬអនុវត្តនីតិវិធីប្រតិបត្តិជាបទដ្ឋាន​សម្រាប់រក និង​បញ្ជូនជនរង​​គ្រោះ​ខ្មែរ​នៅ​បរទេសទេ ដែល​ធ្វើឲ្យជនជាតិខ្មែរជាច្រើន​គ្មានបានទទួល​ការជួយចាំបាច់ ធ្វើ​មាតុភូមិ​និវត្តន៍ ដោយ​ស្រប​ច្បាប់ និងដោយសុវត្ថិភាពទេ។ បើយោង​តាម​អង្គការ  ជនរងគ្រោះ​ដែល​ត្រូវ​បាន​បញ្ជូនត្រឡប់វិញ មិន​អាច​ទទួលបានការជួយពីផ្នែកកុងស៊ុល​របស់​កម្ពុ​ជា​ប្រចាំ​នៅ​បរទេស​ទេ ដោយសារ​ទូរស័ព្ទ​ខ្សែ Hotline​គ្មាន​អ្នកនៅប្រចាំការ និងបុគ្គលិកគ្មានការឆ្លើយតប ។ អ្នកខ្លះ ដែលត្រូវជាប់ក្នុងស្ថាន​ភាព​បង្ខំធ្វើពលកម្ម​នៅបរទេស ដូចជានៅប្រទេសចិន និងកូរ៉េ មិនអាច​ធ្វើឲ្យ​បុគ្គលិក​ផ្នែក​កុងស៊ុល​កម្ពុជាជឿថា ពួកគេត្រូវការជំនួយទេ។ ប្រទេសកម្ពុជា​ មានអនុព័ន្ធ​ការងារ​​នៅតាមស្ថានទូត​នៅប្រទេសកូរ៉េ ម៉ាឡេស៊ី និងថៃ ដែលសុទ្ធ​តែ​ជាប្រទេស​ដែលមាន​ចំនួន​ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​កម្ពុជា ច្រើនជាងគេ តែ​មិន​បាន​ផ្តល់​ទិន្នន័យ​ស្តីពី​ការចូលរួម​របស់​ខ្លួន​នៅក្នុងការរកមើល ឬជួយជនរងគ្រោះ​ដោយសារការ​ជួញដូរ​ពលកម្ម​ទេ។

ចំនួនអ្នកវិលត្រឡប់វិញ ដែលបានរងការជួញដូរ​នៅបរទេស ទំនង​ជាមាន​ច្រើន​ជាង​ចំនួន​​ក្នុង​សេច​ក្តី​រាយការណ៍ ដោយសារក្រុមទាំងនេះច្រើនតែវិលមកវិញក្នុងលក្ខណៈក្រៅផ្លូវការ ហើយ​​និង​ដោយសារ​ខ្វះនីតិវិធី ​ក្នុងការ​កំណត់​អត្តសញ្ញាណ​ជនរង​គ្រោះ។ ក្រសួង​សង្គមកិច្ច បានរាយការណ៍ថា​បាន​ជួយ​ធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ជនជាតិខ្មែរចំនួន ២៩០ នាក់ ជាជន​រងគ្រោះ​ដោយ​ការជួញដូរ និង «ជនចំណាក​ស្រុក​ងាយរងគ្រោះដទៃទៀត» ដែលត្រូវ​​​បានត្រួត​ពិនិត្យ​នៅមណ្ឌលធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍​នៅប៉ោយប៉ែត ហើយ​បាន​បញ្ជូន​ពួកគេ​ទាំងអស់ទៅឲ្យអង្គការ សម្រាប់​ទទួលសេវាការពារបន្ថែម (នៅឆ្នាំ ២០១៨ មាន ២២២ នាក់)។ ក្រសួង​សង្គមកិច្ច បាន​និយាយថា បានទទួលជនរងគ្រោះបន្ថែមចំនួន ៥៦៣ នាក់ទៀត ដោយក្នុ​​ង​នោះ ៤០៨ នាក់​ត្រូវ​បាន​បញ្ជូនឲ្យ អង្គការតែមិនបានបញ្ជាក់ថា តួលេខ​នេះ​ស្ថិត​ក្នុង​ចំណោម​ឬ​បន្ថែម​លើចំនួន ២៩០ នាក់​ដែល​ត្រូវ​បាន​និយាយ​ខាងលើ​មក។ ក្រសួង​សង្គមកិច្ច​ ក៏​បាន​រាយការណ៍​ផង​ដែរ​ថា​ ​បាន​ជួយ​ធ្វើ​សមាហរណកម្ម​និង​ស្តារនីតិ​សម្បទា​លើជនរងគ្រោះចំនួន ៩៦៨ នាក់​ជា​ពលករ​ចំណាក​​ស្រុកកម្ពុជា ដែលត្រឡប់មកពីធ្វើការ​នៅបរទេស។ ករណីទាំង​នេះ ខ្លះ​ត្រូវ​បាន​រក​ឃើញ​នៅ​​​ឆ្នាំ​មុន ហើយរួមបញ្ចូលជនរងគ្រោះក្រោមទម្រង់ផ្សេងទៀត​នៃការធ្វើបាប នៅ​ក្រៅ​និយម​ន័យ​​ជា​បទ​ដ្ឋាន​នការជួញដូរ។

គ្មានបញ្ញត្តិច្បាប់ណាចែង ក្នុងការផ្តល់ការអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើការ ការស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្ន ឬ​ក៏​ឋានៈ​​ជាជនអន្តោប្រវេសន៍​ដទៃទៀតណាឡើយ ដល់ជនរងគ្រោះជាជនបរទេស ដែលចង់​ស្នាក់​នៅ​ក្នុង​ប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីចូលរួម​នៅក្នុងនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ឬនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីទេ។ អង្គការ មួយ​បាន​និយាយ​ថា ជនរងគ្រោះជាបុរសនៅតាមទូកនេសាទសមុទ្រ មិនបានរាយ​ការណ៍​ពីការរងគ្រោះរបស់គេទេ ដោយ​ខ្លាច​គេបញ្ជូនទៅមណ្ឌលរដ្ឋ ហើយត្រូវ​បានហាម​មិនឲ្យ​ប្រកប​​របររកស៊ីរបស់គេ។  រដ្ឋាភិបាល​តម្រូវ​ធ្វើ​មាតុ​ភូមិ​និវត្តន៍​​នៃជនងគ្រោះបរទេស លើកលែង​​ក្នុងករណីកម្រ ហើយមិនបានផ្តល់ជម្រើសផ្សេងផ្នែកច្បាប់​ ក្រៅ​ពីការ​បញ្ជូនពួកគេចេញទេ ទោះបីជាគេប្រឈមនឹងភាពពិបាក ឬការសងសឹក នៅពេល​គេ​ទៅ​ដល់​ប្រទេស​កំណើត​របស់គេវិញក៏​ដោយ។ ក្រសួងសង្គមកិច្ច មិន​បានបញ្ជូនជនរងគ្រោះជាបរទេស ដោយ​ការ​ជួញ​ដូរទៅប្រទេសគេវិញទេ នៅក្នុងអំឡុងពេល​នៃរបាយការណ៍​នេះ ជនរងគ្រោះ ២ នាក់​ ជា​ជនជាតិ​វៀតណាម ​ត្រូវបានធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ នៅដើមឆ្នាំ ២០១៨ ៣ នាក់នៅឆ្នាំ ២០១៧ និង ១៣ នាក់ នៅឆ្នាំ ២០១៦)។ ការមិនសូវមានការខិតខំ ក្នុងការកំណត់អត្តសញ្ញាណជនរងគ្រោះ បានធ្វើឲ្យមនុស្សជា​ច្រើនដែលអាចជាជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ ប្រឈមមុខ​នឹងទណ្ឌកម្ម​របស់​សមត្ថកិច្ចទៅវិញ ដោយ​រួម​មាន​ទាំងការចាប់បញ្ជូនត្រឡប់​ទៅប្រទេស​កំណើតវិញ ដោយ​គ្មានការត្រួតពិនិត្យជាមុន។ សមត្ថកិច្ច​ច្រើន​តែមិន​ដាក់ឲ្យជនរងគ្រោះ និង​ជនល្មើស​នៅ​ដាច់​ពីគ្នា​ក្នុងពេលសម្ភាសន៍។ នៅ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​នៃ​របាយការណ៍​នេះ ក្រសួងសង្គមកិច្ច បានចុះ​អនុ​ស្សារណៈយោគយល់ ​ជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល មួយ​ចំនួនដើម្បីលើកកម្ពស់​​សមត្ថភាព​របស់រដ្ឋាភិបាល នៅក្នុងការជួយជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ និង​បទ​ល្មើស​​​ដែល​មាន​ការ​ទាក់​​ទង។ អ្នកពាក់ព័ន្ធនិយាយថា ការធ្វើ​ដូច្នេះ​បង្កើន​ការ​អនុវត្ត​វិធី​ដែល​ផ្តោត​សំខាន់​លើ​ជន​រង​គ្រោះ​​នៅក្នុងចំណោមនគរបាល ដែលសម្ភាសន៍ជនរងគ្រោះជាកុមារ។ ​តែ​តុលាការ​ថ្នាក់ខេត្ត​ មិន​​បាន​​អនុវត្តជាទូទៅ នូវកម្មវិធីដែលត្រូវបានផ្តើមឡើងនៅឆ្នាំ ២០១៦ ទាក់ទង​នឹង​ក្តីក្តាំ​ក្នុង​តុលាការ​ដែល​មាន​លក្ខណៈល្អចំពោះកុមារទេ  ដើម្បីសម្រួលដល់ការធ្វើកសិណ​ដោយកុមារ ដោយ​រួម​​មាន​ការ​​មិនឲ្យ​សួរ​កុមារ​ក្នុងតុលាការ ​នៅចំពោះមុខជនជាប់​ចោទ ហើយ​បែរ​មក​ប្រើ​បច្ចេក​ទេស​​សួរ​ពី​ចម្ងាយ​តាម​រយៈ​ទូរស័ព្ទ។ ប្រព័ន្ធច្បាប់ពុក​រលួយ​​និងខ្សោយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ហើយ​និង​កង្វះការការពារ​គ្រប់គ្រាន់​លើជនរងគ្រោះ និងសាក្សី ដែលត្រូវបានធ្វើ​ឲ្យ​កាន់​តែ​អាក្រក់​ឡើង​ដោយដំណើរការកាត់ក្តីយូរ និង​ការ​ភ័យ​ខ្លាចការសងសឹក​ដោយជន​ប្រព្រឹត្ត​ការ​ជួញដូរ បង្ក​ជា​ឧបសគ្គមិនឲ្យជនរងគ្រោះមានចិត្ត​ចង់ធ្វើ​សហ​ការ​​នៅក្នុងករណីជាច្រើន។ ជា​គោលការណ៍ ជនរងគ្រោះអាចទទួលបានសំណងទូទាត់ តែការ​នេះ​មាន​ការ​ពិបាកដោយលក្ខខណ្ឌផ្លូវ​ច្បាប់​ដែល​ចែងថា ការទូទាត់សងអាចត្រូវបង់ជូន នៅ​ពេល​ជន​ល្មើស​ចេញ​ពី​ពន្ធនាគារ​វិញតែ​ប៉ុណ្ណោះ។ ការគេចខ្លួនជាញឹកញាប់របស់ជនល្មើសដែលតុលាការបានដាក់ទោសហើយ​នោះ ធ្វើ​ឲ្យរឿង​នេះរឹតតែមានភាពស្មុគស្មាញកាន់តែច្រើន។ អ្នកសង្កេតការណ៍​បានកត់សម្គាល់ឃើញថា ប្រទេស​កម្ពុជាខ្វះនីតិវិធីប្រតិបត្តិជាបទដ្ឋាន សម្រាប់គណនាសំណង។ ជន​រង​គ្រោះ​កម្រ​ទទួល​បាន​ទឹក​ប្រាក់​ក្នុងចំនួន​ដែលបានសន្យាណាស់ ហើយ​គ្រួសារ​ជនរង​គ្រោះ​ជាច្រើន​ដោះស្រាយ​ក្រៅ​តុលាការ ជាមួយ​​ជនល្មើស ឬទទួលយក​សំណូក​ជាថ្នូរ​នឹង​ការ​ទម្លាក់​ចោល​ការ​ចោទប្រកាន់។

ការបង្ការ

រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបង្កើនកិច្ច​ខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការទប់ស្កាត់អំពើជួញដូរមនុស្ស។ គណៈ​កម្មា​ធិការ​​អន្តរ​ក្រសួង និងលេខាធិការដ្ឋានរបស់គណៈកម្មាធិការនេះ បាន​សម្រប​សម្រួល​សកម្មភាព​ប្រឆាំង​ការ​​ជួញដូរ  ហើយបាន​ផ្តួចផ្តើមពង្រាងផែនការសកម្មជាតិជាតិ ឆ្នាំ ២០១៩ – ២០២៣ ដែល​ទទួល​បាន​ការសរសើ​រពីសង្គមស៊ីវិលជាដៃគូ។ រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើនតិចតួច នូវថវិការបស់ខ្លួនពី ៤,៩ពាន់លានរៀល (១,២១ លានដុល្លា) ទៅ ៥,៤ ពាន់លានរៀល (១,៣៣ លានដុល្លា) សម្រាប់​គណៈ​កម្មាធិការ​អន្តរ​ក្រសួង​​នេះ តែអ្នកសង្កេតការណ៍​បាន​កត់សម្គាល់​ឃើញ​ថា តួលេខ​នេះ​នៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់​នៅ​ឡើយ​ទេ។ គណៈកម្មាធិការ​ប្រឆាំង​ការជួញដូរសាខា​ថ្នាក់​ខេត្ត ដែលតាមសេចក្តីរាយការណ៍​មក បានបន្ត​ទទួល​បាន​ថវិកាមិនច្រើនពីរដ្ឋាភិបាល និង​បាន​​ទទួល​ជំនួយ​ពី​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋា​ភិបាល បាន​ធ្វើការ​សម្រប​សម្រួល​ការងារ​នៅ​ថ្នាក់​មូលដ្ឋាន ស្រប​តាម​ផែន​ការ​សកម្មភាព​ជាតិ។ នៅក្នុងរយៈពេលនៃរបាយការណ៍នេះ ដោយមាន​ជំនួយ​ពីម្ចាស់ជំនួយអន្តរជាតិ គណៈ​កម្មាធិការ​មួយ​ក្រោយ​គេ​ បាន​បង្កើត​ផែន​ការ​សកម្មភាព​ថ្នាក់​ខេត្ត​របស់គេផ្ទាល់ ហើយដាក់ស្នើទៅរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីធានាថា គណៈកម្មាធិការទាំង ៩ មាន​ផែន​ការ​សកម្មភាព​​បែប​នេះ។ លេខាធិការដ្ឋាន​នៃ គជបជ មាន​ក្រុមការងារ​មួយសម្រាប់តាម​មើលការងារ​របស់គណៈកម្មាធិការអន្តរក្រសួង ព្រមទាំងការងារ​របស់អនុ​គណៈកម្មា​ធិការខេត្ត​របស់​ខ្លួន។​ ថវិកា​ក្នុង​ការងារ​ទប់ស្កាត់ការជួញដូរ នៅថ្នាក់ឃុំ មានការកើន​ឡើងនៅក្នុង​អំឡុងពេល​នៃរបាយការណ៍ តែអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល បាន​កត់​សម្គាល់​ឃើញ​ការពឹងផ្អែកក្នុង​កាលៈទេសៈ​ពិសេស​របស់​គណៈ​កម្មា​ធិការ​ខេត្ត លើថវិកាសេសសល់ដែលមិនគ្រប់គ្រាន់ ពីផ្នែក​សេវា​សង្គម​ទូទៅ​ ជា​ជាង​ពឹង​ផ្អែក​លើ​ថវិកា​ប្រចាំ​ឆ្នាំ​​របស់ខ្លួនផ្ទាល់ បំផ្លាញដល់ទំហំ និងនិរន្តភាព​នៃការងារ​​របស់​គេ។ គជបជ​ បាន​បន្ត​ចេញ​របាយ​ការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ ស្តី​ពី​ការងារ​រួម​ក្នុង​ការ​ប្រឆាំង​ការ​ជួញដូរ​របស់រដ្ឋាភិបាល។ ប៉ុន្តែដូចក្នុងឆ្នាំ​មុនៗដែរ របាយ​ការណ៍​នោះមិនបានដិតដល់ទេ ដោយសារ​ការប្រមូលទិន្នន័យមិនគ្រប់គ្រាន់។ បីឆ្នាំមកហើយដែល​រដ្ឋា​ភិបាល​ បានរៀប​ចំ​វេទិកា​អន្តរសាសនា ស្តីពីការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរ ដោយមានការចូលរួម​នៃ​មន្រ្តី​រដ្ឋាភិបាល និង​មេដឹកនាំសាសនារាប់ពាន់នាក់ទៀត។

ក្រសួងការងារមានផែនការសកម្មភាព​ដោយឡែកមួយ សម្រាប់​កាត់​បន្ថយ​ពលកម្ម​កុមារ និង​ទាស​ភាព​បំណុល នៅក្នុងវិស័យផ្តល់សេវាកម្ម កសិកម្ម រ៉ែ និងថាមពល នៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២៥ តាម​រយៈ​ការ​លើក​កម្ពស់ការយល់ដឹង បណ្តឹងតុលាការ និង​ការ​សហការ​ជាមួយ​សង្គម​ស៊ីវិល ដោយ​ទទួល​ថវិកា​មួយ​ផ្នែក​ពីថវិកាជាតិ។ គ្មាន​ការហាម​ប្រាមលើ​ការជ្រើសរើស​មនុស្ស​ធ្វើ​ការ​​​ដោយ​ពលករ​ចេញ​ថ្លៃ​ជ្រើស​រើស​ទេ។ អ្នកសង្កេតការណ៍ បានកត់​សម្គាល់ឃើញ​មានការ​ចំណាយ​​ច្រើន លក្ខខណ្ឌ​ទាមទារ​ផ្នែក​រដ្ឋបាល​មាន​ភាព​ស្មុគស្មាញ ហើយ​មាន​បញ្ញត្តិ​ដែល​រឹត​ត្បិត​លើ​ដំណើរ​​ការ​ធ្វើ​ចំណាក​ស្រុក​ជា​ផ្លូវ​ការ​ បានជំរុញ​ពលករ​ចំណាក​ស្រុកខ្មែរ​ភាគ​ច្រើនជ្រើស​រើស​យក​ផ្លូវក្រៅប្រព័ន្ធ នៅក្នុងការទៅធ្វើការ​នៅបរទស។  មិន​ដូច​ឆ្នាំ​មុនៗ​ទេ រដ្ឋាភិបាល បាន​រាយ​ការណ៍​ពី​ការធ្វើការស៊ើបអង្កេតក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសពលករក្រែងមានការ ប្រព្រឹត្ត​ខុសច្បាប់​នាំឲ្យ​មាន​ឬពាក់ព័ន្ធការជួញដូរ  តែមិនបានផ្តល់ស្ថិតិទេ។ មន្រ្តីនិងអ្នកសង្កេតការណ៍​មក​ពី អង្គការក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល បានកត់សម្គាល់ ពីការខកខាន​របស់មន្រ្តីធ្វើការផ្នែកការងារ នៅ​ក្នុង​ការ​​​ធ្វើ​អធិការ​កិច្ចបានគ្រប់គ្រាន់លើក្រុមហ៊ុនឯកជន​ដែលជ្រើសរើសមនុស្សធ្វើការ និង​សមត្ថភាព​​នៃ​ក្រុមហ៊ុន​ទាំងនេះ នៅក្នុងការឲ្យឈ្មួញកណ្តាលក្រៅស៊ីឈ្មោះ​របស់គេ បាន​បន្ត​ធ្វើការ​​កេង​ប្រវ័ញ្ច​កម្លាំង​ពលកម្ម​យ៉ាង​រាលដាល។ ក្រុមហ៊ុនទាំងនេះខ្លះ តាមសេចក្តីរាយការណ៍​មក មានការពាក់ព័ន្ធដោយផ្ទាល់ នៅ​ក្នុង​ការ​ជ្រើសរើសមនុស្សដោយឆបោក ដែលជា​ការនាំ​ឲ្យមាន​ការ​ជួញដូរមនុស្ស។ ជា​បន្ថែម​លើ​ភាព​ងាយ​រង​គ្រោះ​នៃ​វិធីធ្វើចំណាកស្រុក​ដែល​គេច្រើន​ធ្វើតាម អនុក្រឹត្យ និងបទបញ្ជាដែលគ្រប់គ្រងលើនិតិវិធី និង​អាជ្ញា​ប័ណ្ណ​របស់​ក្រុមហ៊ុន​ជ្រើសរើស​ពលករឯកជន មិនបានបញ្ជូលខ្លឹមសារគ្រប់គ្រាន់ ដែល​បញ្ជាក់​ពី​សិទ្ធិរបស់ពលករ ឬការការពារពលករចំណាកស្រុកទេ។

រដ្ឋា​ភិបាលបានបន្តធ្វើសកម្មភាព​លើកកម្ពស់ការយល់ដឹង ដោយរួមមានតាមរយៈ «ព្រឹត្តិការណ៍​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ព័ត៌មាន» ដោយ គជបជ ចំនួនជាង ៨០ ៥០០ និងវេទិកាសាធារណៈចំនួនជិត ៨០ ០០០ ។ អគ្គ​នាយក​ដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍បានចេញប័ណ្ណអនុញ្ញាតឆ្លងព្រំដែនចំនួនជិត ៧២ ០០០ ដល់​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ ដែល​រស់នៅតំបន់ព្រំដែនភាគខាងលិច ដើម្បីឲ្យគេធ្វើចំណាក​ស្រុកទៅ​រក​ការងារ​​ធ្វើនៅប្រទេសថៃ​ដោយ​សុវត្ថិភាព (ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ បានចេញប័ណ្ណចំនួន ៩២ ០០០)។ តាម​​​សេចក្តីរាយការណ៍​មក ក្រសួង​ការងារ​បានផ្តល់ការពន្យល់ណែនាំមុនពេលចេញដំណើរ​ដល់ប្រជាជនកម្ពុជាចំនួន ៤៨ ០០០ នាក់ ដែល​ធ្វើ​ចំណាកស្រុកទៅបរទេស ដើម្បីរកការងារធ្វើ (៦៩ ០០០ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨)។ ប៉ុន្តែ តាម​សេចក្តី​រាយ​ការណ៍​​មក ប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើន ​មិន​ដឹង​ពី​​វិធី​ដាក់ពាក្យសុំឯកសារធ្វើដំណើរ ឬថាវាអស់ថ្លៃប៉ុន្មានទេ ដែល​ជា​ការធ្វើ​ឲ្យ​គេប្រឈម​នឹង​គ្រោះ​​ថ្នាក់ខ្ពស់​ដោយ​ធ្វើ​ដំណើរ​តាម​មធ្យោបាយ​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​គេ​ងាយ​រង​គ្រោះ។​ រដ្ឋា​ភិបាល​ មិន​បាន​ចាត់​វិធានការឲ្យ​បានគ្រប់គ្រាន់​នៅក្នុងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននេះទេ។ ក្រសួង​ការបរទេស បាន​បន្តអនុវត្តវិធានការត្រួតពិនិត្យផ្នែកកុងស៊ុល ដើម្បីកាត់បន្ថយការជួញដូរផ្លូវភេទ និង​ការ​ជួញដូរពលកម្ម​ លើស្រ្តីកម្ពុជា តាមរយៈការរៀបការដោយបង្ខំ និងដោយបោក​បញ្ឆោត ដោយ​រួម​មាន​ការពិនិត្យវាយតម្លៃអ្នកដាក់ពាក្យសុំ ដោយ​ផ្ទៀង​ផ្ទាត់​ជាមួយ​ប្រវត្តិ​រូប​របស់​ជន​រង​គ្រោះ​ដោយ​ការ​ជួញ​ដូរ ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងរួមគ្នាជាមួយប្រទេសចិន នៅឆ្នាំ ២០១៦។ តែ​ក្រសួង​ការ​បរទេស​មិន​បាន​រាយ​ការណ៍ថា​ បានបញ្ជូនមនុស្សដែលអាចជាជនរងគ្រោះទាំងនោះ ទៅ​សមត្ថកិច្ច ឬ​ឲ្យ​ទទួល​សេវា​ការ​ពារ​ទេ។ រដ្ឋាភិបាល​បានបន្ត​អនុវត្តបទ​បញ្ជាដែល​ត្រូវ​បាន​ចេញ​ឆ្នាំ ២០១៨ ដែល​តម្រូវ​ឲ្យ​បុរស​បរទេស​បង់​លុយ បើ​គេចង់​ត្រឡប់​ទៅមាតុភូមិ​វិញ​ជាមួយ​ប្រពន្ធ​ខ្មែរ។ ដោយ​សារ​បទ​បញ្ជា​នេះ​ប្រើ​តែ​សម្រាប់​ការ​ធ្វើ​ដំណើរ​តាម​យន្តហោះ គេបាន​និយាយថាមាន​កំណើន​​នៃ​ស្រ្តី​ខ្មែរ​ ដែល​ធ្វើ​ដំណើរ​តាម​ផ្លូវ​គោក​ដែល​មិន​ធានា​សុវត្ថិភាព នៅ​ក្នុង​ដំណើរ​ធ្វើចំណាកស្រុកទៅរៀបការ​នៅប្រទេសចិន។ រដ្ឋា​ភិបាល​បន្ត​ចុះ​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​ចំនួន ២ ស្តីពី​ការជ្រើសរើសពលករ ជាមួយប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​ស្តី​ពី​ការ​ជ្រើស​រើស​​អ្នកបម្រើ​ការ​នៅតាមផ្ទះ ជាមួយក្រុងហុងកុង និង​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​សហ​ប្រតិ​បត្តិ​ការ​ទ្វេភាគី​ជាមួយ​ប្រទេស​​ឥណ្ឌា។

បន្ទាប់​ពីមានការចាប់អារម្មណ៍​ច្រើនលើការរំលោភទាក់ទងនឹងពលកម្ម នៅ​តាម​កន្លែង​​​ឡឥដ្ឋ គេបាននិយាយមកថា អាជ្ញាធរបាន​បង្កើន​ការខិតខំ​ស្វែង​រក​ការ​ទទួល​ខុសត្រូវ ហើយ​បានធ្វើអន្តរាគមន៍​ក្នុង​រឿងបំពាន​នៅតាមកន្លែងការងារឡឥដ្ឋ។ តំណាង​សមត្ថកិច្ច​អន្តរជាតិ បានកត់សម្គាល់ឃើញថា នគរបាល​ខ្លះ អាច​ចេញ​សេចក្តី​នាំខ្លួន​មក​តុលាការ​ចំពោះ​បទរំលោភ​ជាក់ស្តែង​ក្នុងការងារ។ តែ អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាលបានអះអាងថា នគរបាល​​ច្រើន​តែមិនដឹងថា ការតាម​ដាន​រក​មើល​បទ​ល្មើស​នៅ​តាម​ឡ​ឥដ្ឋ​ស្ថិត​នៅក្រោម​ដែន​ទទួល​ខុសត្រូវ​នៃផ្នែកស៊ើបអង្កេតរបស់គេទេ។ អ្នកសង្កេតការណ៍​បាន​កត់​សម្គាល់​ឃើញ​លក្ខខណ្ឌ​ទាមទារ​​ស្មុគស្មាញក្នុងការចុះបញ្ជី ហើយភាពជិតស្និទ្ធ​នៃ​មន្រ្តី​រដ្ឋា​ភិបាល​ជាមួយ​និយោជក​ខ្លះបាន​ធ្វើឲ្យ​រាំងស្ទះដល់ការចុះ​របស់អ្នកធ្វើអធិការកិច្ច នៅតាមឡឥដ្ឋក្បឿង  ហើយ​បាន​រារាំង​កម្មករ​ឡ​ឥដ្ឋ ក្នុង​ការបង្កើតអង្គការដែលធ្វើការដើម្បីសិទ្ធិរបស់ពួកគេ។ អាជ្ញាធរ​ច្រើន​តែ​ធ្វើការ​ត្រួត​ពិនិត្យ​ដោយ​ប្រាប់​ជាមុនដល់ម្ចាស់ឡអិដ្ឋ ដែលជាការនាំឲ្យគេអាចលាក់បាំងការរំលោភបំពាន។ នៅក្នុង​ករណី​ដែល​មាន​គេ​ដឹងច្រើន ដែលក្នុង​នោះ កុមារម្នាក់រងរបួសធ្ងន់នៅក្នុងក្នុងការងារ នៅកន្លែងឡឥដ្ឋ អាជ្ញាធរ​បាន​ប្រកាសថា គេបានផាក និងដាក់ពន្ធនាគារចំពោះម្ចាស់កន្លែង​នោះ ​ហើយ​បាន​បិទ​កន្លែង​នោះ​ជា​អចិន្រ្តៃយ៍។ ផ្ទុយទៅវិញ ខាងសហជីពបានអះអាងថា ម្ចាស់​កន្លែង​​នោះមិនបានទទួលរងផលវិបាកអ្វីទេ ហើយឡ​ឥដ្ឋ​នោះនៅដំណើរការជាធម្មតា។ រដ្ឋាភិបាលថែមទាំងបាននិយាយថា បាន​ធ្វើជំរឿន​លើឡឥដ្ឋ ដែលកំពុងដំណើរការទាំង ​៤៨៦ ដែលគេស្គាល់នៅក្នុងប្រទេស នៅក្នុងអ្វីដែលគេចង់បង្ហាញថា ជាការខិតខំដើម្បីតាមដាន និងចេញការផាកពិន័យ ចំពោះបទល្មើសពលកម្មកុមារ តែជំរឿន​នោះ «មិន​បាន​រក​ឃើញ​ភស្តុតាង» នៃទោសកំហុសទេ ដែលជាការធ្វើឲ្យគេមានការសង្ស័យលើភាពត្រឹមត្រូវ និង​យក​ជាការ​បាន​នៃជំរឿន​នោះ។ ជាការ​ឆ្លើយ​តប​នឹង​រឿង​ដែល​មនុស្ស​ក្នុង​ស្រុក​រង​ភាព​ងាយ​រង​គ្រោះ​កាន់​​តែ​ច្រើន​​ឡើង ជុំវិញកាស៊ីណូថ្មីៗ និងសហគ្រាសពាណិជ្ជកម្មដទៃទៀត​របស់ចិន​ នៅ​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ រដ្ឋាភិបាល​បានបង្កើតក្រុមការងារពិសេសអន្តរក្រសួង ដើម្បីស៊ើបអង្កេត​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​​លើ​ការ​លាង​លុយ​កខ្វក់ និងការជួញដូរមនុស្ស តែក្រុម​ពិសេស​នេះមិន​បាន​ចេញ​របាយ​ការណ៍​ ​ស្តីពីការរកឃើញរបស់ខ្លួនទេ នៅ​អំឡុងពេលបញ្ចប់នៃរបាយការណ៍​នេះ។

ក្រសួងទេសចរណ៍ ​បានបើកសិក្ខាសាលាសម្រាប់បុគ្គលិកសណ្ឋាគារ និងមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល ស្តី​ពី​ការ​កាត់​បន្ថយ​តម្រូវការលើសកម្មភាពជួញដូរផ្លូវភេទ ដើម្បី​ការ​ការពារ​កុំឲ្យ​មានការ​កេង​ប្រវ័ញ្ច​ផ្លូវភេទលើកុមារ នៅ​ក្នុង​ផ្នែក​បដិ​សណ្ឋារកិច្ច ហើយបានធ្វើជាដៃគូជាមួយ គជបជ នៅ​ក្នុង​ការបន្តផលិតផ្ទាំងប៉ាណូ ស្លាកសញ្ញា ផ្ទាំងរូប ខិត​ប័ណ្ណ និងឯកសារដទៃទៀត ដៅ​លើ​មនុស្ស​ដែល​អាចពាក់ព័ន្ធនឹងការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទលើកុមារ។ តែដូច​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​មុនៗ​ដែរ ជាទូទៅ រដ្ឋាភិបាលផ្តោតសំខាន់លើការរារាំងទេសចរណ៍ផ្លូវភេទលើកុមារ ជា​ជាង​លើ​យុទ្ធនាការ​ដៅ​លើ​មនុស្ស​នៅក្នុងស្រុកដែលជាប្រភពធំជាងគេនៃតម្រូវការលើការជួញដូរផ្លូវភេទលើកុមារ នៅ​កម្ពុជា។ ​អាជ្ញាធរ បាន​រាយ​ការណ៍​មកថា ​បានចាប់ខ្លួនជនសង្ស័យជាជនបរទេសចំនួន ៥ នាក់ដែលត្រូវបានសង្ស័យថា បាន​ធ្វើ​ទេសចរណ៍​​ផ្លូវភេទលើកុមារ (៨ នាក់នៅឆ្នាំ ២០១៨ និង ៥ នាក់នៅឆ្នាំ ២០១៧ និង ១២ នាក់នៅឆ្នាំ ២០១៦) តែ​មិន​បានរាយការណ៍​ថា គេ​បាន​ផ្តួចផ្តើម​ធ្វើ​ការ​កាត់ទោស លើជនណាមួយ​នៅ​ក្នុង​ករណី​ទាំង​នេះ ​ឬ​យ៉ាង​ណា​នោះ​ទេ។​ អ្នក​ជំនាញ​នៅ​ក្នុង​ស្រុក​បាន​បង្ហាញកង្វល់ លើការ​ខកខាន​ជា​បន្ត​របស់​រដ្ឋា​ភិបាល​ក្នុង​ការ​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ឲ្យ​បាន​សមស្រប លើជនបរទេសដែលទិញកុមារមករួមភេទក្នុងអំពើជួញដូរផ្លូវភេទ។

លក្ខណៈទូទៅ​នៃការជួញដូរ

ដូចដែលបាន​រាយការណ៍នៅក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំកន្លងទៅ​នេះ ជនល្មើសក្នុងការជួញដូរ ធ្វើការ​​ជួញដូរពលកម្ម និងជួញដូរផ្លូវភេទ​លើបុរស នារី និងកុមារកម្ពុជា នៅក្នុងប្រទេស និង​នៅ​បរទេស។ គេថែម​ទាំង​ជួញ​ដូរ​ជន​រង​គ្រោះ​មក​ពីប្រទេសដទៃផងដែរ​ នៅកម្ពុជា​ហើយ​គេប្រើ​ប្រទេស​​កម្ពុជា​ធ្វើជា​ប្រទេស​ឆ្លងកាត់​សម្រាប់​ជួញ​ដូរ​ជន​រង​គ្រោះ​ពី​ប្រទេស​ដទៃ ទៅកាន់​កន្លែង​ផ្សេង​ទៀតនៅអាស៊ី។ ប្រជាជនកម្ពុជាពេញវ័យនិងកុមា​រ​កម្ពុជា​ធ្វើ​ចំណាក​ស្រុក​ទៅ​ប្រទេស​ដទៃ​ទៀត នៅក្នុងតំបន់ហើយក្នុងចំនួនកាន់តែច្រើនឡើងទៅ​មជ្ឈឹមបូព៌ា​ ដើម្បី​រកការ​ងារធ្វើ។ ជន​ប្រព្រឹត្តិ​​ការជួញដូរ បង្ខំឲ្យពួកគេជាច្រើនធ្វើការក្នុងទូកនេសាទ​ ក្នុងវិស័យកសិកម្ម​ តាមការដ្ឋាន​សំណង់​​នៅតាម​រោងចក្រ​បម្រើ​នៅក្នុង​ផ្ទះដូចជាទាសករដោយភាគច្រើន ​ដោយសារ​ការ​ជាប់​ទាសភាព​បំណុល​ ឬ​ត្រូវ​បាន​ជួញដូរផ្លូវភេទ។ អ្នក​ធ្វើចំណាក​ស្រុក​ដែល​ប្រើ​មធ្យោបាយ​ធ្វើ​ចំណាក​ស្រុក​​​មិន​​ធម្មតា ​ដោយ​ជា​ញឹកញាប់​មាន​ការ​ជួយពីមេខ្យល់ ដែល​គ្មាន​ច្បាប់​អនុញ្ញាត​ងាយ​រង​គ្រោះ​ដោយការជួញដូរ ថ្វីបើ​អ្នក​ដែល​ប្រើ​ក្រុមហ៊ុន​មាន​ច្បាប់​អនុញ្ញាត​ក៏អាច​ក្លាយ​ជា​អ្នក​រង​គ្រោះ​ដោយការបង្ខំឲ្យ​ធ្វើពលកម្មឬការជួញ​ដូរ​ផ្លូវភេទដែរ។ ក្រុមហ៊ុន​ដែល​ធ្វើ​សកម្មភាព​ក្រោម “កម្មវិធី​​បណ្តុះ​បណ្តាល​អ្នកហាត់ការ” របស់រដ្ឋាភិបាលជប៉ុន បានកេងប្រវ័ញ្ចអ្នកធ្វើការកម្ពុជា ដោយ​បង្ខំឲ្យ​ធ្វើការ​នៅ​ក្នុង​ការងារ​កែច្នៃ​ម្ហូបអាហារ កម្មន្តសាល សំណង់ និងការនេសាទ។ កុមារ​នៅ​ក្នុងគ្រួសារ​ក្រីក្រ​ងាយ​រង​គ្រោះ​ខ្លាំង​ដោយ​ការ​បង្ខំ​ធ្វើ​ពលកម្មជាញឹកញាប់ ដោយមានការ​ត្រូវ​រ៉ូវ​​​ជាមួយ​គ្រួសាររបស់គេរួមមានការបង្ខំ​ឲ្យ​​ធ្វើ​ជាឈ្នួល​បម្រើតាមផ្ទះ និង​ត្រូវ​​បាន​បង្ខំ​ឲ្យ​ដើរ​សុំ​ទាន ឬដើរ​លក់​របស់​នៅ​តាម​ផ្លូវ​នៅ​ប្រទេសថៃ​ និង​ប្រទេស​វៀតណាម។ ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​ខ្មែរ​ដែល​គ្មានឯកសារ ហើយធ្វើការ​នៅប្រទេសថៃ ដែលមានចំនួនយ៉ាងតិច ២០% នៃ​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ចំនួនជិត​ ២ លាន​នាក់​នៅ​ប្រទេសថៃ ងាយរងគ្រោះនឹងការជួញដូរ ដោយសារ​ការ​ស្នាក់​នៅ​ខុសច្បាប់ ក៏ដូចជាប្រជាជនកម្ពុជា ដែល​ត្រូវ​បាន​បណ្តេញ​ចេញ​ពី​ប្រទេសវៀតណាមដែរ។ ការ​សិក្សា​មួយ​ដែល​ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយអង្គការអន្តរជាតិមួយ កាលពីឆ្នាំ ២០១៧ បានរកឃើញថា ប្រហែលជិត ៣ ភាគ ៤ នៃប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ ដែលធ្វើដំណើរទៅរកការងារធ្វើ​នៅ​ប្រទេស​ថៃ ទៅតាមផ្លូវមិន​ធម្មតា ដែលគេដឹងថា ធ្វើឲ្យគេងាយរងគ្រោះនឹងការជួញដូរ។ លើស​ពីនេះ​ទៀត មានតែ ១៤% នៃប្រជាជនកម្ពុជា ដែល​ធ្វើ​ចំណាក​ស្រុក​ទៅ​ប្រទេសថៃ តាម​មធ្យោបាយ​ត្រឹម​ត្រូវ បានចូលរួម​ក្នុងវគ្គប្រជុំណែនាំមុនពេលចេញដំណើរ ដែលក្នុង​នោះ ពួកគេ​ត្រូវ​បាន​ប្រាប់ពី​សិទ្ធិ និងការការពារសម្រាប់ពួកគេ។

ជនល្មើសបន្តជ្រើសរើសកុមារា និងបុរសកម្ពុជា​ក្នុងចំនួនច្រើន​ នៅក្នុងប្រទេសថៃ ឲ្យ​ធ្វើការ​នៅ​ក្នុង​ទូក​នេសាទ​របស់ថៃ នៅក្នុងសមុទ្រអន្តរជាតិ។ ជនរងគ្រោះខ្មែរ​ដែល​បាន​គេច​ចេញ​ពី​ជនល្មើសត្រូវបានគេរកឃើញ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ឥណ្តូនេស៊ី Mauritius ហ្វីជី សេណេ​ហ្កាល់ អាហ្វ្រិកខាងត្បូង និងប្រទេស Papua New Guinea។ បុរសខ្មែរនៅលើទូកនេសាទថៃ បាន​និយាយ​ពីវិធីជ្រើសរើសមនុស្សឲ្យធ្វើការ​ដោយការបោកបញ្ឆោត ការ​ធ្វើបាបយ៉ាងខ្លាំង ការឲ្យ​ថ្លៃ​ឈ្នួល​​​មិនគ្រប់ឬមិនឲ្យប្រាក់ឈ្នួល ការមិនសូវទទួលបានការថែទាំជំងឺ និងការ​​បង្ខាំង​ឲ្យ​នៅ​តែ​លើ​ទូក​រាប់ឆ្នាំ​។ ​ នារីនៅតាមជនបទក្នុងចំនួនច្រើន ​ត្រូវបានគេទាក់ទងក្រោមលេស​កុហក​ឲ្យ​រៀបការ​​​ជាមួយបុរសចិន ។ ពួកគេច្រើនតែជាប់បំណុលរាប់ពាន់ដុល្លារទៅមេខ្យល់ ដែល​ជួយ​រត់​ការ​​ក្នុង​​ការ​បាន​រៀបការ​នេះ។ បុរស​ចិនបង្ខំឲ្យ​ពួកគេខ្លះធ្វើការនៅ​ក្នុងរោងចក្រ ឬបង្ខំ​ឲ្យ​ធ្វើ​ជាស្រី​ពេស្យា ដើម្បីដោះបំណុល​នេះ។ ស្រ្តី​ខ្មែរដែលសុខចិត្តពរពោះឲ្យគ្រួសារចិន ងាយរង​នឹង​ការ​ចាប់​ឃុំឲ្យនៅមួយកន្លែង និង​បម្រើ​នៅ​ក្នុង​ផ្ទះ​ដូច​ជា​ទាសករ។ មនុស្សគ្មានរដ្ឋ  ពោលគឺក្រុម​អាណិកជន​វៀតណាម ងាយប្រឈមនឹងការជួញដូរ​ ដោយ​សារ​គេ​ខ្វះ​ឯកសារ​កំណត់​អត្ត​សញ្ញាណ​ចាំ​បាច់ សម្រាប់ទទួលបានការងារត្រឹមត្រូវ ការសិក្សា ការចុះបញ្ជីអាពាហ៍ពិពាហ៍ ការ​កាត់​ក្តី​ក្នុង​តុលាការ ឬសិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។

ម្ចាស់ឡឥដ្ឋធ្វើឲ្យបុរស​ នារី និងកុមារយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ១០ ០០០ នាក់ ដែល​ក្នុង​នោះ​មាន​កុមារ​ជិត ៤០០០ នាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការបង្ខិតបង្ខំតគ្នា ដោយសារបំណុល ដោយសារ​គេ​ទិញ​បំណុល​ដែល​អ្នក​ទាំង​នោះ​ជំពាក់ស្រាប់ ឬ​ដោយសារ​តម្រូវ​ឲ្យ​គេខ្ចី​បំណុល​ថ្មីធ្វើ​ជា​លក្ខខណ្ឌ​ឲ្យទទួលបានការងារធ្វើ ឬ​ដើម្បី​បំពេញ​ការ​ចំណាយ​​ដោយសាររងរបួស នៅ​ក្នុង​ពេល​ធ្វើ​ការ។ ការសិក្សាមួយ​របស់អង្គការ ដែលត្រូវបានធ្វើ​នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ បានរកឃើញថា ជិត ១០០% នៃកន្លែងឡឥដ្ឋដែលត្រូវបានអង្កេតទៅលើ នៅទូទាំងប្រទេស មានសូចនាករ​នៃ​ការ​បង្ខំ​ឲ្យ​ធ្វើ​ការ តាមរយៈការបង្ខិតបង្ខំក្រោមបំណុល។ បណ្តាញ​នៃអ្នកផ្តល់កម្ចីឯកជន និង​ស្ថាប័ន​មីក្រូ​ហិរញ្ញវត្ថុ​ ដែល​គាប​យកការប្រាក់ខ្ពស់ ហើយដែលមានច្រើន ហើយ​មិន​សូវ​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​ច្បាប់​គ្រប់គ្រង មាន​ចំណែក​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ស្ថានភាព​បែប​នេះ ដោយដើរប្រកាសពីការ​ឲ្យកម្ចី​ដល់គ្រួសារ នៅ​តាមសហគមន៍ខ្សត់ខ្សោយ ហើយ​ភ្ជាប់​ពួកគេ​ទៅ​នឹងកន្លែងឡឥដ្ឋ។ គ្រួសារ​កសិករ​​​នៅ​តាម​ជនបទ ប្រឈមខ្លាំងនឹងទម្រង់​នៃ​ពលកម្ម​ដោយ​បង្ខំ​បែប​នេះ ​ដោយសារ​សេដ្ឋកិច្ច​​គ្រួសារ​មាន​ការ​លំបាក បន្ទាប់​ពី​មាន​បម្រែ​បម្រួល​អាកាសធាតុ ទឹកភ្លៀងធ្លាក់​មិន​ទៀងទាត់  ហើយ​និង​ការ​ខូច​​ដំណាំ បាន​ជំរុញ​ឲ្យ​កសិករជាច្រើនខ្ចីបុលទាំង​នេះ សម្រាប់​ការ​ស្រោចស្រព ឬទិញ​ថ្នាំ​សម្លាប់​សត្វ​ល្អិត។ ម្ចាស់ឡឥដ្ឋ ច្រើនទិញបំណុល​ទាំង​នេះ​ដើម្បី​ឲ្យពួក​គេ​មក​ធ្វើការ​ឲ្យខ្លួន។ រដូវវស្សាវែង ពន្យារ​​ដំណើរ​ការ​ហាល​ឥដ្ឋ ដែល​ជា​ការបន្ថយ​ប្រាក់​បៀវត្សរ៍​របស់​កម្មករ​ឡឥដ្ឋ​ដែល​នៅ​ជាប់​បំណុល ហើយ​រឹត​តែ​ជំរុញ​ឲ្យ​កម្មករ​ទាំង​នោះ​ជំពាក់​ថៅកែ​​កាន់​តែ​ច្រើន​ឡើង។ ដើម្បី​កុំឲ្យ​កម្មករ​ចេញ​ពីកន្លែងបង្ខំឲ្យធ្វើការ​របស់គេ ថៅកែឡខ្លះ តាម​សេចក្តី​រាយ​ការណ៍​​មកថា អនុញ្ញាត​តែ​សមាជិក​​ខ្លះ​ក្នុង​គ្រួសារ​ឈប់សម្រាក នៅថ្ងៃបុណ្យ ឬ​ទៅ​មើល​ជំងឺ​នៅ​​ពេលណាមួយ។ កម្មករ​ខ្លះ​បាន​​និយាយ​ពីការបន្តរងការឃុំខ្លួន ឬការ​បង្ខំធ្វើ​ការ នៅកន្លែងឡឥដ្ឋ ទោះបីជា​គេ​បាន​សង​បំណុល​យូរ​ហើយ​មក​ហើយ​ក៏​ដោយ។ គ្រួសារ​ខ្មែរ ថែមទាំង​ជួប​ប្រទះ​នឹង​ស្ថាន​ភាព​នៃការ​បង្ខំ​ឲ្យ​ធ្វើ​ពលកម្មដែរ នៅ​កន្លែង​យក​ដី​ឥដ្ឋ​សម្រាប់​ធ្វើឥដ្ឋ។ ជន​ប្រព្រឹត្ត​ការ​ជួញ​ដូរ​ថែម​ទាំង​ដាក់​ឲ្យ​កុមារ​អាយុត្រឹម ១៣ ឆ្នាំ នៅបម្រើ​ដូច​ជា​ទាសករ ហើយ​ធ្វើ​ការ​​នៅក្បែរច្រាំង ឬក្នុង​ទូកនេសាទសមុទ្រ នៅ​តាមហាងខារ៉ាអូខេ និងនៅ​តាមចំការដំឡូង ដើម្បី​សង​បំណុល​របស់​គ្រួសារ​ដែលជាប់តាម​រយៈ​ទង្វើទាំងនេះ។ សហគមន៍​ដែលត្រូវ​ធ្វើការផ្លាស់ទីលំនៅ​ដោយសារ​ការកាប់ឈើខុសច្បាប់ ដើម្បី​​ផ្តត់ផ្គង់ឡឥដ្ឋដែលត្រូវការឈើដុតឡ ប្រហែល​ប្រឈម​ខ្លាំង​នឹងការជួញដូរ​មនុស្ស ដោយ​រួមមាន​នៅក្នុង​ការ​កាប់​ឈើតែម្តង និងនៅ​កន្លែងផ្សេងទៀត ដោយសារ​ការលំបាក​ក្នុងជីវភាព​ ក្នុង​ស្ថានភាព​នេះ។ នៅក្នុងឆ្នាំមុនៗ ជនជាតិ​កូរ៉េ​ខាងជើង​ដែល​ធ្វើការ​នៅ​កម្ពុជា ប្រហែល​រងការ​បង្ខំឲ្យធ្វើការ​ដោយរដ្ឋាភិបាលកូរ៉េខាងជើង។ ស្រប​តាម​សេចក្តី​សម្រេច​របស់​ក្រុម​ប្រឹក្សា​សន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ឆ្នាំ ២០១៧ ដែល​តម្រូវ​ឲ្យធ្វើ​មាតុភូមិ​និវត្តន៍​នៃ​ជនជាតិ​កូរ៉េ​ខាងជើង​ដែលរកប្រាក់​នៅបរទេស ឲ្យបាន​អស់នៅដំណាច់ឆ្នាំ ២០១៩ ដោយ​មាន​ការ​លើកលែង​ដោយ​​មាន​កំណត់ រដ្ឋាភិបាល តាមសេចក្តីរាយការណ៍​មក បាន​បញ្ជូន​ត្រឡប់​ទៅកូរ៉េ​ខាងជើង​វិញ នូវ​ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​កូរ៉េ​ខាងជើងទាំងអស់ នៅ​ក្រោម​បទបញ្ញត្តិដែលមានការពាក់ព័ន្ធ។

ខេត្តក្រុង​ទាំង ២៥ របស់ប្រទេសកម្ពុជា​គឺជា​ប្រភព​នៃការ​ជួញដូរមនុស្ស។ ការជួញដូរ​ផ្លូវ​ភេទ​​ច្រើន​តែ​មាន​ការ​លាក់បាំង។ កុមារីនិងស្រ្តីខ្មែរ និងកុមារីនិងស្រ្តី​អាណិកជន​វៀតណាម​ចេញ​ពីតំបន់ជនបទ ទៅកាន់ទីក្រុង និង​គោលដៅ​ទេសចរណ៍ ជាទី​ដែល​ជនល្មើស​ជួញដូរ​ផ្លូវ​ភេទ​លើពួកគេទៅផ្ទះបន ហើយជាញឹកញាប់ នៅតាមកន្លែង​ផ្តល់សេវាផ្លូវភេទលាក់កំបាំង នៅ​តាម​បៀរហ្គាដិន ហាងម៉ាស្សា ហាងខារ៉ាអូខេ កន្លែងលក់រាយ និង​កន្លែង​មិនមែន​ពាណិជ្ជកម្ម។ នៅ​ក្នុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗ​នេះ វត្តមាន​ដែលមាន​កំណើន​យ៉ាងលឿន និងជាទូទៅ គ្មាន​ច្បាប់​គ្រប់​គ្រង នៃកាស៊ីណូ កន្លែងកំសាន្ត និង​សហ​គ្រាស​ពាណិជ្ជកម្មដទៃទៀតរបស់ចិន នៅ​ខេត្ត​ព្រះ​សីហនុ​ បាន​នាំ​ឲ្យ​មាន​កំណើន​​នៃការជួញដូរផ្លូវភេទ​នៅក្នុងស្រុក និងការបង្ខំឲ្យធ្វើពលកម្ម នៅ​ក្នុងចំណោមស្រ្តី និងកុមារី​កម្ពុជា។ បុរស​ខ្មែរ​នៅក្នុងស្រុក គឺជាប្រភពសំខាន់​នៃតម្រូវ​ការលើ​ការ​កេង​ប្រវ័ញ្ច​ផ្លូវភេទលើកុមារ តែបុរសមកពីតំបន់ផ្សេងទៀត នៅអាស៊ី  អឺរ៉ុប សហរដ្ឋ​អាមេរិក អូស្រ្តាលី និងអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ធ្វើដំណើរមកប្រទេសកម្ពុជា​ ដើម្បីធ្វើទេសចរណ៍​ផ្លូវ​ភេទ​​លើកុមារ ដែលសម្រួលបន្ថែម​ដោយការទាក់ទង​តាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម។ កុមារ​រាប់​ពាន់​នាក់​ នៅ​តំបន់​ក្រុង ដែលត្រូវបានគ្រួសារទុកចោល នៅពេលគេចេញទៅធ្វើការ​នៅ​បរទេស ងាយរង​គ្រោះ​ដោយ​ការ​ជួញ​​ដូរផ្លូវភេទ និងការបង្ខំឲ្យធ្វើពលកម្ម។ ស្រ្តីនិងកុមារវៀតណាម ដែល​ភាគ​ច្រើន​ជា​ជនរង​គ្រោះ​ដោយ​ការ​បង្ខិត​បង្ខំ​ដោយ​សារ​ការ​ជំពាក់​គេ ធ្វើដំណើរ​មក​ប្រទេសកម្ពុជា ហើយ​រង​គ្រោះ​ដោយការជួញដូរផ្លូវភេទ។ អង្គការបាន​រាយ​ការណ៍​ពី​ជនល្មើស​ ដឹក​ជញ្ជូន​ជន​រង​គ្រោះ​វៀតណាម ឆ្លងកាត់ប្រទេសកម្ពុជា មុនពេលរងការកេងប្រវ័ញ្ច នៅប្រទេសថៃ និង​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី។ ជនល្មើស​នៅ​កម្ពុជា​ច្រើនតែជាសមាជិកគ្រួសារ ឬសមាជិកសហគមន៍ ឬ​ជា​បណ្តាញ​តូចៗ​​នៃ​ឈ្មួញ​កណ្តាល​មក​ពីក្រៅ។ មជ្ឈមណ្ឌល​​កុមារ​កំព្រា​កម្ពុជា​ខ្លះ ទិញកុមារក្នុងមូលដ្ឋាន ពី​គ្រួសារ​​ដែលមាន​ភាពខ្សត់ខ្សោយ ហើយឲ្យ​គេរស់នៅ​ដោយ​គ្មាន​អាហារូបត្ថម្ភគ្រប់គ្រាន់ និង​គ្មាន​អនាម័យនៅក្នុង​​មជ្ឈមណ្ឌល ដើម្បីទាក់ទាញ និង​ទទួល​ផលចំណេញ​ពី​អំណោយ​សប្បុរស។ កុមារ​ទាំង​​នេះ​ខ្លះ​​ប្រឈម​នឹងការជួញដូរផ្លូវភេទ និង​ការ​ដាក់​ឲ្យ​បម្រើ​ការងារ​ក្នុង​ផ្ទះ​ដូច​ទាសករ ដោយ​​សារ​ខ្វះការ​ត្រួតមើល​របស់រដ្ឋាភិបាល លើដំណើរការសុំកូនចិញ្ចឹម។ អំពើ​ពុក​រលួយ​យ៉ាង​រាល​ដាល​ជួយ​ជំរុញបទល្មើសជួញដូរ។ តាម​សេចក្តី​រាយ​ការណ៍​​​មក នគរបាល​បាន​សុំ​ទិញ​ការ​រួម​ភេទ​ជាមួយ​កុមារ។ មន្រ្តីពុករលួយ​សម្រួល​ការ​ជួញដូរ​ឆ្លង​កាត់ព្រំដែន រារាំង​ដំណើរជឿន​លឿន​ទៅ​មុខ​ក្នុង​ការ​ស៊ើបអង្កេត និង​ ការ​កាត់ទោស ហើយ​ក្នុងករណីខ្លះ ទទួលបានផល​ចំណេញដោយ​ផ្ទាល់ពី​កន្លែងដែល​ត្រូវបាន​ស​ង្ស័យថា ធ្វើ​ការ​ជួញដូរ៕