រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក
ប្រទេសកម្ពុជា – (លំដាប់ថ្នាក់ទី ២)
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបានគោរពបានពេញលេញតាមបទដ្ឋានអប្បបរិមាសំរាប់ការបំបាត់ការជួញដូរ មនុស្សទេ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី ក៏រដ្ឋាភិបាលកំពុងតែខិតខំច្រើនគួរសមក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរមនុស្ស ។ រដ្ឋាភិបាលបានបង្ហាញអោយឃើញនូវការបង្កើនការខិតខំ បើប្រៀបធៀបនឹងរយៈកាលនៃរបាយការណ៍មុន។ ដូច្នេះ កម្ពុជានៅបន្តស្ថិតនៅចំណាត់ថ្នាក់ទី២។ រដ្ឋាភិបាលបានបង្ហាញអោយឃើញថា ខ្លួនបានបង្កើនការខិតខំ ដោយកាត់ទោសជនល្មើសបានចំនួនកាន់តែច្រើន ចំណាយថវិកាកាន់តែច្រើនសំរាប់គណកម្មាធិការជាតិប្រឆាំងការជួញដូរ និងគណកម្មាធិការដែលជាសាខារបស់គណកម្មាធិការនេះនៅតាមខេត្ត ហើយបង្កើតផែនការសកម្មភាពថ្មីមួយ ដើម្បីទប់ស្កាត់ទាសភាពបំណុលលើកុមារ និងទំរង់ដទៃទៀតនៃការកេងប្រវ័ញ្ចពលកម្ម។ យ៉ាងណាក្តីក៏រដ្ឋាភិបាលមិនបានបំពេញបានតាមបទដ្ឋានអប្បបរិមា នៅក្នុងផ្នែកសំខាន់ៗមួយចំនួនដែរ។ ទោះបីមានអំពើពុករលួយជាទូទៅ ដែលរួមចំណែកធ្វើអោយមានការជួញដូរនៅក្នុងវិស័យជាច្រើន និងក្នុងចំណោមក្រុមមនុស្សដែលងាយរងគ្រោះមួយចំនួនក្តី ក៏រដ្ឋាភិបាលមិនបានធ្វើការស៊ើបអង្កេត កាត់ទោស ឬដាក់ទោសមន្រ្តីដែលធ្វើការឃុបឃិតណាមួយឡើយ។ តុលាការបានបន្តបញ្ចប់ក្តីនៃការជួញដូរផ្លូវភេទ តាមរយៈការទូទាត់សំណងជាលុយជំនួសការដាក់ពន្ធនាគារ។ រដ្ឋាភិបាលមិនបានចេញគោលណែនាំផ្លូវការ ដែលអនុញ្ញាតអោយមានការប្រើបច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេតជាសំងាត់ នៅក្នុងការស៊ើបអង្កេតករណីជួញដូរឡើយ ដែលជាកត្តាមួយបន្តរាំងស្ទះដល់សមត្ថភាពរបស់មន្រ្តីក្នុងការចាប់អោយជនល្មើសទទួលខុសត្រូវទាំងស្រុង។ រដ្ឋាភិបាលថែមទាំងមិនបានប្រកាន់យកជំហានកែលំអការប្រមូលទិន្នន័យស្តីពីការប្រឆាំងការជួញដូរផ្លូវភេទ ឬការចែករំលែកព័ត៌មានចាំបាច់សំរាប់អោយការសំរបសំរួលគ្នារវាងស្ថាប័ននានាមានប្រសិទ្ធភាពទេ។ រដ្ឋាភិបាលបានខិតខំដោយមានកំរិតក្នុងការរកមើលជនរងគ្រោះ និងការពារពួកគេ ដោយពេលខ្លះបានបញ្ជូនជនរងគ្រោះជាកុមារទៅកន្លែងដែលមានការប្រឈមនឹងការរងគ្រោះច្រើន ហើយបានផ្តល់ជំនួយតិចបំផុតដល់មនុស្សប្រុសជាជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរកំលាំងពលកម្ម ទោះបីជាមានករណីបែបនេះច្រើនក្តី។
អនុសាសន៍សំរាប់ប្រទេសកម្ពុជា៖ បង្កើនការខិតខំក្នុងការស៊ើបអង្កេត និងនាំខ្លួនយកមកកាត់ទោស ដាក់ទោស និងដាក់ទណ្ឌកម្មចំពោះជនល្មើសក្នុងការជួញដូរផ្លូវភេទនិងជួញដូរពលកម្ម រួមទាំងមន្រ្តីឃុបឃិត អនុញ្ញាតអោយមានការប្រើបច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេតសំងាត់ នៅក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងការជួញដូរ អនុវត្តពេញលេញនូវពិធីសារថ្មីទូទាំងប្រទេសសំរាប់រកមើលជនរងគ្រោះនៅក្នុងចំណោមក្រុមដែលងាយរងគ្រោះ ហើយបង្រៀនមន្រ្តី អោយយល់ពីខដែលចែងនៅក្នុងច្បាប់នេះ បង្កើនសេវាសំរាប់ជនរងគ្រោះជាបុរស ពិសេសបុរសដែលត្រូវបានគេកេងប្រវ័ញ្ចនៅក្នុងឧស្សាហកម្មនេសាទ បង្កើតអោយមាននិតិវិធីជាប្រព័ន្ធ ហើយកំណត់ធនធានសំរាប់ជួយជនរងគ្រោះខ្មែរ តាមរយៈបេសកកម្មការទូតនៅបរទេស ឬនៅក្នុងប្រទេសដែលគ្មានតំណាងទូតកម្ពុជា បង្កើនការយល់ដឹងរបស់សាធារណជនលើបែបបទដាក់ពាក្យសុំឯសារធ្វើដំណើរសមស្រប ដើម្បីសំរួលដល់ការធ្វើចំណាកស្រុកដោយស្របច្បាប់ និងប្រកបដោយសុវត្ថិភាព ពង្រឹងការខិតខំក្នុងការត្រួតពិនិត្យក្រុមហ៊ុនជ្រើសរើសកំលាំងពលកម្មឯកជន និងសាខារបស់គេ ដើម្បីរកមើលការជ្រើសរើសដែលមានលក្ខណៈបន្លំឬការជួញដូរដទៃទៀត កែសំរួលច្បាប់ដើម្បីអោយមានសំណងនៅពេលតុលាការដាក់ទោសទៅលើជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរ អនុវត្តប្រព័ន្ធមួយសំរាប់តាមដាន ប្រមូល និងរាយការណ៍ទិន្នន័យស្តីពីការកាត់ទោសប្រឆាំងការជួញដូរ និងការងារការពារជនរងគ្រោះ ផ្សព្វផ្សាយទិន្នន័យនៅក្នុងចំណោមស្ថាប័នរដ្ឋដែលមានការពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីការពារការសំងាត់ឯកជននិងអត្តសញ្ញាណរបស់ជនរងគ្រោះ ពង្រឹងការខិតខំដើម្បីបញ្ចូលគំនិតរបស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទៅក្នុងគោលនយោបាយសំរាប់ផ្ទេរការគ្រប់គ្រងជាផ្លូវការលើជនរងគ្រោះជាកុមារ បង្កើនការខិតខំនៅក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយធ្វើអោយដំណើរការរបស់តុលាការយកចិត្តទុកដាក់លើសេចក្តីត្រូវការ និងផលប្រយោជន៍របស់ជនរងគ្រោះ ដូចជាតាមរយៈការផ្តល់ការការពារសាក្សី និងជំរើសលើសំណងទូទាត់ បង្កើនការចំណាយធនធានលើនគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្ស ដើម្បីសំរួលដល់ការតាមដានចុងចោទ ដែលត្រូវបានដោះលែងក្រោមការតាមមើលរបស់តុលាការរហូតដល់មាន សវនាការ និងបង្កើនយុទ្ធនាការលើកកំពស់ការយល់ដឹងរបស់សាធារណៈ ដើម្បីកាត់បន្ថយតំរូវការរបស់មនុស្សនៅក្នុងស្រុក ទៅលើការទិញដូរផ្លូវភេទ និងទេសចរណ៍ផ្លូវភេទលើកុមារ។
ការនាំខ្លួនយកមកកាត់ទោស
រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើនការងារពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ពិសេសនៅក្នុងការដាក់ទោសដោយតុលាការ។
ច្បាប់ដែលត្រូវបានដាក់ចេញនៅឆ្នាំ ២០០៨ ស្ដីពីការបង្ក្រាបការជួញដូរមនុស្ស និងការធ្វើអាជីវកម្មកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទមាននិយាយច្បាស់ពីបទល្មើសជួញដូរ ក្នុងមាត្រាចំនួន ១២ ក្នុងចំណោមមាត្រាចំនួន ៣០ ក្នុងច្បាប់នេះ។ ច្បាប់នេះហាមប្រាមគ្រប់ទំរង់ទាំងអស់នៃការជួញដូរមនុស្ស ហើយចែងពីការដាក់ទោសជាប់ពន្ធនាគារពី ៧ ដល់ ១៥ ឆ្នាំ និងរហូតដល់ ២០ ឆ្នាំ ក្នុងករណីមានស្ថានទំងន់ទោស ទាំងចំពោះការជួញដូរផ្លូវភេទ ទាំងចំពោះការជួញដូរពលកម្ម។ ទណ្ឌកម្មទាំងនេះមានភាពម៉ឺងម៉ាត់គ្រប់គ្រាន់ និងស្របតាមទោសសំរាប់បទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរដទៃទៀត ដូចជាការរំលោភសេពសន្ទវៈ។
រដ្ឋាភិបាលមិនបានប្រមូលទិន្នន័យពេញលេញស្តីពីការងារពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងនឹងការជួញដូរទេ ពិសេសនៅក្នុងចំណោមតុលាការខេត្ត។ តែ របាយការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាល ដោយមានការបន្ថែមពីអង្គការមិនមែន រដ្ឋាភិបាលផង បង្ហាញថារដ្ឋាភិបាលបានកាត់ទោសជនសង្ស័យចំនួន ៥៣ នាក់ នៅក្រោមច្បាប់ប្រឆាំងការជួញដូររបស់ខ្លួន ឬបទបញ្ញាតិប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះ នៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ មានការកាត់ទោសចំនួន ៦៩ ករណី។ គណកម្មាធិការជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងការជួញដូរ (NCCT) បានរាយការណ៍ថា តុលាការបានដាក់ទោសជនល្មើសចំនួនយ៉ាងហោចណាស់ ១០០ នាក់ ដោយក្នុងនោះ មានខ្លះដែលសវនាការលើពួកគេបានចាប់ផ្តើម នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍មុន ដោយមាន ៤៣ នាក់ នៅឆ្នាំ ២០១៥ និង ២៩ នាក់ នៅឆ្នាំ ២០១៤។ មិនដូចនៅឆ្នាំមុនៗទេ រដ្ឋាភិបាលមិនបានផ្តល់ទិន្នន័យស្តីពីការដាក់ទោស ហើយក៏មិនរៀបរាប់លំអិតនូវព័ត៌មានស្តីពីការស៊ើបអង្កេត ការកាត់ទោស ឬការដាក់ទោសដោយតុលាការ ដោយផ្អែកលើប្រភេទនៃបទល្មើសនៃការជួញដូរទេ។ អាជ្ញាធរបានកត់សំគាល់ឃើញថា ការខកខានរបស់មន្រ្តីការងារនៅក្នុងការតាមដានអោយបានគ្រប់គ្រាន់លើក្រុមហ៊ុនឯកជនដែលជ្រើសរើសមនុស្សធ្វើការ និងលទ្ធភាពនៃក្រុមហ៊ុនទាំងនេះ ក្នុងការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណបន្តដល់អ្នកជ្រើសរើសពលករក្រៅ ច្រើនតែនាំអោយមានការកេងប្រវ័ញ្ចពលកម្ម នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍នេះ។
អ្នកជំនាញក្នុងប្រទេសបាននិយាយថា ករណីទាក់ទងនឹងជនសង្ស័យជាបរទេសច្រើននាំដល់ការដាក់ទោសដោយតុលាការច្រើនជាងករណីជនសង្ស័យជាខ្មែរ ដែលច្រើនតែទទួលបានការបន្ថយការចោទប្រកាន់មកត្រឹមបទល្មើសមិនសូវធ្ងន់ធ្ងរទៅវិញ។ អង្គការ NGO បាននិយាយថា តុលាការច្រើនបញ្ចប់ករណីជួញដូរផ្លូវភេទជាមួយនឹងការទូទាត់សំណងជាលុយ ជំនួសអោយការជាប់ពន្ធនាគារ ហើយជនរងគ្រោះដែលគ្រួសាររបស់គេបានទទួលសំណងទូទាត់ក្រៅតុលាការពីជនល្មើស ច្រើនតែប្តូរចំលើយជាកស្សិណរបស់គេ ដែលជាការធ្វើអោយការកាត់ទោសមានភាពកាន់តែស្មុគស្មាញ។ នគរបាលយុត្តិធម៌ខ្វះធនធានសំរាប់ធ្វើការតាមដានចុងចោទដែលត្រូវបានដោះលែងដោយរង់ចាំសវនាការ ដែលជាការធ្វើអោយចុងចោទជាច្រើនរត់គេចខ្លួន នៅមុនថ្ងៃសវនាការមកដល់។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបន្តរៀបចំនិងបើកការបណ្តុះបណ្តាលក្រោមជំនួយរបស់ម្ចាស់អំណោយ ស្តីពីការអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងនឹងការជួញដូរ សំរាប់នគរបាល ព្រះរាជអាជ្ញា ចៅក្រោម និងមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលដទៃទៀត ។ នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍នេះ NCCT បាននិយាយថា មន្រ្តីថ្នាក់ខេត្តនិងឃុំ នគរបាល បុគ្គលិកតុលាការ និងអ្នកធ្វើការក្នុងអង្គការ NGO សរុបចំនួន ៧ ៦៨០ នាក់ បានទទួលការបណ្តុះបណ្តាល ឬបានចូលរួមនៅក្នុងសិក្ខាសាលាស្តីពីច្បាប់ប្រឆាំងការជួញដូរ បច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេត និងការប្រមូលភស្តុតាង។ អង្គការក្នុងស្រុក និងមន្រ្តីខ្លះមើលឃើញសេចក្តីត្រូវការជាបន្ទាន់លើបច្ចេកទេសប្រមូលភស្តុតាងទំនើប ដែលរួមមានការស៊ើបអង្កេតជាសំងាត់ ការបន្ថយការពឹងផ្អែកលើការឆ្លើយរបស់សាក្សី ហើយនិងការសំរបតាមលក្ខណៈដែលកាន់តែមានភាពលាក់បាំងច្រើននៃការជួញដូរផ្លូវភេទ នៅកម្ពុជា។ យ៉ាងណាក្តី រដ្ឋាភិបាលមិនបានផ្តល់អំណាចក្នុងការធ្វើការស៊ើបអង្កេតដោយសំងាត់ ដល់អង្គភាពនគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរទេ ហើយ NGO បានបន្តនិយាយថា ការនេះរាំងស្ទះខ្លាំងដល់សមត្ថភាពរបស់មន្រ្តីអនុវត្តច្បាប់ក្នុងការតាមចាប់ជនល្មើស ពិសេសចំពោះករណីទាក់ទងនឹងកន្លែងដល់ផ្តល់សេវាផ្លូវភេទដែលមានការលាក់បាំងដោយប្រយ័ត្ន ដូចជាបៀហ្កាដិន កន្លែងម៉ាសា ហាងកែសម្ផស្ស ហាងខារ៉ាអូខេ និងកន្លែងលក់រាយ។
អំពើពុករលួយដែលមានជាទូទៅនៅគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ទាំងអស់ក្នុងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំងលើលទ្ធភាពរបស់មន្រ្តីម្នាក់ៗ ក្នុងការចាប់អោយជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរទទួលខុសត្រូវ។ នគរបាលជាតិកម្ពុជាមានយន្តការមួយសំរាប់អោយអ្នកធ្វើការក្នុងអង្គការ NGO រាយការណ៍ពីករណីពុករលួយរបស់នគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរ តែមិនបានប្តឹងទេ នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍នេះ។ រដ្ឋាភិបាលមិនបានស៊ើបអង្កេត នាំយកមកកាត់ទោស ឬដាក់ទោសបុគ្គលិករដ្ឋណាមួយដែលសមគំនិតក្នុងការជួញដូរ ឬចាត់វិធានការដាក់ទណ្ឌកម្មណាមួយប្រឆាំងនឹងអតីតមេនគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្សរាជធានីភ្នំពេញ ដែលការដាក់ទោសនៅឆ្នាំ ២០១១ ទៅលើគាត់ពីបទជួញដូរមនុស្សត្រូវបានលុបចោលទៅវិញ នៅក្នុងសវនាការបិទទ្វារ និងដោយគ្មានការប្រកាស របស់តុលាការកំពូល នៅឆ្នាំ ២០១៣។
នគរបាលបានបន្តស៊ើបអង្កេតករណីនៃការជួញដូរផ្លូវភេទ ដែលកើតមាននៅតាមផ្ទះបន ឬករណីដែលក្នុងនោះ ជនរងគ្រោះមកប្តឹងដោយផ្ទាល់ តែមិនបានចាត់ការលើករណីដែលមានភាពស្មុគស្មាញខ្លាំងនោះទេ។ រដ្ឋាភិបាលមិនបានចេញការណែនាំដែលផ្តល់ការយល់ព្រមច្បាស់លាស់លើការប្រមូលភស្តុតាងដោយសំងាត់ក្នុងករណីជួញដូរមនុស្សទេ។ ដោយសារគ្មានការណែនាំនេះ នគរបាលជាច្រើនដាក់កំរិតព្រំដែនលើខ្លួនឯងលើការស៊ើបអង្កេតបែបហ្នឹង ហើយព្រះរាជអាជ្ញាបដិសេធសំណើរបស់អ្នកស៊ើបអង្កេតលើអំណាចនេះ ដែលជាការបង្ខំអោយគេបិទការស៊ើបអង្កេតខ្លះចោល។ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយបាននិយាយថា មន្រ្តីប្រឈមនឹងបញ្ហាជាពិសេសក្នុងការ កសាងសំណុំរឿងទាក់ទងនឹងករណីបទល្មើសនៃការជួញដូរឆ្លងដែន ។
របាយការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាល ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ទោសលើជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរផ្លូវភេទយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ១៩ នាក់ និងជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរកំលាំងពលកម្មចំនួន ២៤ នាក់ ដែលជាចំនួនកើនពីចំនួនជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរផ្លូវភេទចំនួន ២២ នាក់ និងជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរពលកម្មចំនួន ៧ នាក់ ដែលត្រូវបានតុលាការដាក់ទោស កាលពីឆ្នាំមុន។ ជនល្មើសបានទទួលទោសពី ២ ទៅ ១៥ ឆ្នាំក្នុងពន្ធនាគារ។ ចិនតៃវ៉ាន់ចំនួន ៥ នាក់ ដែលត្រូវបានដាក់ទោសដោយកំបាំងមុខនៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍លើកមុន ពីបទបង្ខំអោយបុរសកម្ពុជារាប់រយនាក់ធ្វើពលកម្ម នៅក្នុងផ្នែកនេសាទ នៅមិនទាន់ចាប់ខ្លួនបាននៅឡើយ។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបន្តរៀបចំនិងបើកការបណ្តុះបណ្តាលក្រោមជំនួយរបស់ម្ចាស់អំណោយស្តីពីការអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងនឹងការជួញដូរ សំរាប់នគរបាល ព្រះរាជអាជ្ញា ចៅក្រោម និងមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលដទៃទៀត ។ អង្គការក្នុងស្រុក និងមន្រ្តីខ្លះមើលឃើញសេចក្តីត្រូវការជាបន្ទាន់លើបច្ចេកទេសប្រមូលភស្តុតាងទំនើប ដែលរួមមានការស៊ើបអង្កេតជាសំងាត់ ការបន្ថយការពឹងផ្អែកលើការឆ្លើយរបស់សាក្សី ហើយនិងការសំរបតាមលក្ខណៈដែលកាន់តែមានភាពលាក់បាំងច្រើននៃការជួញដូរផ្លូវភេទ នៅកម្ពុជា។ នគរបាលបានបន្តស៊ើបអង្កេតករណីនៃការជួញដូរផ្លូវភេទ ដែលកើតមាននៅតាមផ្ទះបន ឬករណីដែលក្នុងនោះ ជនរងគ្រោះមកប្តឹងដោយផ្ទាល់ តែមិនបានចាត់ការលើករណីដែលមានភាពស្មុគស្មាញខ្លាំងនោះទេ។ រដ្ឋាភិបាលមិនបានចេញការណែនាំដែលផ្តល់ការយល់ព្រមច្បាស់លាស់លើការប្រមូលភស្តុតាងដោយសំងាត់ក្នុងករណីជួញដូរមនុស្សទេ។ ដោយសារគ្មានការណែនាំនេះ នគរបាលជាច្រើនដាក់កំរិតព្រំដែនលើខ្លួនឯងលើការស៊ើបអង្កេតបែបហ្នឹង ហើយព្រះរាជអាជ្ញាបដិសេធសំណើរបស់អ្នកស៊ើបអង្កេតលើអំណាចនេះ ដែលជាការបង្ខំអោយគេបិទការស៊ើបអង្កេតខ្លះចោល។ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយបាននិយាយថា មន្រ្តីប្រឈមនឹងបញ្ហាជាពិសេសក្នុងការកសាងសំណុំរឿងចំពោះករណីបទល្មើសនៃការជួញដូរឆ្លងព្រំដែន ។
អំពើពុករលួយដែលមានជាទូទៅនៅគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ទាំងអស់ក្នុងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំងលើលទ្ធភាពរបស់មន្រ្តីម្នាក់ៗ ក្នុងការចាប់អោយជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរទទួលខុសត្រូវ។ រដ្ឋាភិបាលមិនបានស៊ើបអង្កេត នាំយកមកកាត់ទោស ឬដាក់ទោសបុគ្គលិករដ្ឋណាមួយដែលសមគំនិតក្នុងការជួញដូរ ឬចាត់វិធានការដាក់ទណ្ឌកម្មណាមួយប្រឆាំងនឹងអតីតមេនគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្សរាជធានីភ្នំពេញ ដែលការដាក់ទោសនៅឆ្នាំ ២០១១ ទៅលើគាត់ពីបទជួញដូរមនុស្សត្រូវបានលុបចោលទៅវិញ នៅក្នុងសវនាការបិទទ្វារ និងដោយគ្មានការប្រកាស របស់តុលាការកំពូល នៅឆ្នាំ២០១៣។
ការការពារ (Protection)
រដ្ឋាភិបាលបានបន្តការងារដោយមានកំរិតព្រំដែន នៅក្នុងការការពារ និងរកមើលជនរងគ្រោះ។ នៅឆ្នាំ ២០១៦ NCCT បានចេញគោលការណ៍ថ្មីស្តីពីការកំណត់អត្តសញ្ញាណជនរងគ្រោះ ដែលតាក់តែងឡើងដោយក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងស្តារយុវនិតិសម្បទារ (MOSAVY) ដោយមានបំណងបង្រួបបង្រួមការងារធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ ការបញ្ជូន និងការកំណត់អត្តសញ្ញាណជនរងគ្រោះ ដែលមិនស៊ីចង្វាក់គ្នា នៅក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋទាំងមូល និងបណ្តាស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់។ ដោយមានជំនួយពីអង្គការអន្តរជាតិមួយ រដ្ឋាភិបាលបានបន្តដំណើរការមជ្ឈមណ្ឌលទទួលអោយស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្នមួយនៅប៉ោយប៉ែត ជិតព្រំដែនថៃ ដែលនៅទីនោះ រដ្ឋាភិបាលបានរកមើលជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរក្នុងចំណោមជនចំណាកស្រុកចំនួនប្រហែល ៥៥ ០០០ នាក់ ដែលត្រូវបានបញ្ជូន ត្រឡប់ពីប្រទេសថៃវិញ នៅឆ្នាំ២០១៦។ តែរដ្ឋាភិបាលមិនបានប្រាប់ពីចំនួនជនរងគ្រោះដែលខ្លួនបានរកឃើញ ហើយដោយសារការជួញដូរមានច្រើនក្នុងចំណោមប្រជាជន រដ្ឋាភិបាលប្រហែលជាមិនបានរកឃើញជនរងគ្រោះជាច្រើន។ អាជ្ញាធរមិនបានផ្តល់ស្ថិតិពេញលេញស្តីពីចំនួនជនរងគ្រោះដែលខ្លួនបានជួយ ឬបញ្ជូនទេ ហើយចំនួនសរុបនៃជនរងគ្រោះដែលត្រូវបានរកឃើញ ឬជួយដោយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ក៏មិនត្រូវបានដឹងដែរ។ នគរបាលបានបញ្ជូនជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរផ្លូវភេទ និងការជួញដូរពលកម្មចំនួន ៣២៦ នាក់ទៅស្ថាប័នខេត្ត ឬ NGO។ ចំនួននេះថយចុះពីចំនួន ៥៨៩ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៥។ អាជ្ញាធរបានរាយការណ៍ថា ភាគច្រើននៃជនរងគ្រោះទាំងនោះគឺជាជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរកំលាំងពលកម្ម។ រដ្ឋាភិបាលបានដំណើរការទីជំរកបណ្តោះអាសន្នមួយ នៅភ្នំពេញ សំរាប់ទទួលជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរនិងបទល្មើសដទៃទៀតជាស្រ្តី ហើយបានបញ្ជូនជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរទៅជំរករបស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលភាគច្រើនទទួលយកជនរងគ្រោះដោយការធ្វើបាបក្នុងទំរង់ជាច្រើន ដើម្បីអោយទទួលការជួយបន្ថែមទៀត។ រដ្ឋាភិបាលនៅបានបន្តពឹងផ្អែកខ្លាំងលើសង្គមស៊ីវិល អោយជួយការពារជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ តែរដ្ឋាភិបាលមិនបានសំរួលអោយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់និតិវិធីដែលអនុញ្ញាតអោយមានការផ្ទេរជាផ្លូវការនូវការគ្រប់គ្រងលើជនរងគ្រោះជាកុមារ ដែលជាការធ្វើអោយអង្គការដែលទទួលជនរងគ្រោះជាកុមារ អាចរងបណ្តឹងតុលាការ។ បញ្ញាតិដែលអនុញ្ញាតអោយមានការទូទាត់សំណងជាលុយជំនួសអោយការដាក់ពន្ធនាគារដែលមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះ កាន់តែធ្វើអោយគ្រួសារខ្លះមិនសូវចង់បញ្ជូនជនរងគ្រោះទៅទីជំរកបណ្តោះអាសន្ន ហើយដោយគ្មានការយល់ព្រមពីគ្រួសារ ពេលខ្លះ មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលបញ្ជូនកុមារអោយទៅនៅក្នុងបរិយាកាសដែលមានការប្រឈមខ្លាំង ដែលជាការនាំអោយកុមារទាំងនោះងាយរងនឹងការធ្លាក់ខ្លួនជាជនរងគ្រោះម្តងទៀត។ ថ្វីបើជនរងគ្រោះដោយសារការជួញដូរកំលាំងពលកម្មមានច្រើននៅក្នុងចំណោមបុរសក្តី តែជំនួយដែលត្រូវបានផ្តល់សំរាប់ជនរងគ្រោះទាំងនោះនៅមានកំរិតនៅឡើយ។
ថ្វីបើរដ្ឋាភិបាលបានចេញវិធានការក្នុងឆ្នាំមុនៗ ក្នុងការបណ្តុះបណ្តាលអ្នកការទូតស្តីពីការការពារពលករ ចំណាកស្រុកក្តី តែស្ថានបេសកកម្មទូតនៅបរទេសនៅតែខ្វះថវិកាឬសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការផ្តល់ជំនួយចាំបាច់ ឬបញ្ជូនពួកគេមកមាតុភូមិវិញ។ ជនរងគ្រោះដែលត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងប្រទេសដែលគ្មានតំណាងទូតកម្ពុជា រឹតតែមិនសូវទទួលបានការជួយទៅទៀត។ ក្រសួងការបរទេសដែលមាននាទីចំបងក្នុងការជួយជនរងគ្រោះខ្មែរ ដែលត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងប្រទេសដែលមិនជាប់ព្រំដែនជាមួយប្រទេសកម្ពុជា បាននិយាយថា ខ្លួនបានជួយ និងធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នូវជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរបានចំនួន ៨១៥ នាក់ ពីប្រទេសចំនួន ១១ (៨៥៧ នាក់ នៅឆ្នាំ ២០១៥)។ ក្នុងចំនួននេះរួមមាន២៧២ នាក់ពីប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ២៣១ នាក់ពីប្រទេសវៀតណាម ១៣៩ នាក់ពីប្រទេសថៃ ៧៨ នាក់ពីប្រទេសឥណ្តូនេស៊ី ៦៤ នាក់ពីប្រទេសចិន ១៦ នាក់ពីប្រទេសជប៉ុន ៦ នាក់ពីប្រទេស សឹង្ហបូរី ៤ នាក់ពីប្រទេសសូម៉ាលី ២នាក់ពីប្រទេសឡាវ ២ នាក់ពីប្រទេសរុស្ស៊ី ម្នាក់នាក់ពីប្រទេសអូស្ត្រាលី និងម្នាក់នាក់ពីប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត។ ភាគច្រើននៃពួកគេត្រូវបានបញ្ជូនមកមាតុភូមិវិញ ក្រោមជំនួយរបស់អង្គការអន្តរជាតិមួយ។ ក្រសួងការបរទេសមិនបានប្រកាសអោយប្រើឬអនុវត្តនិតិវិធីប្រតិបត្តិជាបទដ្ឋានសំរាប់កំណត់ និងបញ្ជូនជនរងគ្រោះខ្មែរនៅបរទេសទេ ហើយក៏មិនបានចាត់វិធានការអោយបានច្រើនថែមទៀត ក្នុងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានស្តីពីការដាក់ពាក្យសុំលិខិតឆ្លងដែន ដែលជាការធ្វើអោយជនជាតិខ្មែរជាច្រើនគ្នានឯកសារចាំបាច់សំរាប់ធ្វើចំណាកស្រុកដោយស្របច្បាប់ និងដោយសុវត្ថិភាព។ ក្រសួងសង្គមកិច្ចបានរាយការណ៍ថាបានធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ជនរងគ្រោះកម្ពុជាដោយការជួញដូរកំលាំងពលកម្មពីប្រទេសវៀតណាមចំនួន ១៩៥ នាក់ ហើយថា បានទទួលនិងបញ្ជូនជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរនៅក្នុងប្រទេសចំនួន ៣៨ នាក់ និងបានបញ្ជូនជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ កំលាំងពលកម្ម និងការជួញដូរផ្លូវភេទចំនួន ២៤ នាក់ពីប្រទេសថៃ អោយទៅអង្គការ NGO ។ អង្គការ NGO មួយបាននិយាយថា បានទទួលមនុស្សចំនួន ២១៨ នាក់ដែលអាចជាជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរដែលត្រូវបានគេចាប់បញ្ចូនមកពីប្រទេសវៀតណាម ដោយក្នុងនោះមាន ១៥២ នាក់ជាកុមារ។ យ៉ាងណាក្តី គេនៅមិនទាន់ច្បាស់ថា តើតួលេខនេះត្រូវបានស្រង់ចូលក្នុងស្ថិតិដែលត្រូវបានផ្តល់អោយដោយក្រសួងការបរទេសឬក៏អត់ទេ ឬថាតើទិន្នន័យរបស់ក្រសួងការបរទេសមានបញ្ចូលករណីដែលទទួលបានដោយក្រសួងសង្គមកិច្ច ក្នុងចំនួនប៉ុន្មានដែរ។
រដ្ឋាភិបាលតំរូវអោយធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នៃជនងគ្រោះបរទេស លើកលែងក្នុងករណីកម្រ ហើយមិនបានផ្តល់ជំរើសផ្សេងផ្នែកច្បាប់ដល់ការបញ្ជូនពួកគេទេ ទោះបីជាគេប្រឈមនឹងភាពពិបាក ឬការសងសឹក នៅពេលគេទៅដល់ប្រទេសកំណើតរបស់គេវិញក៏ដោយ។ ក្រសួងសង្គមកិច្ចបានបញ្ជូនជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរចំនួន ១៣ នាក់អោយត្រឡប់ទៅប្រទេសវៀតណាមវិញ បន្ទាប់ពីពួកគេបានទទួលការថែទាំ នៅកន្លែងជំរករបស់អង្គការ NGO (៥ នាក់ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៥)។ គ្មានសេចក្តីរាយការណ៍ពីការដែលរដ្ឋាភិបាលដាក់ទណ្ឌកម្មលើជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរពីបទរងការជួញដូរទេ តែការមិនសូវមានការខិតខំក្នុងការកំណត់ជនរងគ្រោះបានធ្វើអោយមនុស្សជាច្រើនដែលអាចជាជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ ប្រឈមមុខនឹងទណ្ឌកម្មរបស់សមត្ថកិច្ចទៅវិញ។
មន្រ្តីច្រើនតែខ្វះកន្លែងការិយាល័យគ្រប់គ្រាន់ សំរាប់ដាក់អោយជនរងគ្រោះ និងជនល្មើសនៅដាច់ពីគ្នាក្នុងពេលសំភាសន៍។ រដ្ឋាភិបាលបានបន្តធ្វើការជាមួយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយ លើគំរោងសាកល្បងមួយក្នុងការបណ្តុះបណ្តាលអ្នកធ្វើការផ្នែកសង្គមកិច្ច ស្តីពីការផ្តល់ការគាំពារផ្នែកចិត្តសាស្រ្តសង្គម និងសេវាដទៃទៀតដល់ជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ ដែលកំពុងមានក្តីក្នុងតុលាការ។ ក្រសួងយុត្តិធម៌បានណែនាំអោយតុលាការថ្នាក់ខេត្ត អនុវត្តកម្មវិធីក្តីក្តាំក្នុងតុលាការដែលមានលក្ខណៈល្អសំរាប់កុមារ ដើម្បីសំរួលដល់ការធ្វើកសិណដោយកុមារ ដោយរួមមានការមិនអោយសួរកុមារក្នុងតុលាការនៅចំពោះមុខជនជាប់ចោទ ហើយបែរមកប្រើបច្ចេកទេសសួរពីចំងាយតាមទូរស័ព្ទដោយមានអោយឃើញរូបភាពវិញ។ តែតាមភាពជាក់ស្តែងប្រព័ន្ធច្បាប់ពុករលួយនិងខ្សោយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ហើយនិងកង្វះការការពារគ្រប់គ្រាន់សំរាប់ជនរងគ្រោះ និងសាក្សី ដែលត្រូវបានធ្វើអោយមាន លក្ខណៈកាន់តែអាក្រក់ឡើងដោយដំណើរការកាត់ក្តីយូរ និងការភ័យខ្លាចការសងសឹកដោយជនប្រព្រឹត្តការជួញដូរ បង្ករជាឧបសគ្គមិនអោយជនរងគ្រោះមានចិត្តចង់ធ្វើសហប្រតិបត្តិការនៅក្នុងករណីជាច្រើន។ ជាគោលការណ៍ ជនរងគ្រោះអាចទទួលបានសំណងទូទាត់ តែការនេះត្រូវរងកំហិតព្រំដែនដោយលក្ខខ័ណ្ឌផ្លូវច្បាប់ដែលចែងថា ការទូទាត់សងអាចត្រូវបង់អោយតែនៅពេលជនព្រឹត្តការជួញដូរចេញពីពន្ធនាគារវិញតែប៉ុណ្ណោះ។ អង្គការ NGO បានកត់សំគាល់ឃើញថា ជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរកំរទទួលបានសំណងក្នុងចំនួនដែលបានសន្យាណាស់។
ការការពារកុំអោយកើតមាន (Prevention)
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបង្កើនការខិតខំក្នុងការការពារកុំអោយមានការជួញដូរមនុស្ស។ គណកម្មាធិការអន្តរក្រសួង និងលេខាធិការដ្ឋានរបស់គណកម្មាធិការនេះ បានសំរបសំរួលសកម្មភាពប្រឆាំងការជួញដូរ ហើយបានចាប់ផ្តើមអនុវត្តផែនការសកម្មជាតិជាតិ ឆ្នាំ ២០១៤ – ២០១៨។ រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើនចំនួនបុគ្គលិកសំរាប់គណ កម្មាធិការនេះ ហើយបានកំណត់បែងចែកថវិកាសំរាប់ចំណាយចំនួនជាង ៤ ពាន់លានរៀល (៩៧៤ ៨៩៦ ដុល្លា)។ បើប្រៀបធៀបនឹងឆ្នាំ ២០១៥ គឺមាន ៣,៦ ពាន់លានរៀល (៨៧៧ ៤០៧ដុល្លា)។ គណកម្មាធិការនៅមូលដ្ឋានសំរបសំរួលការងារនៅថ្នាក់ខេត្ត។ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់ថវិកាមិនសូវច្រើនដល់គណកម្មាធិការថ្នាក់ខេត្ត នៅឆ្នាំ ២០១៦។ ឧទាហរណ៍ ការអង្កេតមួយរបស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបានកត់សំគាល់ឃើញថា គណកម្មាធិការខេត្តចំនួន ៥ ក្នុងចំនោម ៩ បានទទួលថវិកាខ្លះ។ មានគណកម្មាធិការចំនួនតែ ៤ ទេ ដែលបានទទួលថវិកាខ្លះ នៅឆ្នាំ ២០១៤។ ក្រសួងការងារនិងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈបានចេញផែនការសកម្មភាពដាច់ដោយឡែកមួយ ដើម្បីកាត់បន្ថយពលកម្មកុមារ និងទាសភាពបំណុលនៅក្នុងវិស័យសេវាកម្ម កសិកម្ម រ៉ែ និងថាមពល នៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២៥ តាមរយៈការលើកកំពស់ការយល់ដឹង ការបង្កើនបណ្តឹង និងការសហការជាមួយសង្គមស៊ីវិល ដែលត្រូវបានផ្តល់ថវិកាមួយផ្នែកតាមរយៈថវិកាជាតិ។ អង្គការ NGO មួយបាននិយាយថា បានទទួលពាក្យបណ្តឹងចំនួន ៩៦ ពីជនរងគ្រោះ ដែលចង់ទារសំណងតាមផ្លូវច្បាប់ ពីឈ្មួញ កណ្តាល ឬមេខ្យល់ដែលដើរទាក់ទាញមនុស្ស ចំពោះការរងនឹងការជួញដូរនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ រដ្ឋាភិបាលបានបន្តស៊ើបអង្កេត និងកាត់ទោសលើអ្នកជ្រើសរើសពលករពីបទរកស៊ីខុសច្បាប់ ដែលអាចមានចំណែកនាំដល់ការជួញដូរមនុស្ស តែមិនបានផ្តល់ស្ថិតិទាក់ទងនឹងរឿងនេះទេ។នគរបាលប្រឆាំងការជួញដូរបានរៀបចំយុទ្ធនាការលើកកំពស់ការយល់ដឹង ដោយខ្លួនគេទៅលើគោលនយោបាយ និងនិតិវិធីក្នុងការការពារកុំអោយមានបទល្មើស និងការរាយការណ៍ពីបទល្មើសជួញដូរផ្លូវភេទនៅតាមកន្លែងកំសាន្ត ហើយបានផ្តល់ការបង្រៀនទាក់ទងនឹងរឿងនេះចំនួន ២ ៩២៦ ដង នៅក្នុងរយៈកាលនៃរបាយការណ៍នេះ ។
រដ្ឋាភិបាលបានអនុវត្តវិធានការត្រួតពិនិត្យផ្នែកកុងស៊ុល ដើម្បីកាត់បន្ថយការជួញដូរពលកម្ម និងការជួញដូរផ្លូវភេទលើនារីខ្មែរ ក្រោយពីការបង្ខំអោយរៀបការ ដូចជាធ្វើការវាយតំលៃលើអ្នកដាក់ពាក្យសុំផ្ទៀងផ្ទាត់ជាមួយនឹងប្រវត្តិរបស់ជនរងគ្រោះ ដែលធ្វើឡើងរួមគ្នាជាមួយប្រទេសចិន នៅក្នុងរយៈកាលនៃរបាយការណ៍លើកមុន។ មន្រ្តីក្រសួងការបរទេសបាននិយាយថា ចំនួនទិដ្ឋាការដែលត្រូវបានផ្តល់អោយអ្នកដាក់ពាក្យសុំជាជនជាតិខ្មែរ ដោយផ្ទៀងផ្ទាត់នឹងប្រវត្តិជាជនរងគ្រោះដោយការជួញដូរ មានចំនួនថយចុះច្រើនគួរសម នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍នេះ ដោយសារការពិនិត្យផ្នែកកុងស៊ុលនេះ។ គេមិនដឹងច្បាស់ទេថា តើក្រសួងការបរទេសមានដំណើរការសំរាប់បញ្ជូនជនដែលអាចជាជនរងគ្រោះទាំងនេះ ទៅអោយផ្នែកគាំពារ ឬសមត្ថកិច្ចទេ។ រដ្ឋាភិបាលបានចុះកិច្ចព្រមព្រាងចំនួនពីរជាមួយប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ស្តីពីការជ្រើសរើសពលករ ដោយមានបំណងលើកកំពស់ការការពារចំពោះពលករចំណាកស្រុក តែគេមិនដឹងទេថា តើកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនេះត្រូវបានអនុវត្តដែរឬទេ នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបាយការណ៍នេះ។ ដោយមានការជួយពីម្ចាស់អំណោយបរទេស និងម្ចាស់អំណោយក្នុងស្រុក ក្រសួងទេសចរណ៍បានធ្វើផ្ទាំងប៉ាណូ និងក្រដាសចែកចាយ ផ្សាយតាមវិទ្យុ និងផ្ទាំងរូបស្តីពីគ្រោះថ្នាក់នៃការការជួញដូរមនុស្ស ដោយផ្តោតសំខាន់លើទេសចរណ៍ផ្លូវភេទលើកុមារ តែការងារទាំងនេះសំដៅលើទេសចរបរទេស ជាជាងមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសដែលជាប្រភពធំជាងគេនៃតំរូវការលើការជួញដូរផ្លូវភេទលើកុមារ។ អាជ្ញាធរបានរាយការណ៍មកថាបានចាប់ខ្លួនជនបរទេសចំនួន ១២ នាក់ ដែលត្រូវបានសង្ស័យថា បានធ្វើទេសចរណ៍ផ្លូវភេទលើកុមារ តែមិនបានរាយការណ៍ថា តុលាការបានកាត់ទោសឬដាក់ទោសលើជនណាមួយនៅក្នុងករណីទាំងនេះឬយ៉ាងណានោះទេ។ អ្នកជំនាញនៅក្នុងស្រុកបានបង្ហាញកង្វល់លើការខកខានរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលចេះតែមានជាបន្ត នៅក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មអោយបានសមស្រប លើជនបរទេសដែលទិញកុមារមករួមភេទក្នុងអំពើជួញដូរផ្លូវភេទ។ រដ្ឋាភិ បាលបានធ្វើការបណ្តុះបណ្តាលស្តីពីការប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្សដល់បុគ្គលិកទូត និងបុគ្គលិកយោធារបស់ខ្លួន មុនពេលពួកគេចេញទៅបំពេញការងារថែរក្សាសន្តិភាពនៅបរទេស។
លក្ខណៈទូទៅនៃការជួញដូរ
ដូចដែលត្រូវបាននិយាយនៅក្នុងរបាយការណ៍ នៅក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ កម្ពុជាគឺជាប្រទេសប្រភព ជាប្រទេសឆ្លងកាត់ និងជាប្រទេសគោលដៅសំរាប់បុរស ស្រ្តី និង កុមារ ដែលរង គ្រោះដោយការចាប់បង្ខំ អោយធ្វើពលកម្ម និងការជួញដូរផ្លូវភេទ ។ ប្រជាជនកម្ពុជាពេញវ័យនិង កុមារកម្ពុជាធ្វើ ចំណាកស្រុកទៅប្រទេសដទៃទៀតនៅក្នុងតំបន់ ហើយក្នុងចំនួនកាន់តែច្រើនឡើង ទៅមជ្ឈឹមបូព៌ា ដើម្បីរកការងារធ្វើ។ ពួកគេជាច្រើននាក់បានរងគ្រោះដោយការជួញដូរផ្លូវភេទ ឬការបង្ខំអោយធ្វើពលកម្មធ្ងន់ធ្ងរក្នុងទូកនេសាទ ក្នុងវិស័យកសិកម្ម តាមការដ្ឋានសំណង់ នៅតាមរោងចក្រ បំរើនៅក្នុងផ្ទះដូចជាទាសករ ដោយភាគច្រើនដោយសារការជាប់ទាសភាពបំណុល ឬរងនឹងការជួញដូរផ្លូវភេទ ។ អ្នកធ្វើចំណាកស្រុកដែលប្រើមធ្យោបាយធ្វើចំណាកស្រុកមិនធម្មតា ដោយជាញឹកញាប់ មានការជួយពីមេខ្យល់ដែលគ្មានច្បាប់អនុញ្ញាត ងាយរងគ្រោះដោយការជួញដូរ តែអ្នកដែលប្រើក្រុមហ៊ុនមានច្បាប់អនុញ្ញាត ច្រើនតែក្លាយជាអ្នករងគ្រោះដោយការបង្ខំអោយធ្វើពលកម្ម ឬការជួញដូរផ្លូវភេទ។ កុមារនៅក្នុងគ្រួសារក្រីក្រងាយរងគ្រោះខ្លាំងដោយការបង្ខំអោយធ្វើពលកម្ម ជាញឹកញាប់ ដោយមានការត្រូវរ៉ូវជាមួយគ្រួសាររបស់គេ រួមមានការបង្ខំអោយធ្វើជាឈ្នួលបំរើតាមផ្ទះ និងត្រូវបានបង្ខំអោយដើរសុំទាន ឬដើរលក់របស់នៅតាមផ្លូវនៅប្រទេសថៃ និងប្រទេសវៀតណាម។ បុរសខ្មែរក្នុងចំនួនកាន់តែច្រើនត្រូវបានគេជ្រើសរើសអោយទៅធ្វើការនៅប្រទេសថៃ ហើយត្រូវបានបង្ខំអោយធ្វើការនៅលើទូកនេសាទថៃ នៅក្នុងដែនទឹកអន្តរជាតិ។ ជនរងគ្រោះខ្មែរដែលគេចចេញពីទំរង់បែបនេះនៃការកេងប្រវ័ញ្ច ត្រូវបានគេរកឃើញនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ឥណ្តូនេស៊ី Mauritius ហ្វីជី សេណេហ្កាល់ អាហ្វ្រិកខាងត្បូង និងប្រទេស Papua New Guinea។ បុរសខ្មែរបាននិយាយពីការធ្វើបាបយ៉ាងខ្លាំងដោយអ្នកគ្រប់គ្រងទូកថៃ ការជ្រើសរើសអោយធ្វើការដោយការបោកបញ្ឆោត ការអោយថ្លៃឈ្នួលមិនគ្រប់ ហើយនិងការបង្ខំអោយនៅលើទូករាប់ឆ្នាំ។ អង្គការសហប្រជាជាតិបានរាយការណ៍ថា នារីនៅតាមជនបទក្នុងចំនួនច្រើន ត្រូវបានគេទាក់ទងក្រោមលេសកុហក អោយធ្វើដំណើរទៅប្រទេសចិន ដើម្បីរៀបការជាមួយបុរសជនចិន។ ពួកគេច្រើនតែជាប់បំណុលរហូតដល់ ២០ ០០០ ដុល្លាទៅមេខ្យល់ ហើយមានខ្លះដែលត្រូវបានបង្ខំអោយរៀបការ ត្រូវរងការបង្ខំអោយធ្វើការនៅក្នុងរោងចក្រ ឬបង្ខំអោយធ្វើជាស្រីពេស្យា ដោយសារតែការជំពាក់បំណុលគេនេះ។
