រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបានគោរពបានពេញលេញតាមបទដ្ឋានអប្បបរមាក្នុងការបំបាត់ការជួញដូរ មនុស្សទេ ហើយមិនបានបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងច្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់លើបញ្ហានេះ បើទោះបីជាមានបញ្ហាជំងឺកូវីដ១៩ លើសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងការជួញដូរក្តី ដូច្នេះកម្ពុជាត្រូវបានបញ្ចុះចំណាត់ថ្នាក់ដល់ទី ៣ ។ ទោះបីជាខ្វះការខិតខំគួរឲ្យកត់សម្គាល់ក្តី តែរដ្ឋាភិបាលបានប្រកាន់ជំហានខ្លះដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជួញដូរ ដូចជាការបន្តចាប់ខ្លួន កាត់ទោស និងដាក់ទោសជនល្មើស រកមើលជនរងគ្រោះដោយសកម្ម ហើយជួយក្នុងការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នៃជនរងគ្រោះខ្មែរដោយការជួញដូរ និងអ្នកងាយរងគ្រោះ។ អំពើពុករលួយដែលមានជាទូទៅ នៅតែធ្វើឱ្យរាំងស្ទះដល់ការងាររបស់សមត្ថកិច្ច ក្នុងការចាប់ឲ្យជនល្មើសមានការទទួលខុសត្រូវ និងដល់ការផ្តល់ការជួយដល់ជនរងគ្រោះ។ អាជ្ញាធរមិនបានធ្វើការស៊ើបអង្កេត ឬចាប់អោយមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធដូចមានក្នុងរបាយការណ៍ដ៏គួរឲ្យទុកចិត្តបានភាគច្រើន មានការទទួលខុសត្រូវពីបទព្រហ្មទណ្ឌក្នុងការឃុបឃិត ពិសេសឈ្មួញខិលខូច ដែលបានធ្វើឱ្យបុរស ស្រ្តី និងកុមាររាប់ពាន់នាក់ នៅទូទាំងប្រទេស រងការជួញដូរមនុស្ស នៅតាមកន្លែងកំសាន្ត និងកន្លែងឡឥដ្ឋ និងតាមប្រព័ន្ធអ៊ិនធ័រណែត។ ដូច្នេះមន្រ្តីបានខកខានក្នុងការផ្តល់សេវាការពារគ្រប់គ្រាន់ដល់ជនរងគ្រោះ នៅក្នុងស្រុក និងនៅបរទេស ហើយពឹងផ្អែកខ្លាំងលើម្ចាស់ជំនួយបរទេស និង អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងការផ្តល់ការគាំពារចាំបាច់។
អនុសាសន៍ជាអាទិភាព
ស៊ើបអង្កេត និងនាំខ្លួនយកមកកាត់ទោស ដាក់ទោស និងដាក់ទណ្ឌកម្មចំពោះជនល្មើសក្នុងការជួញដូរផ្លូវភេទ និងជួញដូរពលកម្មឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ រួមទាំងមន្រ្តីឃុបឃិត ដោយដាក់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារធ្ងន់ធ្ងរ បង្កើនថវិកាសម្រាប់អង្គភាពអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងការជួញដូរ ហើយផ្តល់ថវិកាឱ្យមុនពេលធ្វើការស៊ើបអង្កេត ជាជាងផ្តល់ឱ្យជាក្រោយ អនុវត្តពេញលេញនូវពិធីសារថ្មីទូទាំងប្រទេសសម្រាប់កំណត់អត្តសញ្ញាណកម្មនៃជនរងគ្រោះ ហើយបង្រៀនមន្រ្តីឱ្យយល់ពីលក្ខខណ្ឌដែលចែងនៅក្នុងច្បាប់នេះ បង្កើនថវិកាសម្រាប់នគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្សដើម្បីសម្របសម្រួលបានល្អលើការតាមដានចុងចោទ ដែលត្រូវបានដោះលែងនៅក្រោមការតាមដានរបស់តុលាការ នៅមុនសវនាការ។ បង្កើនការធ្វើអធិការកិច្ចការងារ ដោយមិនប្រកាសឱ្យដឹងមុន នៅកន្លែងការងារដែលមានការប្រឈមខ្លាំង ពិសេសនៅតាមទីតាំងឡឥដ្ឋ កន្លែងកំសាន្ត ការដ្ឋានសំណង់ ចំការធំៗ ដោយផ្តោតសំខាន់លើការរកមើលករណីទាសភាពបំណុល ហើយចាប់ឱ្យថៅកែទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ បង្កើនការខិតខំរបស់សមត្ថកិច្ចប្រឆាំងនឹងការឆបោកតាមអ៊ិនធឺរណែត ដូចជាការបង្ខំឱ្យធ្វើពលកម្ម ហើយប្រឆាំងនឹងមន្រ្តីដែលឃុបឃិតក្នុងការឆបោកនេះ និងបទល្មើសជួញដូរដែលមានការពាក់ព័ន្ធ បង្កើនសេវាសម្រាប់ជនរងគ្រោះជាបុរស និងកុមារា ពិសេសអ្នកដែលត្រូវបានគេកេងប្រវ័ញ្ចនៅក្នុងឧស្សាហកម្មនេសាទនៅបរទេស បង្កើនការខិតខំធ្វើឲ្យមានការចូលរួមរបស់ជនរងគ្រោះក្នុងស្រុក និងបរទេស នៅក្នុងដំណើរក្តីព្រហ្មទណ្ឌ និងក្តីរដ្ឋប្បវេណី ដោយបង្កើតមូលនិធិសម្រាប់ជនរងគ្រោះ ហើយអនុញ្ញាតឱ្យគេអាចធ្វើការ ស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្ន និងឋានៈផ្សេងទៀតសម្រាប់ជនរងគ្រោះជាបរទេស ដែលចង់ស្នាក់នៅក្នុងប្រទេស ក្នុងអំឡុងពេលមានដំណើរក្តីក្នុងតុលាការ អនុវត្តប្រព័ន្ធតាមដាន ប្រមូល និងរាយការណ៍ទិន្នន័យស្តីពីការកាត់ទោសប្រឆាំងការជួញដូរ និងការងារការពារជនរងគ្រោះ ផ្សព្វផ្សាយទិន្នន័យក្នុងចំណោមស្ថាប័នរដ្ឋដែលមានការងារទាក់ទង ដោយធ្វើយ៉ាងណាការពារអត្តសញ្ញាណ និងការសម្ងាត់ឯកជនរបស់ជនរងគ្រោះ។ លុបបំបាត់ការយកថ្លៃក្នុងការជ្រើសរើសយក ឬការផ្តល់ការងារ ពីកម្មករដោយក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសពលករ ហើយត្រូវឲ្យនិយោជកជាអ្នកបង់វិញ។ បង្កើនការតាមមើល និងត្រួតពិនិត្យលើស្ថាប័នផ្តល់កម្ចី ដោយរួមទាំងស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុឯកជន ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពងាយរងគ្រោះនឹងការបង្ខំដោយសារបំណុល នៅក្នុងចំណោមក្រុមដែលមានជីវភាពខ្សត់ខ្សោយ អនុញ្ញាតឱ្យមានការផ្តល់សំណងនៅពេលជនល្មើសត្រូវបានដាក់ទោស បង្កើតហើយបណ្តុះបណ្តាលមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធដែលធ្វើការទាក់ទងនឹងនិតិវិធីការងារជាបទដ្ឋានសម្រាប់គណនា និងផ្តល់សំណង បង្កើត ហើយកំណត់ធនធាននៅអនុវត្តនិតិវិធីជាប្រព័ន្ធ តាមបេសកកម្មការទូតនៅបរទេស ដើម្បីជួយជនរងគ្រោះនៅបរទេស រួមទាំងនៅក្នុងប្រទេសដែលគ្មានតំណាងទូតកម្ពុជា កែប្រែច្បាប់ស្តីពីការចេញការអនុញ្ញាតដល់ក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសពលករ និងលក្ខខណ្ឌក្នុងកុងត្រា ដោយបញ្ចូលខ្លឹមសារតឹងរឹងស្តីពីការការពារពលករ និងសិទ្ធិរបស់ពួកគេ ពង្រឹងការខិតខំក្នុងការត្រួតពិនិត្យក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសកម្លាំងពលកម្មឯកជន និងសាខារបស់គេ ដើម្បីរកមើលការជ្រើសរើសដែលមានលក្ខណៈបន្លំឬការជួញដូរដទៃទៀត ពង្រឹងការខិតខំដើម្បីបញ្ចូលគំនិតរបស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទៅក្នុងគោលនយោបាយសម្រាប់ផ្ទេរការគ្រប់គ្រងជាផ្លូវការ លើជនរងគ្រោះជាកុមារ។
ការនាំខ្លួនយកមកកាត់ទោស
រដ្ឋាភិបាលបានបន្តការងារអនុវត្តច្បាប់។ ច្បាប់ដែលត្រូវបានដាក់ចេញនៅឆ្នាំ ២០០៨ ស្ដីពីការបង្ក្រាបការជួញដូរមនុស្ស និងការធ្វើអាជីវកម្មកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទ ដាក់ទោសព្រហ្មទណ្ឌលើការជួញដូរផ្លូវភេទ និងការជួញដូរពលកម្ម ហើយចែងពីការដាក់ទោសជាប់ពន្ធនាគារពី ៧ ដល់ ១៥ ឆ្នាំ បើជនរងគ្រោះជាមនុស្សធំ និងពី ១៥ ទៅ ២០ ឆ្នាំ បើជនរងគ្រោះជាកុមារ។ ទណ្ឌកម្មទាំងនេះមានភាពម៉ឺងម៉ាត់គ្រប់គ្រាន់ ហើយបើទាក់ទងនឹងការជួញដូរផ្លូវភេទ វាស្របតាមទោសលើបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរដទៃទៀត ដូចជាការរំលោភសេពសន្ថវៈ។ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និយាយថា តាមភាពជាក់ស្តែង អាជ្ញាធរមិនបានដាក់ទោសព្រហ្មទណ្ឌនៅក្រោមច្បាប់ប្រឆាំងការជួញដូរ លើជនល្មើសជួញដូរកម្លាំងពលកម្មទេ តែបែរជា ប្រើច្បាប់ការងារ ហើយចេញការផាក ឬដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេលខ្លី ពី ៦ ថ្ងៃទៅ ១ខែ ដែលមិនមែនជាទណ្ឌកម្មសមល្មម សម្រាប់ធ្វើឲ្យជនល្មើសរាងចាល ឬផ្តល់យុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះឡើយ។
រដ្ឋាភិបាលគ្មានកំណត់ហេតុឬទិន្នន័យមេ ស្តីពីការស៊ើបអង្កេត និងដំណើរក្តីតុលាការទេ ដូច្នេះ គេគ្មានទិន្នន័យពេញលេញស្តីពីការអនុវត្តច្បាប់ជារួមទេ ដែលជាការធ្វើឲ្យគេមិនអាចធ្វើការប្រៀបធៀបការស៊ើបអង្កេត ការកាត់ទោស និងការដាក់ទោសដោយតុលាការ ទៅនឹងឆ្នាំមុនៗបាន។ មិនដូចពេលមុនៗទេ នគរបាលមិនបានផ្តល់របាយការណ៍ពេញលេញស្តីពីការស៊ើបអង្កេតលើការជួញដូរ ដែលត្រូវបានធ្វើនៅឆ្នាំ ២០២១ ទេ។
បើយោងតាមផ្នែកសារព័ត៌មានខ្លះ អាជ្ញាធរបានចាប់ខ្លួនជនសង្ស័យចំនួន ៣៧០ នាក់ ដែលក្នុងនោះមាន ៣៣២ នាក់ជាមេខ្យល់នាំពលករ តែរដ្ឋាភិបាលមិនបានផ្តល់របាយការណ៍បន្ថែមលើការចាប់ខ្លួនទាំងនេះទេ។ នៅឆ្នាំ ២០២១ ក្រសួងយុត្តិធម៌បានរាយការណ៍ទិន្នន័យស្តីពីការកាត់ទោសនិងដាក់ទោសលើករណីជួញដូរ នៅគ្រប់ខេត្តទូទាំងប្រទេស។ តែដូចនៅក្នុងពេលមុនដែរ សមត្ថកិច្ចតុលាការប្រហែលបានបញ្ចូលករណីរំលោភផ្លូវភេទនិងបទល្មើសដទៃទៀតនៅក្រៅនិយមន័យធម្មតានៃការជួញដូរ នៅក្នុងទិន្នន័យរាយការណ៍មករបស់គេ។ ដូច្នេះ ចំនួនពិតនៃករណីស៊ើបអង្កេត កាត់ទោស និងដាក់ទោសលើការជួញដូរប្រហែលតិចជាងចំនួនដែលត្រូវបានរាយការណ៍។ នៅឆ្នាំ ២០២១ គេបានកាត់ទោសមនុស្សចំនួន ១០៩ នាក់ ពាក់ព័ន្ធករណីចំនួន ៦៤ នៅក្រោមច្បាប់ប្រឆាំងការជួញដូរ ដោយក្នុងនោះ មាន ៤ ករណីទាក់ទងនឹងការជួញដូរផ្លូវភេទ ៣៧ ទាក់ទងនឹងការបង្ខំធ្វើពលកម្ម ហើយ ២៣ ករណីទាក់ទងនឹងទម្រង់នៃការកេងប្រវ័ញ្ចដែលគេមិនបានបញ្ជាក់។ អាជ្ញាធរបានដាក់ទោសជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរចំនួន ៣៨ នាក់ នៅក្នុងមានម្នាក់ទាក់ទងនឹងការជួញដូរផ្លូវភេទ និង ៣៥ នាក់ទាក់ទងនឹងការបង្ខំឱ្យធ្វើពលកម្ម។ ក្នុងចំណោមករណីទាំងនេះ កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ ២០២១ សមត្ថកិច្ចបានចាប់ខ្លួននិងដាក់ទោសលើមេទាហានផ្កាយ ២ ម្នាក់ និងជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរ ៦ នាក់ទៀត ពីបទកេងប្រវ័ញ្ចលើមនុស្សចំនួន ២៨ នាក់ មកពីប្រទេសចិនដីគោក។ តុលាការបានឲ្យមេទាហាននោះជាប់ពន្ធនាគារចំនួន ៤ ឆ្នាំ។ បើប្រៀបធៀបជាមួយនឹងទិន្នន័យនេះ នៅឆ្នាំ ២០២០ នគរបាលរាយការណ៍ថា បានចាប់ខ្លួនចំនួន ៩៤ នាក់ ដែលក្នុងនោះមាន ៤៨ នាក់ទាក់ទងនឹងករណីចំនួន ៣៧ នៃ «ការមិនមែនជួញដូរផ្លូវភេទ» និងចាប់ខ្លួន ៤៦ នាក់ក្នុ្ងងករណីចំនួន ២១ នៃការជួញដូរផ្លូវភេទ។ អាជ្ញាធរបានកាត់ទោសសរុបចំនួន ៣៤៨ ករណីនៃការជួញដូរ នៅឆ្នាំ ២០២០ តែមិនបានប្រាប់ចំនួនជនល្មើសដែលត្រូវបានកាត់ទោសទេ ហើយតុលាការបានសម្រេចដាក់ទោសចំនួន ៤៤០ នាក់។ តែករណីនៅឆ្នាំ ២០២០ ខ្លះទំនងជាមិនបំពេញបានតាមការកំណត់ថាជាការជួញដូរមនុស្សទេ នៅក្រោមច្បាប់អន្តរជាតិ។
ជំងឺកូវីដ ១៩ បានបន្តរារាំងការខិតខំរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការកាត់ទោសជនល្មើស និងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងលើការជួញដូរ នៅក្នុងចំណោមមន្រ្តី។ តុលាការកម្ពុជាត្រូវបានពីខែមេសា និងឧសភា ២០២១ និងបានធ្វើសកម្មភាពតុលាការត្រូវផ្អាកបណ្តោះអាសន្ន ដោយរួមទាំងការស៊ើបអង្កេតប្រឆាំងនឹងការជួញដូរផងដែរ ហើយក្រោយមក បានដំណើរការឡើងវិញ តែមិនពេញលេញ អស់រយៈពេលជាច្រើនខែ ។ រដ្ឋាភិបាលបាននិយាយថា ខ្លួនបានធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រទេសថៃ ចិន លើការស៊ើបអង្កេតលើការជួញដូរមនុស្ស ហើយបានចុះអនុស្សារណៈ (MOU) ដោយបញ្ជាក់ពីការស៊ើបអង្កេតដោយការជួញដូរមនុស្សឆ្លងកាត់ព្រំដែន ជាមួយប្រទេសថៃ និងវៀតណាម ព្រមទាំងមានចុះសន្ធិសញ្ញាបត្យាប័នជាមួយថៃផងដែរ។ រដ្ឋាភិបាលបានបន្តធ្វើសហប្រតិបត្តិការជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក តាមរយៈក្រុមការងារពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ដោយមានបំណងប្រយុទ្ធនឹងការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទតាមអ៊ិនធឺណែត លើកុមារនិងបទល្មើសផ្លូវភេទដទៃទៀតលើកុមារ ។ នៅឆ្នាំ ២០២១ នគរបាលបានចាប់មនុស្សចំនួន ៤ នាក់ ទាក់ទងនឹងការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទតាមអ៊ិនធឺណែតលើកុមារ នៅក្រោមច្បាប់ប្រឆាំងនឹងការជួញដូរ បន្ទាប់ពីសមត្ថកិច្ចសហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជូនករណីចំនួន ៩ មក។
នៅទូទាំងប្រទេស សមត្ថកិច្ចច្រើនតែមិនបានចាត់វិធានការសមស្របប្រឆាំងនឹងជនសង្ស័យ ឬជនល្មើសដែលតុលាការដាក់ទោសហើយទេ។ នគរបាលយុត្តិធម៌ ខ្វះធនធានក្នុងការតាមដានចុងចោទ ដែលត្រូវបានដោះលែង «ក្រោមការតាមដានរបស់តុលាការ» ដោយរង់ចាំសវនាការ ដែលជាការធ្វើឱ្យពួកគេគេចខ្លួន មុនថ្ងៃបើកសវនាការ ដែលតម្រូវឲ្យតុលាការកាត់ទោសដោយកំបាំងមុខ។ អាជ្ញាធរកម្រចេញដីកាចាប់ខ្លួនណាស់ចំពោះអ្នករត់គេចចេញពីសវនាការ បើគ្មានអង្គការជួយតាមដាននិងចាប់ទេ។ រឿងដែលធ្វើឲ្យបញ្ហានេះកាន់តែពិបាកថែមទៀតនោះគឺថា ក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជាគ្មានគោលការណ៍ណែនាំ បទបញ្ញតិ្តស្តីពីការតាមដាន ឬភាសាដែលបញ្ជាក់ពីកាតព្វកិច្ចអនុវត្តច្បាប់មួយៗច្បាស់លាស់ ទាក់ទងនឹងការតាមដានរបស់តុលាការ។ ដោយនិយាយថា ខ្វះធនធាន ព្រះរាជអាជ្ញា និងចៅក្រមស៊ើបអង្កេត មិនបានពិចារណាចាត់ការបន្តលើករណីជួញដូរ ដែលនគរបាលបានផ្តល់ភស្តុតាងឱ្យហើយនោះទេ។ អ្នកជំនាញនៅក្នុងប្រទេសបានបន្តនិយាយថា ករណីទាក់ទងនឹងជនសង្ស័យជាបរទេស ច្រើននាំដល់ការដាក់ទោសដោយតុលាការច្រើនជាងករណីជនសង្ស័យជាខ្មែរ ដែលច្រើនតែទទួលបានការបន្ថយការចោទប្រកាន់មកត្រឹមបទល្មើសមិនសូវធ្ងន់ធ្ងរទៅវិញ។ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល បាននិយាយថា សមត្ថកិច្ចឆ្លើយតបមិនគ្រប់គ្រាន់ទៅនឹងសេចក្តីរាយការណ៍ពីការជួញដូរ នៅតំបន់ជនបទ ឬតំបន់មិនសូវមានការអភិវឌ្ឍ ដោយសារសមត្ថភាពមានកម្រិត។
អំពើពុករលួយដែលមានជាទូទៅនៅគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ទាំងអស់ក្នុងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំងលើលទ្ធភាពរបស់មន្រ្តីម្នាក់ៗ ក្នុងការចាប់ជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរទទួលខុសត្រូវ។
ក្នុងករណីខ្លះ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងថ្នាក់ខេត្តមិនបានស៊ើបអង្កេតរបាយការណ៍ជាច្រើន ស្តីពីការសមគំនិតរបស់មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល នៅក្នុងការជួញដូរ ហើយថ្នាក់ជាតិត្រូវអន្តរាគមន៍ ធ្វើការស៊ើបអង្កេត និងកាត់ទោសក្នុងករណីបែបហ្នឹង។ នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍នេះ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល បាននិយាយថា ជនរងគ្រោះបានចោទមន្រ្តីកម្ពុជាថា បានឃុបឃិតជាមួយក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសពលករ ក្នុងបទល្មើសជួញដូរមនុស្ស។ អង្គការ បានចោទថា នគរបាល និងមន្រ្តីឯទៀតបានឃុបឃិតនៅក្នុងការឆបោកតាមអ៊ិនធឺណែត ដែលបង្ខំឱ្យជនបរទេសមកពីប្រទេសចិនដីគោក តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងជនបរទេសដទៃទៀតធ្វើការនៅកន្លែងទទួលភ្ញៀវ នៅក្រុងព្រះសីហនុ និងកន្លែងដទៃទៀត។ អ្នកសង្កេតការណ៍បាននិយាយថា ព្រះរាជអាជ្ញា និងចៅក្រមបានទទួលសំណូកជាថ្នូរនឹងការទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ និងចេញសាលក្រមថា គ្មានទោស ឬបន្ថយទោស។ មន្រ្តីពុករលួយច្រើនតែងបង្អាក់ដំណើរការទៅមុខ នៅក្នុងករណីដែលជនប្រព្រឹត្តត្រូវបានគេជឿថា មានទំនាក់ទំនងនយោបាយ ព្រហ្មទណ្ឌ ឬសេដ្ឋកិច្ច ជាមួយមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល។ ទោះបីមានការចោទប្រកាន់ដែលគួរឲ្យជឿនៃការឃុបឃិតក្នុងបទល្មើសជួញដូរមនុស្សក្តី តែអាជ្ញាធរមិនបានការទោសឬដាក់ទោសមន្រ្តីរដ្ឋដែលធ្វើការឃុបឃិតទេ។ ការឆ្មក់ឆែកឆេរដោយសមត្ថកិច្ចនៅតាមកន្លែងជួញដូរផ្លូវភេទ ពេលខ្លះ មិនបានទទួលជោគជ័យទេ ដោយសារមានការប្រាប់ឱ្យដឹងជាមុន ដោយនគរបាលដែលចូលរួមធ្វើការងារនោះ។ មានការនិយាយថា នគរបាលការពារកន្លែងជួញដូរផ្លូវភេទ ជាការប្តូរនឹងប្រាក់បង់ប្រចាំខែពីថៅកែកន្លែងនោះ ឬការរួមភេទជាមួយជនរងគ្រោះ។ ជាញឹកញាប់ អាជ្ញាធរធ្វើមិនដឹងមិនឮពីបទរំលោភក្នុងការងារ ដែលរួមមានទាំងការបង្ខំកុមារធ្វើពលកម្ម នៅតាមរោងចក្រ និងកន្លែងឡឥដ្ឋ ហើយក្នុងករណីជាច្រើន បានឃុបឃិតជាមួយថៅកែឡឥដ្ឋនៅក្នុងការចាប់ ដាក់គុក និងនាំយកមកវិញ នូវកម្មករដែលចង់គេច។
អាជ្ញាធរបានបន្តធ្វើការបណ្តុះបណ្តាលតាមការរៀបចំ និងក្រោមថវិការបស់ម្ចាស់ជំនួយ និងអង្គការ NGO ដល់នគរបាល ព្រះរាជអាជ្ញា ចៅក្រម និងមន្រ្តីដទៃទៀតនៃរដ្ឋាភិបាល។ ការបណ្តុះបណ្តាលទាំងនេះមានវគ្គ និងសិក្ខាសាលាចំនួន ២៥៦ ស្តីពីស្តីពីច្បាប់ប្រឆាំងការជួញដូរ បច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេត និងការប្រមូលភស្តុតាង ដល់មន្រ្តីសមត្ថកិច្ច ចំនួន ១២ ៨១៤ នាក់ និងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលចំនួន ៧ សម្រាប់សិក្ខាកាមចំនួន ២៨៦ ស្តីពីការកំណត់អត្តសញ្ញាណកម្ម និងគោលការណ៍លើការការពារ។ ទោះបីជាបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលទាំងនេះក្តី តែមាននគរបាលជាច្រើន ពិសេសនគរបាលនៅតាមជនបទ មិនដឹងពីរបៀបធ្វើការងារប្រឆាំងការជួញដូរទេ ដោយសារភាគច្រើននៃពួកគេមិនបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលស្តីពីបច្ចេកទេសពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ជាមូលដ្ឋានទេ។ លើសពីនេះទៀត មន្រ្តីអនុវត្តច្បាប់ និងមន្រ្តីតុលាការខ្វះឧបករណ៍ចាំបាច់សម្រាប់ធ្វើការងារលើករណីជួញដូរឲ្យបានសមស្រប ដូចជារថយន្ត កុំព្យូទ័រ និងបរិក្ខាទាក់ទងគ្នា និងឧបករណ៍សម្រាប់ធ្វើកោសល្យវិច័យ។ រដ្ឋាភិបាលទាមទារថា ការទូទាត់សងជាក្រោយនូវថ្លៃការងារស៊ើបអង្កេតប្រឆាំងការជួញដូរទាំងអស់។ ការធ្វើដូច្នេះបង្ខំឱ្យអង្គភាពនគរបាលម្នាក់ៗ ចាយលុយខ្លួនឯងសិន។ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល បាននិយាយថា នគរបាលខ្លះរង់ចាំរាប់ខែទម្រាំលុយត្រូវបានទូទាត់សង ហើយពេលខ្លះ មិនត្រូវបានសងបានពេញលេញទេ។ ការពិបាកលុយបែបនេះ ធ្វើឱ្យងាយមានអំពើពុករលួយនៅក្នុងចំណោមអង្គភាពនគរបាលខ្លះ។ រដ្ឋាភិបាលយល់ព្រមលើការផ្តល់អំណាចធ្វើការស៊ើបអង្កេតសម្ងាត់ ចំពោះករណីគ្រឿងញៀននិងអំពើពុករលួយ។ អង្គការក្នុងស្រុក និងមន្រ្តីខ្លះនៅតែបញ្ជាក់ពីតម្រូវការឱ្យមានបច្ចេកទេសប្រមូលភស្តុតាងថ្មី ដោយរួមទាំងការប្រមូលភស្តុតាងសម្ងាត់ ដើម្បីកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកលើការឆ្លើយជាកសិណរបស់សាក្សី និងដើម្បីលើកកម្ពស់ការខិតខំក្នុងការតាមដាន និងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរផ្លូវភេទ។ មន្រ្តីក្រសួងយុត្តិធម៌បាននិយាយពីកង្វល់របស់គេថា ការកែប្រែច្បាប់ ឬការចេញបទបញ្ជាថ្មីបើកឲ្យធ្វើការស៊ើបអង្កេតដោយសម្ងាត់ លើករណីជួញដូរ អាចនាំឱ្យនគរបាលរំលោភអំណាច។
ការការពារ
រដ្ឋាភិបាលមិនបានបន្តការខិតខំក្នុងការងារការពារឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ទេ។ ទោះបីជាមានគោលការណ៍ណែនាំក្នុងការកំណត់អត្តសញ្ញាណជនរងគ្រោះ ដែលចេញដោយក្រសួងសង្គមកិច្ច នៅដើមឆ្នាំ ២០១៧ ក្តី តែការបញ្ជូន និងការកំណត់អត្តសញ្ញាណ និងការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នៃជនរងគ្រោះនៅតែមិនស៊ីចង្វាក់គ្នា ហើយនៅខ្សោយ ។ ដោយសារមានការខិតខំមិនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការកំណត់អត្តសញ្ញាណជនរងគ្រោះ អាជ្ញាធរបានពិន័យជនរងគ្រោះដែលអាចជាជនបរទេសពីបទប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ ដែលជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរបានបង្ខំឲ្យគេប្រព្រឹត្ត ដូចជាការរំលោភផ្នែកអន្តោប្រវេសន៍។ រដ្ឋាភិបាលបានរាយការណ៍ថា បានរកឃើញជនរងគ្រោះសរុបចំនួន ៣៦៤ នាក់ នៅឆ្នាំ ២០២១ បន្ទាប់ពីស្រាវជ្រាវក្នុងចំណោមជនចំណាកស្រុកខ្មែរដែលធ្វើការនៅបរទេសចំនួន ៨ ៣៧០ នាក់។ នៅឆ្នាំ ២០២០ បានរកឃើញជនរងគ្រោះចំនួន ៤១៧ នាក់។ តែដូចលើកមុនដែរ តួលេខនៃជនរងគ្រោះដែលរកឃើញ ប្រហែលរួមមានជនរងគ្រោះដោយបទល្មើស ដែលមិនបំពេញបានតាមនិយមន័យជាបទដ្ឋាននៃការជួញដូរផ្លូវភេទ ឬការបង្ខំឱ្យធ្វើពលកម្មឡើយ។
ក្រសួងសង្គមកិច្ច បានដំណើរការទីជំរកបណ្តោះអាសន្នមួយនៅព្រំដែនក្រុងប៉ោយប៉ែត ដែលនៅទីនោះ គេរកមើលជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ នៅក្នុងចំណោមអ្នកធ្វើចំណាកស្រុកចាស់ ក្មេង។ បន្ទាប់ពីមន្រ្តីនៅមណ្ឌលបានរកមើលជនរងគ្រោះក្នុងចំណោមជនចំណាកស្រុក គេបានជួយជនរងគ្រោះ ដែលគេមិនដឹងចំនួន ក្នុងការវិលត្រលប់ទៅរស់នៅក្នុងសង្គមជាតិវិញ ឬបញ្ជូនពួកគេទៅមណ្ឌលរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ។ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១ រដ្ឋាភិបាលបានបើកមណ្ឌលសំចតអន្តោថ្មីមួយ នៅខេត្តបាត់ដំបង តែមិនបានរាយការណ៍ថា បានរកឃើញ ឬបានជួយជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរបានប៉ុន្មាននាក់ទេ នៅក្នុងមណ្ឌលនេះ។ មន្រ្តីក្រសួងសង្គមកិច្ចតែងតែចុះជាមួយនគរបាលក្នុងសកម្មភាពចុះអនុវត្តច្បាប់ ដើម្បីជួយជនរងគ្រោះដែលរកឃើញ។ បើគេមិនមានវត្តមានទេ នគរបាលបានត្រូវបង្រៀនពីរបៀបរកមើលជនរងគ្រោះ មុនពេលបញ្ជូនពួកគេទៅការិយាល័យសង្គមកិច្ច។ ពេលខ្លះ នគរបាលមូលដ្ឋានបញ្ជូនជនរងគ្រោះទៅឲ្យ NGO ដោយផ្ទាល់តែម្តង ហើយ NGO ជួយសម្រួលលឿនដល់ការបញ្ជូន ហើយផ្តល់កន្លែងស្នាក់នៅឲ្យពួកគេតែក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានម៉ោងតែប៉ុណ្ណោះ។ ថ្មីបើមានយ៉ាងដូច្នេះក្តី រដ្ឋាភិបាលបានបន្តអនុវត្តបទបញ្ជាដែលរារាំងមិនឱ្យអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលធ្វើជាតំណាងបុគ្គលដែលស្វែងរកការទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការថា ជាជនរងគ្រោះទេ។
តាមរយៈវិធីនេះ គេតម្រូវជនរងគ្រោះទាក់ទងទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីសុំការទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការសិន ទើបអាចទទួលបានសេវាការពារបាន។ អង្គការខ្លះដែលធ្វើការងារប្រឆាំងការជួញដូរ និយាយពីកង្វះកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពីអាជ្ញាធរ ដែលជាការរារាំងដល់ការងារនៃអង្គការសំខាន់ៗ ក្នុងការធ្វើការប្រឆាំងការជួញដូរ។
ក្រសួងសង្គមកិច្ចបាននិយាយថា បានជួយជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ ជាជនជាតិខ្មែរ និងបរទេសចំនួន ៤០៤ នាក់ ដែលរួមមានជនរងគ្រោះមកពីចិនដីគោក ថៃ ម៉ាឡេស៊ី វៀតណាម សឹង្ហបូរី និងឥណ្តូនេស៊ី។ បើប្រៀបធៀបនឹងឆ្នាំ ២០២០ ក្រសួងបានបញ្ជូនជនរងគ្រោះខ្មែរ និង «ជនចំណាកស្រុកងាយរងគ្រោះដទៃទៀត» ចំនួន ២២០ នាក់ទៅឱ្យអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ។ រដ្ឋាភិបាលអាចឧបត្ថម្ភអាហារ និងប្រាក់ចាយវាយសម្រាប់រយៈពេល ៣ ខែ ការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញការងារ និងជំនួយក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្មនៅក្នុងសង្គមវិញ តែដូចក្នុងពេលមុនដែរ ត្រូវពឹងផ្អែកខ្លាំងលើថវិការបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ។ រដ្ឋាភិបាលគ្មានសមត្ថភាព ឬធនធានក្នុងការផ្តល់ការការពារបានគ្រប់គ្រាន់ ដូចជាទីជម្រកសម្រាប់ជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរបានទេ ដូច្នេះត្រូវបន្តពឹងផ្អែកខ្លាំងលើប្រទេសផ្តល់ជំនួយ អង្គការអន្តរជាតិ និង អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល នៅក្នុងការជួយដល់ជនរងគ្រោះ។ រដ្ឋាភិបាលគ្មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការផ្តល់ទីជម្រកនៅទូទាំងប្រទេស សម្រាប់ជាជំនួយក្នុងគ្រាចំពោះមុខ និងរយៈពេលយូរ ដល់ជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ ដោយរួមទាំងជនរងគ្រោះដែលត្រូវបានបញ្ចូនត្រឡប់វិញ ឬអ្នកស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពងាយរងគ្រោះដោយការជួញដូរ។ ក្រសួងសង្គមកិច្ចមានគោលការណ៍ណែនាំដែលមាននិយាយពីបទដ្ឋានអប្បបរមា សម្រាប់ការថែទាំនៅតាមផ្ទះ នូវជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ ។ ក្រសួងថែមទាំងផ្តល់ការមើលថែទាំរយៈពេលវែង និងជំនួយផ្សេងទៀត ដល់ជនរងគ្រោះជាកុមារ ដែលមិនអាចត្រឡប់ទៅរស់នៅក្នុងសហគមន៍របស់គេវិញបាន។ តែរដ្ឋាភិបាលមិនជួយសម្រួលដល់ការផ្ទេរជាផ្លូវការ នូវការគ្រប់គ្រងលើជនរងគ្រោះជាកុមារទៅឱ្យអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលទេ ដែលជាការធ្វើឱ្យអង្គការដែលទទួលជនរងគ្រោះជាកុមារ អាចរងបណ្តឹងតុលាការ។ បទបញ្ញតិ្តដែលអនុញ្ញាតឱ្យមានការដោះស្រាយដោយប្រើលុយជំនួសឱ្យការដាក់ទោសធ្ងន់ជាងនេះធ្វើឱ្យគ្រួសារខ្លះមិនចង់ឱ្យអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ទទួលជនរងគ្រោះឱ្យស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្ន ហើយដោយគ្មានការយល់ព្រមរបស់គ្រួសារ ជនរងគ្រោះអាចរងគ្រោះសាជាថ្មី។ នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍ រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតគោលនយោបាយថ្នាក់ជាតិ ស្តីពីសុខភាពរបស់ជនចំណាកស្រុក ដែលផ្តល់អំណាចដល់មណ្ឌលសុខភាពសាធារណៈ នូវអំណាចក្នុងការផ្តល់សេវាសុខភាពដោយឥតគិតថ្លៃ ដល់កម្មករចំណាកស្រុកទាំងអស់ នៅកម្ពុជា ដោយរួមទាំងជនរងគ្រោះជាជនជាតិបរទេស។ គោលនយោបាយនេះបន្ធូរបន្ទុកថវិការបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការផ្តល់ការព្យាបាលដល់ក្រុមមនុស្សងាយរងគ្រោះ។ ថ្វីបើជនរងគ្រោះដោយសារការជួញដូរកម្លាំងពលកម្មមានច្រើននៅក្នុងចំណោមបុរសក្តី តែជំនួយដែលត្រូវបានផ្តល់សម្រាប់ជនរងគ្រោះទាំងនោះ នៅមានកម្រិតនៅឡើយ ដោយរួមទាំងក្នុងផ្នែកកន្លែងទទួលឱ្យស្នាក់នៅផងដែរ។ តែរដ្ឋាភិបាលបានបន្តធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយ អង្គការ មួយក្នុងការជួយដល់ជនរងគ្រោះជាបុរស ដែលរងគ្រោះនៅក្នុងផ្នែកនេសាទនៅប្រទេសថៃ។ ក្រសួងសង្គមកិច្ចថែមទាំងបានផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈនិងកម្មវិធីដទៃទៀត ដើម្បីរកការងារបានសម្រាប់ជនរងគ្រោះជាមនុស្សប្រុសនៅក្នុងឧស្សាហកម្មនេសាទ តែមិនបាននិយាយថា តើមានជនរងគ្រោះប៉ុន្មាននាក់បានទទួលផលពីកម្មវិធីទាំងនោះទេ។ តែអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលផ្តល់សេវាបានកត់សម្គាល់ឃើញកង្វះធ្ងន់ធ្ងរនៃសេវាសម្រាប់ការធ្វើសមាហរណកម្មក្នុងសង្គមវិញ ហើយនិងការរងការមាក់ងាយបន្ទាប់ពីរងការបង្ខំឱ្យធ្វើការលើទូកនេសាទ បានជំរុញឱ្យមានការរងការជួញដូរជាថ្មី នៅក្នុងចំណោមអ្នកនេសាទដែលវិលត្រឡប់មកផ្ទះ ។
រដ្ឋាភិបាលនៅបន្តពឹងផ្អែកលើថវិការបស់អង្គការផ្តល់ជំនួយ ក្នុងការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នៃជនរងគ្រោះខ្មែរ ដែលរងការកេងប្រវ័ញ្ចនៅបរទេស ។ ស្ថានបេសកកម្មទូតកម្ពុជានៅបរទេស នៅតែខ្វះថវិកាឬសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការផ្តល់ជំនួយចាំបាច់ ឬបញ្ជូនជនរងគ្រោះមកមាតុភូមិវិញ ។ ជនរងគ្រោះខ្លះមិនអាចទទួលបានការជួយពីស្ថានកុងស៊ុលខ្មែរនៅបរទេសទេ ដោយសារគ្មានអ្នកប្រចាំការលើកទូរសព្ទ ឬក៏បុគ្គលិកមិនអើពើ។ ជនរងគ្រោះដែលត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងប្រទេសដែលគ្មានតំណាងទូតកម្ពុជា រឹតតែមិនសូវទទួលបានជំនួយទៅទៀត។ នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ីមន្រ្តីកម្ពុជាបានធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍កម្មករចំណាកស្រុកចំនួន ៣៧៦ នាក់ ហើយបានកំណត់ថា ៣៩ នាក់ក្នុងចំណោមពួកគេគឺជាជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ។ រដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយប្រទេសថៃ ដើម្បីបង្កើតនីតិវិធីប្រតិបត្តិស្តង់ដារ ស្តីពីការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ និងសមាហរណកម្មនៃជនរងគ្រោះកម្ពុជាដោយការជួញដូរ។ នៅខែសីហា ឆ្នាំ ២០២១ រដ្ឋាភិបាល ដោយសហការជាមួយអាជ្ញាធរថៃ បានកំណត់បាននូវអត្តសញ្ញាណកម្ម និងបញ្ជូនត្រឡប់មកវិញ នូវជនរងគ្រោះ ២១ នាក់ ពីប្រទេសថៃ ហើយបញ្ជូនពួកគេដើម្បីសុំជំនួយសម្រាប់ការតាំងទីលំនៅជាថ្មី។ ពីខែមករា ដល់ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២១ ក្រសួងមហាផ្ទៃបានធ្វើការជាមួយអាជ្ញាធរចិន ដើម្បីធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ស្រ្តីខ្មែរចំនួនជាង ៣០០ នាក់ ដែលត្រូវបានគេជ្រើសរើសបញ្ឆោតថា ទៅធ្វើការនៅប្រទេសចិន ហើយត្រូវបានបង្ខំឱ្យរៀបការជាមួយជនជាតិចិនដីគោក។ ភាគច្រើននៃពួកគេទំនងជាជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ។ ក្រសួងការបរទេស បានជួយសម្រួលដល់ការវិលត្រឡប់វិញនៃពលករចំណាកស្រុកដែលគ្មានឯកសារចំនួន ១០ ៤០៦ នាក់ ពីប្រទេសចិន ឥណ្ឌូនេស៊ី ឡាវ ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបូរី ថៃ និងវៀតណាម។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍លើកមុនមាន ១០ ៥៧៤។ បន្ទាប់ពីក្រសួងសង្គមកិច្ចបានសម្ភាសន៍បឋមជាមួយអ្នកមាតុភូមិនិវត្តន៍ទាំងនេះ គេបញ្ជូនអ្នកទាំងអស់នោះទៅអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក ដើម្បីសុំជំនួយក្នុងការទៅរស់នៅក្នុងសង្គមដើមវិញ។ ដូចអំឡុងពេលនៃការធ្វើរបាយការណ៍លើកមុនដែរ អាជ្ញាធរមិនបានបញ្ជាក់ថាបានរកឃើញជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរក្នុង ចំណោមអ្នកទាំងនោះទេ។ ចំនួនអ្នកវិលត្រឡប់វិញ ដែលបានរងការជួញដូរ និងការបង្ខំឱ្យធ្វើពលកម្មនៅបរទេស ទំនងជាមានច្រើនជាងចំនួនក្នុងសេចក្តីរាយការណ៍ ដោយសារក្រុមទាំងនេះច្រើនតែវិលមកវិញក្នុងលក្ខណៈក្រៅផ្លូវការ ហើយនិងដោយសារខ្វះនីតិវិធីក្នុងការកំណត់អត្តសញ្ញាណជនរងគ្រោះ។
រដ្ឋាភិបាលមិនតម្រូវឱ្យជនរងគ្រោះចូលរួមក្នុងការស៊ើបអង្កេតលើការជួញដូរ ឬការកាត់ទោស ដើម្បីទទួលបានការការពារទេ។ គ្មានបញ្ញតិ្តសម្រាប់ផ្តល់ការអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើការ ការស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្ន ឬក៏ឋានៈជាជនអន្តោប្រវេសន៍ដទៃទៀតណាឡើយ ដល់ជនរងគ្រោះជាជនបរទេស ដែលចង់ស្នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមនៅក្នុងនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ឬនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីទេ។ រដ្ឋាភិបាលតម្រូវឱ្យធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នៃជនរងគ្រោះបរទេស លើកលែងក្នុងករណីកម្រ ហើយមិនបានផ្តល់ជម្រើសផ្សេងផ្នែកច្បាប់ក្រៅពីការបញ្ជូនពួកគេចេញទេ ទោះបីជាគេប្រឈមនឹងភាពពិបាក ឬការសងសឹក នៅពេលគេទៅដល់ប្រទេសកំណើតរបស់គេវិញក៏ដោយ។ ក្នុងពេលរង់ចាំការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ ជាទូទៅ រដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាតឲ្យជនរងគ្រោះបរទេសស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្ន នៅកន្លែងរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល។
នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍លើកមុន ក្រសួងយុត្តិធម៌បានណែនាំឲ្យតុលាការខេត្តអនុវត្តកម្មវិធីតុលាការដោយគិតពីកុមារ ដើម្បីសម្រួលដល់ការធ្វើកសិណដោយកុមារ ដោយរួមមានការមិនឱ្យសួរកុមារក្នុងតុលាការនៅចំពោះមុខជនជាប់ចោទ ហើយបែរមកប្រើបច្ចេកទេសសួរពីចម្ងាយតាមរយៈទូរសព្ទដោយមានឱ្យឃើញរូបវិញ។ ទោះបីមានការកំណត់យ៉ាងនេះក្តី ក៏ក្រសួងមិនបានរាយការណ៍ថាតើតុលាការបានអនុវត្តជាទូទៅលើកម្មវិធីនេះដែរឬអត់នោះទេ នៅឆ្នាំ ២០២១។ ដូចនៅក្នុងឆ្នាំមុនៗដែរ ប្រព័ន្ធច្បាប់ពុករលួយនិងខ្សោយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ហើយនិងកង្វះការការពារគ្រប់គ្រាន់ជូនជនរងគ្រោះ និងសាក្សី ដែលត្រូវបានធ្វើឱ្យកាន់តែអាក្រក់ឡើងដោយដំណើរការកាត់ក្តីយូរ និងការភ័យខ្លាចការសងសឹកដោយជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរ បង្កជាឧបសគ្គដល់ជនរងគ្រោះ ឱ្យមានចិត្តចង់សហការនៅក្នុងករណីជាច្រើន។ អង្គការនិយាយថា ជនរងគ្រោះចង់បានការដោះស្រាយក្រៅតុលាការវិញ យកជាមធ្យោបាយឆាប់ ដោយទទួលបានសំណងជាលុយ ជាជាងធ្វើតាមដំណើរការក្តីក្នុងតុលាការ។ ច្បាប់កម្ពុជាមាននិយាយពីវិធីសម្រាប់ជាសំណងសម្រាប់ជនរងគ្រោះ តែសំណងដោយបង់លុយច្រើនតែជាវិធីដែលគេច្រើនប្រើ សម្រាប់ដោះស្រាយករណីព្រហ្មទណ្ឌ។ តែការនេះមានការពិបាកដោយលក្ខខណ្ឌផ្លូវច្បាប់ដែលចែងថា ការទូទាត់សងអាចត្រូវបង់ឱ្យតែនៅពេលជនល្មើសចេញពីពន្ធនាគារវិញតែប៉ុណ្ណោះ។ ការគេចខ្លួនជាញឹកញាប់របស់ជនល្មើសដែលតុលាការបានដាក់ទោសហើយនោះ ធ្វើឱ្យរឿងនេះរឹតតែមានភាពស្មុគស្មាញកាន់តែច្រើន។ អ្នកសង្កេតការណ៍បានកត់សម្គាល់ឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាខ្វះនីតិវិធីប្រតិបត្តិជាបទដ្ឋាន សម្រាប់គណនាសំណង។ ជនរងគ្រោះកម្រទទួលបានទឹកប្រាក់ក្នុងចំនួនដែលបានសន្យាណាស់ ហើយគ្រួសារជនរងគ្រោះជាច្រើនដោះស្រាយក្រៅតុលាការ ជាមួយជនល្មើស ឬទទួលយកសំណូកជាថ្នូរនឹងការទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់។ យ៉ាងណាក្តី រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការសហការជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ពីរ ដើម្បីទារសំណងចំនួន ៨៣ ២០០ ដុល្លា ឱ្យជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ ដោយរួមទាំងករណីកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទលើកុមារ នៅឆ្នាំ ២០២១។
ការបង្ការ
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបន្តការងារទប់ស្កាត់ជាមុន កុំឱ្យមានការជួញដូរមនុស្ស។ គណៈកម្មាធិការជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើជួញដូរមនុស្ស (គជបជ) និងលេខាធិការដ្ឋានរបស់គណៈកម្មាធិការនេះ បានសម្របសម្រួលសកម្មភាពប្រឆាំងការជួញដូរ ហើយបានបន្តអនុវត្តផែនការសកម្មជាតិជាតិ ឆ្នាំ ២០១៩ - ២០២៣ ប្រឆាំងការជួញដូរ ធ្វើការវាយតម្លៃប្រចាំឆមាសលើផែនការសកម្មភាព ដើម្បីក្តាប់ពីជោគជ័យ និងបញ្ហាប្រឈមដែលនៅមាន។ គជបជ បានបន្តចេញរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ ស្តីពីការងាររួមក្នុងការប្រឆាំងការជួញដូររបស់រដ្ឋាភិបាល បានដឹកនាំការប្រជុំចំនួន ២៧៤ លើក នៅឆ្នាំ ២០២១ ជាមួយមន្ទីរ ក្រសួងនានា ដើម្បីលើកកម្ពស់សារសំខាន់នៃការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរមនុស្ស នៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល តែមិនបាននិយាយថា តើបានធ្វើការប្រជុំប៉ុន្មានដងទេ នៅក្នុងពេលមុនៗនៃរបាយការណ៍។ គជបជអញ្ជើញអ្នកគ្រប់គ្រងផ្នែកប្រឆាំងការជួញដូរមកប្រជុំទៀងទាត់ និងចូលរួមក្នុងសិក្ខាសាលា ដើម្បីកែលម្អគោលនយោបាយ តាមរយៈអនុសាសន៍ និងបទពិសោធន៍របស់អ្នកគ្រប់គ្រង។
លេខាធិការដ្ឋានរបស់ គជបជ មានក្រុមការងារចំនួន ៦ សម្រាប់តាមដានការងារនៃគណៈកម្មាធិការចម្រុះនេះ ព្រមទាំងការងាររបស់អនុគណៈកម្មាធិការនៅតាមខេត្ត។ គណៈកម្មាធិការប្រឆាំងការជួញដូរថ្នាក់ខេត្តជាសាខា ដែលក្នុងនោះ មាន ៤ បានបន្តទទួលថវិកាខ្លះពីរដ្ឋាភិបាលថ្នាក់កណ្តាល ធ្វើការសម្របសម្រួលការងារនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន ដើម្បីឱ្យស៊ីនឹងសកម្មភាពមានចែងក្នុងផែនការសកម្មភាពជាតិ។ គណៈកម្មាធិការប្រឆាំងការជួញដូរថ្នាក់ខេត្ត មានផែនការសកម្មភាពថ្នាក់សម្រាប់ថ្នាក់ខេត្ត ដែលមាននិយាយពីវិធីរាយការណ៍ករណីជួញដូរទៅនគរបាល ការងារការពារជនរងគ្រោះ និងសកម្មភាពបង្ការ។ គជបជ និងថ្នាក់ខេត្ត ដោយសហការជាមួយមន្ទីរក្រសួងពាក់ព័ន្ធ និង អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលជាដៃគូ បានបើកវគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពីការជួញដូរដល់មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលចំនួន ៥ ៧២០ នាក់ នៅឆ្នាំ ២០២១។ ក្រុមការងារធ្វើការតាមដានបានពង្រឹងការងាររបស់ គជបជ នៅថ្នាក់ខេត្ត ដោយបានជួបជាមួយមន្រ្តីថ្នាក់ខេត្ត ហើយវាយតម្លៃលើចំណុចកែលម្អ តែមិនបាននិយាយថា បានចុះទៅតាមខេត្តប៉ុន្មានដងទេ ឬក៏ប្រាប់ថា ជួបជាមួយមន្រ្តីប៉ុន្មានអ្នកដែរ។ នៅខែតុលា ឆ្នាំ ២០២១ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងកិច្ចការនារី និងអនុប្រធាន គជបជ បានរួមគ្នារៀបចំកិច្ចប្រជុំទ្វេភាគី ស្តីពីការជួញដូរ ជាមួយរដ្ឋាភិបាលបរទេសមួយ ដោយមានការចូលរួមនៃមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការបណ្តុះបណ្តាលស្តីពីការជួញដូរដល់បុគ្គលិកស្ថានទូតខ្មែរ ជាផ្នែកមួយនៃការណែនាំនៅមុនពេលចេញទៅបំពេញការងារនៅបរទេស។ គជបជ បានបង្រៀនអង្គភាពចំនួន ២ ស្តីពីការប្រឆាំងការជួញដូរ ដែលត្រូវចេញទៅបំពេញបេសកកម្មថែរក្សាសន្តិភាពនៅប្រទេសលីបង់ និងសាធារណរដ្ឋអាហ្រ្វិកកណ្តាល។ រដ្ឋាភិបាលមិនបានប្រាប់ពីថវិកាសម្រាប់ការងារប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្សទេ នៅឆ្នាំ ២០២១ គឺមិនដូចនៅឆ្នាំ ២០២០ តែ ដែលគេបានប្រាប់ថា ថវិកាមានប្រហែល ២,២ ពាន់លានរៀល ឬ ៥៤៣ ០៨០ ដុល្លា។ អង្គការ បាននិយាយថា ថវិកាខ្សត់ខ្សោយពីរដ្ឋាភិបាលបង្ខំឲ្យពួកគេខ្លះត្រូវរ៉ាប់រងការចំណាយលើសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល។
រដ្ឋាភិបាលបានសហការជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងម្ចាស់ជំនួយនានា ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងស្តីពីច្បាប់ប្រឆាំការជួញដូរ ការធ្វើចំណាកស្រុកដោយសុវត្ថិភាព ពលកម្មកុមារ និងយុទ្ធសាស្រ្តប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួយដូរ នៅក្នុងចំណោមសមត្ថកិច្ច បុគ្គលិកស្ថាប័នដទៃទៀត និងប្រជាជនទូទៅ។ រដ្ឋាភិបាលបានរៀបចំយុទ្ធនាការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងលើការជួញដូរចំនួន ១៩២ នៅទូទាំងប្រទេស ដោយបញ្ចូលខ្លឹមសារប្រឆាំងការជួញដូរ នៅតាមកន្លែងរាប់ពាន់ (ដូចជានៅក្នុងទីប្រជុំធំៗ និងអង្គប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសហគមន៍) ហើយមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់បានថ្លែងតាមទីសាធារណៈអំពីការជួញដូរ។ នៅឆ្នាំ ២០២១ ក្រសួងអប់រំ ដោយសហការជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល បានរៀបចំ និងអនុម័តលើកម្មវិធីសិក្សាទាក់ទងនឹងការជួញដូរមនុស្ស។ នគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរកុមារ និងក្រសួងមហាផ្ទៃមានលេខទូរសព្ទពិសេសសម្រាប់ឱ្យជនរងគ្រោះនិងសាក្សីរាយការណ៍ពីបទល្មើសជួញដូរ។ រដ្ឋាភិបាលបានបន្តផ្សព្វប្រើលេខទូរសព្ទពិសេសនេះនៅលើគេហទំព័ររបស់ខ្លួន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម តម្រូវឱ្យផ្ទះសំណាក់និងសណ្ឋាគារនៅក្នុងខេត្តទាំង ២៥ ផ្សព្វផ្សាយពីទូរសព្ទពិសេសនេះ ហើយបានធ្វើការជាមួយអង្គការ ដែលផ្តោតការងារលើការជួញដូរផ្លូវភេទលើកុមារ ដោយផ្សាយលេខទូរសព្ទពិសេសនេះនៅតាមរថយន្តតាក់ស៊ី និងរ៉ឺម៉កកង់បី (តុកតុក) នៅទូទាំងប្រទេស។ អាជ្ញាធរនិយាយថា បានទទួលការហៅចូលចំនួន ២១ លើក គឺស្មើនឹងចំនួនហៅចូលក្នុងរយៈពេលនៃរបាយការណ៍មុន តែគ្មានការហៅមួយណាទាក់ទងនឹងការជួញដូរមនុស្សទេ។ នគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរកុមារបានបន្តប្រើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម ចាំទទួលយកការរាយការណ៍ពីករណីសង្ស័យជួញដូរ តែមិនបាននិយាយថា បានទទួលប៉ុន្មានករណីទេ។ ក្រសួងការងារ និងក្រសួងការបរទេស មានលេខទូរសព្ទពិសេសសម្រាប់ឲ្យជនជាតិខ្មែរនៅបរទេសពឹងពាក់ និងរាយការណ៍ពីការជួញដូរ។ ស្ថានទូតខ្មែរនៅថៃបានទទួលការហៅចូលចំនួន ១ ១០៩ នៅកូរ៉េបានទទួល ១៨៦ និងនៅជប៉ុនចំនួន ៥៤០។ តែរដ្ឋាភិបាលមិនបាននិយាយថា តើករណីទាំងនោះបាននាំដល់ការរកឃើញជនរងគ្រោះឬក៏អត់ទេ។
គ្មានការហាមប្រាមលើការជ្រើសរើសមនុស្សធ្វើការដោយពលករចេញថ្លៃជ្រើសរើសទេ។ អ្នកសង្កេតការណ៍បានកត់សម្គាល់ឃើញមានការចំណាយច្រើន លក្ខខណ្ឌទាមទារផ្នែករដ្ឋបាលមានភាពស្មុគស្មាញ ហើយមានបញ្ញតិ្តដែលរឹតត្បិតលើដំណើរការធ្វើចំណាកស្រុកជាផ្លូវការ បានជំរុញពលករចំណាកស្រុកខ្មែរភាគច្រើនឲ្យជ្រើសរើសយកផ្លូវក្រៅប្រព័ន្ធ នៅក្នុងការទៅធ្វើការនៅបរទស។ ក្រសួងការងារបានបើកវគ្គបណ្តុះបណ្តាលចំនួន ៧៥ លើកសម្រាប់ទីភ្នាក់ងារជ្រើសរើសពលករស្តីពីការជ្រើសរើសពលករអោយបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីការពារសិទ្ធិរបស់ពលករចំណាកស្រុក។ រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការសហការជាមួយអង្គការអន្តរជាតិ ដើម្បីធ្វើអធិការកិច្ចនៅតាមរោងចក្រកាត់ដេរ តែការផ្ទុះឡើងនៃជំងឺកូវីដ ១៩ នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ បានផ្អាកការចុះពិនិត្យដោយផ្ទាល់ ហើយត្រូវពឹងលើការវាយតម្លៃពីចម្ងាយ នៅបន្ទាប់មក ក្នុងឆ្នាំនោះ។ យ៉ាងណាក្តី មន្រ្តីក្រសួងការងារ និងក្រសួងមហាផ្ទៃបានចុះធ្វើអធិការកិច្ចចំនួន ២៩៦៦ ដង នៅតាមរោងចក្រនិងក្រុមហ៊ុនដទៃ ដោយគេបានរកឃើញអ្នកធ្វើការបរទេសចំនួន ២៨ ៨៦៣ នាក់ ដែលក្នុងចំណោមនោះ មាន ៤៦៦ នាក់គ្មានឯកសារធ្វើការស្របច្បាប់ទេ។ រដ្ឋាភិបាលបានពិន័យក្រុមហ៊ុនជាទឹកប្រាក់សរុបចំនួន ២៣៣ លានរៀល ពីបទរំលោភលើច្បាប់ការងារ។ ក្រសួងសង្គមកិច្ចបានបង្កើតការិយាល័យនៅតាមខេត្ត ដើម្បីតាមដានក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសពលករ និងដោះស្រាយបណ្តឹងកម្មករ ដោយរួមទាំងករណីដែលអាចជាករណីជួញដូរ តែមិនបាននិយាយពីចំនួនបណ្តឹងដែលការិយាល័យទាំងនេះបានទទួលទេ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០២១។ រដ្ឋាភិបាលមិនបានដោះស្រាយបញ្ហាដែលក្រុមហ៊ុនរងការចោទប្រកាន់ថា មានការពាក់ព័ន្ធក្នុងការជួញដូរទេ។
ក្រសួងការងារមិនបាននិយាយថា បានផ្តល់ការណែនាំមុនពេលចេញដំណើរ ដល់អ្នកទៅធ្វើការនៅបរទេសទេ មិនដូចនៅឆ្នាំ ២០២០ ទេ ដែលពេលនេះ គេបាននិយាយថា បានផ្តល់ការណែនាំដល់ពលករចំនួន ២០ ៣៦០ នាក់។ តាមសេចក្តីរាយការណ៍មក ប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើនមិនដឹងពីវិធីដាក់ពាក្យសុំឯកសារធ្វើដំណើរ ឬថាវាអស់ថ្លៃប៉ុន្មានទេ ដែលជាការធ្វើឱ្យគេប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ខ្ពស់ដោយធ្វើដំណើរតាមមធ្យោបាយដែលធ្វើឱ្យគេងាយរងគ្រោះ។ រដ្ឋាភិបាល មិនបានចាត់វិធានការឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននេះទេ។ នៅឆ្នាំ ២០២១ គជបជ បាននិយាយថា ទាហាន និងនគរបាលកម្ពុជានៅតាមព្រំដែនថៃបានរារាំងពលករចំណាកស្រុកកម្ពុជាចំនួន ៣ ៥៨១ នាក់ ក្នុងការឆ្លងចូលប្រទេសថៃ។ ក្នុងចំណោមនេះ មាន ១ ៣២៥ នាក់ជាស្រ្តី ហើយមាន ១៣១ នាក់ជាកុមារ។ គជបជ មិនបាននិយាយថា ខ្លួនបានស្រាវជ្រាវក្នុងចំណោមពួកគេដើម្បីរកមើលការជួញដូរមនុស្ស ឬធ្វើការបញ្ជូនជនរងគ្រោះទៅសុំការជួយការពារទេ។ មន្រ្តីបានផ្តល់ស្បៀងដល់ពលករចំណាកស្រុកចំនួន ១២៧០ នាក់ ដែលប្រឈមនឹងការជួញដូរ ឬត្រូវបានរកឃើញថា ជាជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ នៅប្រទេសថៃ ហើយបានជួយពលករ ២ នាក់ ក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះការងាររបស់គេ ជាមួយថៅកែបរទេស។ នៅប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង មន្រ្តីកម្ពុជាបានចុះទៅមើលការដ្ឋានការងារចំនួន ៨៧ ដង ដែលមានកម្មករធ្វើការ ហើយបានដោះស្រាយជម្លោះការងារចំនួន ១៣៧។ ចំណែកនៅប្រទេសជប៉ុន គេបានចុះទៅចំនួន ២៧ ដង នៅតាមការដ្ឋានដែលមានពលករខ្មែរធ្វើការច្រើន ហើយបានដោះស្រាយជម្លោះការងារចំនួន ៧៤។ រដ្ឋាភិបាលមិនបាននិយាយថា បានរកឃើញជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរនៅក្នុងករណីជម្លោះទាំងនោះទេ។
រដ្ឋាភិបាលមានកិច្ចព្រមព្រៀងចំនួន ២ លើការជ្រើសរើសពលករ ជាមួយប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត និងកិច្ចព្រមព្រៀងជ្រើសរើសពលករបម្រើតាមផ្ទះជាមួយហុងកុង និងកិច្ចព្រមព្រៀងសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគីជាមួយឥណ្ឌា។ ក្រសួងការបរទេស បានបន្តអនុវត្តវិធានការត្រួតពិនិត្យផ្នែកកុងស៊ុល ដើម្បីកាត់បន្ថយការជួញដូរផ្លូវភេទ និងការជួញដូរពលកម្ម លើស្រ្តីកម្ពុជា តាមរយៈការរៀបការដោយបង្ខំ និងដោយបោកបញ្ឆោត ដោយរួមមានការពិនិត្យវាយតម្លៃអ្នកដាក់ពាក្យសុំ ដោយផ្ទៀងផ្ទាត់ជាមួយប្រវត្តិរូបរបស់ជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងរួមគ្នាជាមួយប្រទេសចិន នៅឆ្នាំ ២០១៦។ តែក្រសួងការបរទេសមិនបានរាយការណ៍ថាបានបញ្ជូនមនុស្សដែលអាចជាជនរងគ្រោះទាំងនោះ ទៅសមត្ថកិច្ច ឬឱ្យទទួលសេវាគាំពារទេ។ រដ្ឋាភិបាលបានបន្តអនុវត្តបទបញ្ជាដែលត្រូវបានចេញនៅឆ្នាំ ២០១៨ ដែលតម្រូវឱ្យបុរសបរទេសបង់លុយ បើគេចង់ត្រឡប់ទៅមាតុភូមិវិញជាមួយប្រពន្ធខ្មែរ។ ដោយសារបទបញ្ជានេះប្រើតែសម្រាប់ការធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះ គេបាននិយាយថា មានកំណើននៃស្រ្តីខ្មែរដែលធ្វើដំណើរតាមផ្លូវគោកដែលមិនធានាសុវត្ថិភាព នៅក្នុងដំណើរធ្វើចំណាកស្រុកទៅរៀបការនៅប្រទេសចិន។
ក្រសួងការងារមានផែនការសកម្មភាពមួយ សម្រាប់កាត់បន្ថយពលកម្មកុមារ និងទាសភាពបំណុល នៅក្នុងវិស័យផ្តល់សេវាកម្ម កសិកម្ម រ៉ែ និងថាមពល នៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២៥ តាមរយៈការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង បណ្តឹងតុលាការ និងការសហការជាមួយសង្គមស៊ីវិល ដោយទទួលថវិកាមួយផ្នែកពីថវិកាជាតិ។ មន្រ្តីក្រសួងការងារបន្តបដិសេធថា មានពលកម្មកុមារ ដោយរួមទាំងពលកម្មកុមារដោយការបង្ខំផង និងការបង្ខំដោយសារបំណុល នៅក្នុងកន្លែងឡឥដ្ឋ។ ក្រសួងបានទៅមើលឡឥដ្ឋចំនួន ១៧០ ចំការអំពៅ និងចំការដំឡូង ដោយនៅទីនោះ គេបានរកឃើញថា មាន៣៥០ ករណីនៃកុមារងាយរងគ្រោះ រស់នៅកន្លែងឡ និងចំការ។ ក្រសួងបានផ្តល់ដល់កុមារទាំងនោះ នូវឱកាសបានរៀនសូត្រ និងជំនួយក្នុងទម្រង់ផ្សេងទៀត តែមិនបានរកឃើញជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរទេ ។
អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបានអះអាងថា នគរបាលច្រើនតែមិនដឹងថា ការតាមដានរកមើលបទល្មើសនៅតាមឡឥដ្ឋស្ថិតនៅក្រោមដែនទទួលខុសត្រូវនៃផ្នែកស៊ើបអង្កេតរបស់គេទេ។ នគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរកុមារមិនបានរាយការណ៍ពីការបញ្ជូនករណីទេ នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍នេះ។ អាជ្ញាធរច្រើនតែធ្វើការត្រួតពិនិត្យដោយប្រាប់ជាមុនដល់ម្ចាស់ឡឥដ្ឋ ដែលជាការនាំឱ្យគេអាចយកកុមារលាក់ ហើយលាក់បាំងការរំលោភបំពាន។ នៅឆ្នាំ ២០២១ រដ្ឋាភិបាល ដោយសហការជាមួយ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល បានដឹកនាំការសិក្សាមួយ ដើម្បីរកមើលសេចក្តីត្រូវការរបស់កុមារកម្ពុជាដែលចេះភាសាខ្មែរនិងថៃ ដែលរស់នៅខេត្តកោះកុង និងខេត្តត្រាតនៃប្រទេសថៃ។ បំណងនៃការសិក្សានេះគឺដើម្បីអោយគេអាចសិក្សាបាន ក្នុងពេលគេតាមឳពុកម្តាយឆ្លងព្រំដែន និងដើម្បីកាត់បន្ថយការប្រឈមនឹងការជួញដូរ និងការបង្ខំឱ្យធ្វើការ។ នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២១ រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញផែនការសកម្មភាពថ្មីមួយ ដើម្បីរារាំងនិងឆ្លើយតបនឹងការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទតាមអ៊ិនធឺណែត លើកុមារ សម្រាប់ពីឆ្នាំ ២០២១ ដល់ឆ្នាំ ២០២៥ តែរដ្ឋាភិបាលមិនបានបង្ហាញសេចក្តីលម្អិតបន្ថែម ស្តីពីសកម្មភាពដែលខ្លួនបានធ្វើ ក្នុងការអនុវត្តផែនការនេះទេ។ ដោយសហការជាមួយ គជបជ ក្រសួងទេសចរណ៍បានខិតខំកាត់បន្ថយតម្រូវការលើសកម្មភាពជួញដូរផ្លូវភេទ ដោយបើកសិក្ខាសាលាជូនបុគ្គលិកសណ្ឋាគារ និងមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល ស្តីពីការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទលើកុមារ នៅក្នុងផ្នែកទេសចរណ៍ ហើយថែមទាំងបានបន្តផលិតផ្ទាំងប៉ាណូ ស្លាកសញ្ញា ផ្ទាំងរូប ខិតបណ្ណ និងឯកសារដទៃទៀត ដៅលើមនុស្សដែលអាចពាក់ព័ន្ធនឹងការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទលើកុមារ។ តែ ដូចនៅក្នុងឆ្នាំមុនៗដែរ ជាទូទៅ រដ្ឋាភិបាលផ្តោតសំខាន់លើការរារាំងទេសចរណ៍ផ្លូវភេទលើកុមារ ជាជាងលើយុទ្ធនាការដៅលើមនុស្សនៅក្នុងស្រុកដែលជាប្រភពធំជាងគេនៃតម្រូវការលើការជួញដូរផ្លូវភេទលើកុមារនៅកម្ពុជា។
លក្ខណៈទូទៅនៃការជួញដូរ
ដូចដែលត្រូវបាននិយាយនៅក្នុងរបាយការណ៍ នៅក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំកន្លងទៅនេះដែរ ជនល្មើសក្នុងការជួញដូរធ្វើការជួញដូរពលកម្ម និងជួញដូរផ្លូវភេទលើបុរស នារី និងកុមារកម្ពុជា នៅក្នុងប្រទេស និងនៅបរទេស។ អង្គការ NGO និងសហជីពបាននិយាយនៅឆ្នាំ២០២០ ថា ឈ្មួញបរទេសដែលជ្រើសរើសពលករបានជ្រើសរើសពលករបរទេសដោយបោកប្រាស់ ដូចជាពលករមកពីប្រទេសបង់ក្លាដេស ចិន និងនេប៉ាល់ ឲ្យមកធ្វើការនៅការដ្ឋានសំណង់របស់ចិន និងការដ្ឋានដទៃទៀតនៅកម្ពុជា ដោយមានអ្នកខ្លះជាប់បំណុលក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសពលករ ហើយត្រូវបានគេដកលិខិតឆ្លងដែនទុក។ នៅឆ្នាំ ២០២១ ផ្នែកសារព័ត៌មានបាននិយាយថា ជនល្មើសថែមទាំងបានធ្វើឲ្យជនជាតិមកពីប្រទេសចិន ប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងប្រទេសដទៃទៀតរងគ្រោះដោយការឆបោកតាមអ៊ិនធឺណែត ដែលរៀបចំដោយក្រុមជនល្មើសចិននៅក្នុងមូលដ្ឋាននៅកម្ពុជា។ ប្រជាជនកម្ពុជាពេញវ័យនិង កុមារកម្ពុជាធ្វើចំណាកស្រុកទៅប្រទេសដទៃទៀតនៅក្នុងតំបន់ ហើយក្នុងចំនួនកាន់តែច្រើនឡើង ទៅមជ្ឈឹមបូព៌ា ដើម្បីរកការងារធ្វើ។ ជនប្រព្រឹត្តិការជួញដូរបង្ខំឱ្យពួកគេជាច្រើនធ្វើការក្នុងទូកនេសាទ ក្នុងវិស័យកសិកម្ម តាមការដ្ឋានសំណង់ នៅតាមរោងចក្រ បម្រើនៅក្នុងផ្ទះដូចជាទាសករ ដោយភាគច្រើនដោយសារការជាប់ទាសភាពបំណុល ឬត្រូវបានជួញដូរផ្លូវភេទ ។ អ្នកធ្វើចំណាកស្រុកដែលប្រើមធ្យោបាយធ្វើចំណាកស្រុកមិនធម្មតា ដោយជាញឹកញាប់ មានការជួយពីមេខ្យល់ដែលគ្មានច្បាប់អនុញ្ញាត ងាយរងគ្រោះដោយការជួញដូរ ថ្វីបើអ្នកដែលប្រើក្រុមហ៊ុនមានច្បាប់អនុញ្ញាត ក៏អាចក្លាយជាអ្នករងគ្រោះដោយការបង្ខំឱ្យធ្វើពលកម្ម ឬការជួញដូរផ្លូវភេទដែរក៏ដោយ។ ក្រុមហ៊ុនដែលធ្វើសកម្មភាពក្រោម «កម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលអ្នកហាត់ការ» របស់រដ្ឋាភិបាលជប៉ុន បានកេងប្រវ័ញ្ចអ្នកធ្វើការកម្ពុជា ដោយបង្ខំឲ្យធ្វើការនៅក្នុងការងារកែច្នៃម្ហូបអាហារ កម្មន្តសាល សំណង់ និងការនេសាទ។ កុមារនៅក្នុងគ្រួសារក្រីក្រងាយរងគ្រោះខ្លាំងដោយការបង្ខំធ្វើពលកម្ម ជាញឹកញាប់ ដោយមានការត្រូវរ៉ូវជាមួយគ្រួសាររបស់គេ រួមមានការបង្ខំឱ្យធ្វើជាឈ្នួលបម្រើតាមផ្ទះ និងត្រូវបានបង្ខំឱ្យដើរសុំទាន ឬដើរលក់របស់របរ នៅតាមផ្លូវនៅប្រទេសថៃ និងប្រទេសវៀតណាម។ ពលករចំណាកស្រុកខ្មែរ ដែលគ្មានឯកសារ ហើយធ្វើការនៅប្រទេសថៃ ដែលមានចំនួនពី ៣០ ទៅ ៤០ ភាគរយនៃប្រជាជនកម្ពុជាចំនួនពី ១,៥ ទៅ ២ លាននាក់នៅទីនោះ នៅមុនមានការរាលដាលនៃមេរោគឆ្លង ងាយរងគ្រោះនឹងការជួញដូរ ដោយសារការស្នាក់នៅខុសច្បាប់ ក៏ដូចជាប្រជាជនកម្ពុជាដែលធ្វើការនៅប្រទេសវៀតណាម។ មេរោគរាតត្បាតមានការប៉ះពាល់ទៅលើទម្រង់នៃការធ្វើចំណាកស្រុកដែលធ្លាប់តែមាន និងវិស័យផ្សេងទៀត នៅឆ្នាំ ២០២០ ដូចជាក្នុងផ្នែកសំណង់ ដែលជាការធ្វើឱ្យក្រុមមនុស្សងាយរងគ្រោះរឹតតែងាយរងគ្រោះដោយការជួញដូរ ជាងនៅឆ្នាំមុនៗ។ ចន្លោះពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ ដល់ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ មានកម្មករចំណាកស្រុកខ្មែរចំនួនជាង ១៥០ ០០០ នាក់បានវិលត្រឡប់មកពីប្រទេសដទៃ ពិសេសពីប្រទេសថៃ ដោយសារការបិទកន្លែងធ្វើការដោយសារមានរោគរាតត្បាត។
ជនល្មើសបន្តជ្រើសរើសកុមារា និងបុរសកម្ពុជាក្នុងចំនួនច្រើន នៅក្នុងប្រទេសថៃ ឱ្យធ្វើការនៅក្នុងទូកនេសាទរបស់ថៃ នៅក្នុងសមុទ្រអន្តរជាតិ។ ជនរងគ្រោះខ្មែរដែលបានគេចចេញពីជនល្មើសត្រូវបានគេរកឃើញនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី Mauritius ហ្វីជី សេណេហ្គាល់ អាហ្វ្រិកខាងត្បូង និងប្រទេសប៉ាពួញូហ្គីណេ ។ បុរសខ្មែរនៅលើទូកនេសាទថៃបាននិយាយពីវិធីជ្រើសរើសមនុស្សឱ្យធ្វើការដោយការបោកបញ្ឆោត ការធ្វើបាបយ៉ាងខ្លាំង ការឱ្យថ្លៃឈ្នួលមិនគ្រប់ ឬមិនឱ្យប្រាក់ឈ្នួល ការមិនសូវទទួលបានការថែទាំជំងឺ និងការបង្ខាំងឱ្យនៅតែលើទូករាប់ឆ្នាំ។ នារីនៅតាមជនបទក្នុងចំនួនច្រើន ត្រូវបានគេទាក់ទងក្រោមលេសកុហក ឱ្យរៀបការជាមួយបុរសចិន ។ ពួកគេច្រើនតែជាប់បំណុលរាប់ពាន់ដុល្លារទៅមេខ្យល់ ដែលជួយរត់ការក្នុងការបានរៀបការនេះ។ បុរសចិនបង្ខំឱ្យពួកគេខ្លះធ្វើការនៅក្នុងរោងចក្រ ឬបង្ខំឱ្យធ្វើជាស្រីពេស្យា ដើម្បីដោះបំណុលនេះ។ ឳពុកម្តាយខ្លះត្រូវបានគេនិយាយថា ទទួលប្រាក់ចំនួនពី ១៥០០ ទៅ ៣០០០ ដុល្លារពីមេខ្យល់ ដែលបញ្ជូនកូនគេទៅប្រទេសចិនឲ្យរៀបការ។ ស្រ្តីខ្មែរដែលសុខចិត្តពរពោះឱ្យគ្រួសារចិន ងាយរងនឹងការចាប់ឃុំឱ្យនៅមួយកន្លែង និងឱ្យបម្រើនៅក្នុងផ្ទះដូចជាទាសករ។ មនុស្សគ្មានរដ្ឋ ពោលគឺក្រុមអាណិកជនវៀតណាម ងាយប្រឈមនឹងការជួញដូរ ដោយសារគេខ្វះឯកសារកំណត់អត្តសញ្ញាណចាំបាច់ សម្រាប់ទទួលបានការងារត្រឹមត្រូវ ការសិក្សា ការចុះបញ្ជីអាពាហ៍ពិពាហ៍ ការកាត់ក្តីក្នុងតុលាការ ឬសិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។
ម្ចាស់ឡឥដ្ឋធ្វើឱ្យមនុស្សជាច្រើនក្នុងចំណោមមនុស្សជាង ១០ ០០០ នាក់ ដែលក្នុងនោះមានកុមារជិត ៤០០០ នាក់ ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការបង្ខិតបង្ខំតគ្នា ដោយសារបំណុល ដោយសារគេទិញបំណុលដែលអ្នកទាំងនោះជំពាក់ស្រាប់ ឬដោយសារតម្រូវឱ្យគេខ្ចីបំណុលថ្មីធ្វើជាលក្ខខណ្ឌឱ្យទទួលបានការងារធ្វើ ឬដើម្បីបំពេញការចំណាយលើការព្យាបាលរបួស នៅក្នុងពេលធ្វើការ។ សេចក្តីរាយការណ៍របស់ NGO សម្រាប់ឆ្នាំ ២០១៦ ២០១៩ និង ២០២១ បានបញ្ជាក់ពីការមានករណីពលកម្មកុមារ ដោយរួមទាំងពលកម្មកុមារដោយបង្ខំ នៅនៅតាមការដ្ឋានឡអិដ្ឋ ដោយកុមារត្រូវបានគេបង្ខំឲ្យធ្វើការជាមួយម្តាយឳពុក ក្រោមការបង្ខិតបង្ខំដោយសារជំពាក់បំណុល។ បណ្តាញនៃអ្នកផ្តល់កម្ចីឯកជន និងស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុដែលគាបយកការប្រាក់ខ្ពស់ ហើយដែលមានច្រើន ហើយមិនសូវស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់ទម្លាប់គ្រប់គ្រង មានចំណែកធ្វើឱ្យមានស្ថានភាពបែបនេះ ដោយដើរប្រកាសពីការឱ្យខ្ចីដល់គ្រួសារ នៅតាមសហគមន៍ខ្សត់ខ្សោយ ហើយភ្ជាប់ពួកគេទៅនឹងកន្លែងឡឥដ្ឋ។ គ្រួសារកសិករនៅតាមជនបទប្រឈមខ្លាំងនឹងទម្រង់នៃពលកម្មដោយបង្ខំបែបនេះ ដោយសារសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារមានការលំបាក បន្ទាប់ពីមានបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ទឹកភ្លៀងធ្លាក់មិនទៀងទាត់ ហើយនិងការខូចដំណាំបានជំរុញឱ្យកសិករជាច្រើនខ្ចីបុលទាំងនេះ សម្រាប់ការស្រោចស្រព ឬទិញថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត។ ម្ចាស់ឡឥដ្ឋច្រើនទិញបំណុលទាំងនេះដើម្បីឱ្យពួកគេមកធ្វើការឱ្យខ្លួន។ រដូវវស្សាវែងពន្យារដំណើរការហាលឥដ្ឋ ដែលជាការបន្ថយប្រាក់បៀវត្សរបស់កម្មករឡឥដ្ឋដែលនៅជាប់បំណុល ហើយរឹតតែជំរុញកម្មករទាំងនោះជំពាក់ថៅកែកាន់តែច្រើនឡើង។ ដើម្បីកុំឱ្យកម្មករចេញពីកន្លែងដែលបង្ខំឱ្យធ្វើការ ថៅកែឡខ្លះ តាមសេចក្តីរាយការណ៍មកថា អនុញ្ញាតឱ្យតែសមាជិកខ្លះក្នុងគ្រួសារឈប់សម្រាក នៅថ្ងៃបុណ្យ ឬទៅមើលជំងឺ នៅពេលណាមួយ។ កម្មករខ្លះបាននិយាយពីការបន្តរងការឃុំខ្លួន ឬការបង្ខំធ្វើការ នៅកន្លែងឡឥដ្ឋ ទោះបីជាគេបានសងបំណុលយូរ មកហើយក៏ដោយ។ គ្រួសារខ្មែរថែមទាំងជួបប្រទះនឹងស្ថានភាពនៃការបង្ខំឱ្យធ្វើពលកម្មដែរ នៅកន្លែងយកដីឥដ្ឋសម្រាប់ធ្វើឥដ្ឋ។ ជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរថែមទាំងដាក់កុមារអាយុត្រឹម ១៣ ឆ្នាំ ឱ្យនៅបម្រើដូចជាទាសករ និងនៅផ្ទះបន ដើម្បីសងបំណុលគ្រួសារ ដែលបានជាប់តាមរបៀបនេះ។ សហគមន៍ដែលត្រូវធ្វើការផ្លាស់ទីលំនៅដោយសារការកាប់ឈើខុសច្បាប់ ដើម្បីផ្តគ់ផ្គង់ឡឥដ្ឋដែលត្រូវការឈើដុតឡ ប្រហែលប្រឈមខ្លាំងនឹងការជួញដូរមនុស្ស ដោយរួមមាននៅក្នុងការកាប់ឈើតែម្តង និងនៅកន្លែងផ្សេងទៀត ដោយសារការលំបាកក្នុងជីវភាព ក្នុងស្ថានភាពនេះ។ នៅក្នុងឆ្នាំមុនៗ ជនជាតិកូរ៉េខាងជើងដែលធ្វើការនៅកម្ពុជា ប្រហែលរងការបង្ខំឲ្យធ្វើការដោយរដ្ឋាភិបាលកូរ៉េខាងជើង។ ស្របតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ឆ្នាំ ២០១៧ ដែលតម្រូវឲ្យធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នៃជនជាតិកូរ៉េខាងជើងដែលរកប្រាក់នៅបរទេស ឱ្យបានអស់នៅដំណាច់ឆ្នាំ ២០១៩ ដោយមានការលើកលែងដោយមានកំណត់ រដ្ឋាភិបាល តាមសេចក្តីរាយការណ៍មក បានបញ្ជូនត្រឡប់ទៅកូរ៉េខាងជើងវិញ នូវពលករចំណាកស្រុកកូរ៉េខាងជើងទាំងអស់ នៅក្រោមបទបញ្ញតិ្តដែលមានការពាក់ព័ន្ធ។
ខេត្តក្រុងទាំង ២៥ របស់ប្រទេសកម្ពុជាគឺជាប្រភពនៃការជួញដូរមនុស្ស។ ការជួញដូរផ្លូវភេទច្រើនតែមានការលាក់បាំង។ កុមារី និងស្រ្តីខ្មែរ និងកុមារី និងស្រ្តីអាណិកជនវៀតណាមចេញពីតំបន់ជនបទ ទៅកាន់ទីក្រុង និងគោលដៅទេសចរណ៍ ជាទីដែលជនល្មើសជួញដូរផ្លូវភេទលើពួកគេទៅឱ្យផ្ទះបន ហើយជាញឹកញាប់ នៅតាមកន្លែងផ្តល់សេវាផ្លូវភេទលាក់កំបាំង នៅតាមបៀរហ្គាដិន ហាងម៉ាហ្សា ហាងខារ៉ាអូខេ កន្លែងលក់រាយ និងកន្លែងមិនមែនពាណិជ្ជកម្ម។ នៅក្នុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ វត្តមានដែលមានកំណើនយ៉ាងលឿន និងជាទូទៅ គ្មានច្បាប់គ្រប់គ្រង នៃកាស៊ីណូ កន្លែងកំសាន្ត និងសហគ្រាសពាណិជ្ជកម្មដទៃទៀតរបស់ចិន នៅខេត្តព្រះសីហនុ បាននាំឱ្យមានកំណើននៃការជួញដូរផ្លូវភេទនៅក្នុងស្រុក និងការបង្ខំឲ្យធ្វើពលកម្ម នៅក្នុងចំណោមស្រ្តី និងកុមារីកម្ពុជា ថ្វីបើការហាមប្រាមដោយប្រទេសកម្ពុជា លើល្បែងស៊ីសងតាមអ៊ិនធឺណែត និងការបិទជាបន្ទាប់មក នៃកាស៊ីណូ និងកន្លែងកំសាន្តដទៃទៀតជាច្រើនរបស់ចិន នៅឆ្នាំ ២០២០ បានកាត់បន្ថយច្រើននូវការជួញដូរ។ បុរសខ្មែរនៅក្នុងស្រុកគឺជាប្រភពសំខាន់នៃតម្រូវការលើការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទលើកុមារ តែបុរសមកពីតំបន់ផ្សេងទៀត នៅអាស៊ី អឺរ៉ុប សហរដ្ឋអាមេរិក អូស្រ្តាលី និងអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ធ្វើដំណើរមកប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើទេសចរណ៍ផ្លូវភេទលើកុមារ ដែលសម្រួលបន្ថែមដោយការទាក់ទងតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម។ កុមាររាប់ពាន់នាក់ នៅតំបន់ក្រុង ដែលត្រូវបានគ្រួសារទុកចោល នៅពេលគេចេញទៅធ្វើការនៅបរទេស ងាយរងគ្រោះដោយការជួញដូរផ្លូវភេទ និងការបង្ខំឱ្យធ្វើពលកម្ម។ នៅឆ្នាំ ២០២០ មានការថយចុះនៃការជួញដូរផ្លូវភេទលើកុមារ និងទេសចរណ៍ផ្លូវភេទលើកុមារ ដោយសារមានការថយចុះនៃការធ្វើដំណើរជាអន្តរជាតិ និងការតម្រូវមានចត្តាឡីស័កទាក់ទងនឹងមេរោគកូវីដ។ តែ អង្គការនិងសមត្ថកិច្ចបាននិយាយថា រោគរាតត្បាតកូវីដបានធ្វើឲ្យមានកំណើននៃការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទលើកុមារ នៅឆ្នាំ ២០២០ ហើយបានបន្តមាននៅឆ្នាំ ២០២១។ ស្រ្តីនិងកុមារវៀតណាម ដែលភាគច្រើនជាជនរងគ្រោះដោយការបង្ខិតបង្ខំដោយសារការជំពាក់គេ ធ្វើដំណើរមកប្រទេសកម្ពុជា ហើយរងគ្រោះដោយការជួញដូរផ្លូវភេទ។ អង្គការ បានរាយការណ៍ពីជនល្មើសដឹកជញ្ជូនជនរងគ្រោះវៀតណាម ឆ្លងកាត់ប្រទេសកម្ពុជា មុនពេលរងការកេងប្រវ័ញ្ច នៅប្រទេសថៃ និងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ ជនល្មើសនៅកម្ពុជាច្រើនតែជាសមាជិកគ្រួសារ ឬសមាជិកសហគមន៍ ឬជាបណ្តាញតូចៗនៃឈ្មួញកណ្តាលមកពីក្រៅ។ មជ្ឈមណ្ឌលកុមារកំព្រាកម្ពុជាខ្លះទិញកុមារក្នុងមូលដ្ឋាន ពីគ្រួសារដែលមានភាពខ្សត់ខ្សោយ ហើយឱ្យគេរស់នៅដោយគ្មានអាហារូបត្ថម្ភគ្រប់គ្រាន់ និងគ្មានអនាម័យ នៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌល ដើម្បីទាក់ទាញ និងទទួលផលចំណេញពីអំណោយសប្បុរស។ កុមារទាំងនេះខ្លះប្រឈមនឹងការជួញដូរផ្លូវភេទ និងការដាក់ឱ្យបំរើការងារក្នុងផ្ទះដូចទាសករ ដោយសារខ្វះការត្រួតមើលរបស់រដ្ឋាភិបាល លើដំណើរការស្មុំកូនចិញ្ចឹម។
ផែនការសកម្មភាពប្រឆាំងការជួញដូរសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា សម្រាប់ឆ្នាំ ២០២២ និង ២០២៣
សូមមើលអនុសាសន៍ខាងក្រោម សម្រាប់បំពេញគោលបំណងនិងគោលដៅ ក្នុងការជម្រុញការខិតខំរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្រាប់ឆ្នាំបន្ទាប់នេះ៖
១. ស៊ើបអង្កេត និងនាំខ្លួនយកមកកាត់ទោស ដាក់ទោស ដោយគោរពតាមដំណើរការច្បាប់ត្រឹមត្រូវ និងដាក់ទណ្ឌកម្មចំពោះជនល្មើសក្នុងការជួញដូរផ្លូវភេទ និងជួញដូរពលកម្មឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ រួមទាំងមន្រ្តីឃុបឃិត ដោយដាក់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារធ្ងន់ធ្ងរ។
២. បង្កើនថវិកាសម្រាប់អង្គភាពអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងការជួញដូរ ហើយផ្តល់ថវិកាឱ្យមុនធ្វើការស៊ើបអង្កេត ជាជាងផ្តល់ឱ្យជាក្រោយ។
៣. អនុវត្តពេញលេញនូវពិធីសារថ្មីទូទាំងប្រទេសសម្រាប់កំណត់អត្តសញ្ញាណកម្មនៃជនរងគ្រោះ ហើយបង្រៀនមន្រ្តីឱ្យយល់ពីលក្ខខណ្ឌដែលចែងនៅក្នុងច្បាប់នេះ។
៤. បង្កើនថវិកាសម្រាប់នគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្សដើម្បីសម្របសម្រួលបានល្អលើការតាមដានចុងចោទ ដែលត្រូវបានដោះលែងនៅក្រោមការតាមដានរបស់តុលាការ នៅមុនសវនាការ។
៥. បង្កើនការធ្វើអធិការកិច្ចការងារ ដោយមិនប្រកាសឲ្យដឹងមុន នៅកន្លែងការងារដែលមានការប្រឈមខ្លាំង ពិសេសនៅតាមទីតាំងឡឥដ្ឋ កន្លែងកំសាន្ត ការដ្ឋានសំណង់ ចំការធំៗ ដោយផ្តោតសំខាន់លើការរកមើលករណីទាសភាពបំណុល ហើយចាប់ឱ្យថៅកែទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់។
៦. បង្កើនការខិតខំរបស់សមត្ថកិច្ចប្រឆាំងនឹងការឆបោកតាមអ៊ិនធ័រណែត ដូចជាការបង្ខំឲ្យធ្វើពលកម្ម ហើយប្រឆាំងនឹងមន្រ្តីដែលឃុបឃិតក្នុងការឆបោកនេះ និងបទល្មើសជួញដូរដែលមានការពាក់ព័ន្ធ។
៧. បង្កើនសេវាសម្រាប់ជនរងគ្រោះជាបុរស និងកុមារា ពិសេសអ្នកដែលត្រូវបានគេកេងប្រវ័ញ្ចនៅក្នុងឧស្សាហកម្មនេសាទនៅបរទេស។
៨. បង្កើនការខិតខំឱ្យមានការចូលរួមរបស់ជនរងគ្រោះក្នុងស្រុក និងបរទេស នៅក្នុងដំណើរក្តីព្រហ្មទណ្ឌ និងក្តីរដ្ឋប្បវេណី ដោយបង្កើតមូលនិធិសម្រាប់ជនរងគ្រោះ ហើយអនុញ្ញាតឱ្យគេអាចធ្វើការ ស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្ន និងឋានៈផ្សេងទៀតសម្រាប់ជនរងគ្រោះជាបរទេស ដែលចង់ស្នាក់នៅក្នុងប្រទេស ក្នុងអំឡុងពេលមានដំណើរក្តីក្នុងតុលាការ។
៩. អនុវត្តប្រព័ន្ធតាមដាន ប្រមូល និងរាយការណ៍ទិន្នន័យស្តីពីការកាត់ទោសប្រឆាំងការជួញដូរ និងការងារការពារជនរងគ្រោះ ផ្សព្វផ្សាយទិន្នន័យក្នុងចំណោមស្ថាប័នរដ្ឋដែលមានការងារទាក់ទង ដោយធ្វើយ៉ាងណាការពារអត្តសញ្ញាណ និងការសម្ងាត់ឯកជនរបស់ជនរងគ្រោះ។
១០. លុបបំបាត់ការយកថ្លៃក្នុងការជ្រើសរើសយក ឬការផ្តល់ការងារ ពីកម្មករដោយក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសពលករ ហើយត្រូវឲ្យនិយោជកជាអ្នកបង់វិញ។
១១. បង្កើនការតាមមើល និងត្រួតពិនិត្យលើស្ថាប័នផ្តល់កម្ចី ដោយរួមទាំងស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុឯកជន ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពងាយរងគ្រោះនឹងការបង្ខំដោយសារបំណុល នៅក្នុងចំណោមក្រុមដែលមានជីវភាពខ្សត់ខ្សោយ។
១២. អនុញ្ញាតឱ្យមានការផ្តល់សំណងនៅពេលជនល្មើសត្រូវបានដាក់ទោស បង្កើតហើយបណ្តុះបណ្តាលមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធដែលធ្វើការទាក់ទងនឹងនីតិវិធីការងារជាបទដ្ឋានសម្រាប់គណនា និងផ្តល់សំណង។
១៣. បង្កើត ហើយលៃធនធានសម្រាប់អនុវត្តនីតិវិធីជាប្រព័ន្ធ នៅតាមបេសកកម្មការទូតនៅបរទេស ដើម្បីជួយជនរងគ្រោះនៅបរទេស រួមទាំងនៅក្នុងប្រទេសដែលគ្មានតំណាងទូតកម្ពុជា។
១៤. កែប្រែច្បាប់ស្តីពីការចេញការអនុញ្ញាតដល់ក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសពលករ និងលក្ខខណ្ឌក្នុងកុងត្រា ដោយបញ្ចូលខ្លឹមសារតឹងរឹងស្តីពីការការពារពលករ និងសិទ្ធិរបស់ពួកគេ។
១៥. ពង្រឹងការខិតខំក្នុងការត្រួតពិនិត្យក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសកំលាំងពលកម្មឯកជន និងសាខារបស់គេ ដើម្បីរកមើលការជ្រើសរើសដែលមានលក្ខណៈបន្លំឬការជួញដូរដទៃទៀត។
១៦. បញ្ចូលគំនិតរបស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទៅក្នុងគោលនយោបាយសម្រាប់ផ្ទេរការគ្រប់គ្រងជាផ្លូវការ លើជនរងគ្រោះជាកុមារ។
