របាយការណ៍​ស្តីពី​សេរីភាព​សាសនា​អន្តរជាតិ ឆ្នាំ​២០១៣ សំរាប់កម្ពុជា

រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់​ដទៃ​ទៀត និង​គោលនយោបាយ​នានា​ការពារ​សេរីភាព​សាសនា ហើយ​តាម​ភាព​ជាក់ស្តែង រដ្ឋាភិបាល ជា​ទូទៅ គោរព​សេរីភាព​សាសនា​។ ពុទ្ធសាសនា​គឺ​ជា​សាសនា​របស់​រដ្ឋ​។

គ្មាន​សេចក្តី​រាយការណ៍​ពី​ការ​បំពាន​ឬ​ការ​រើសអើង​ពី​សង្គម ដោយសារ​រឿង​ចូល​សាសនា ជំនឿ ឬ​ការ ប្រតិបតិ្ត​សាសនា​ទេ​។ ក្រុម​ចាម​ដែល​កាន់​សាសនា​ឥស្លាម រស់នៅ​ដាច់​ពី​ជនជាតិ​ខ្មែរ​ដែល​កាន់​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា និង​មាន​ចំនួន​ច្រើន​លើស​លប់​។ ក្រុម​ចាម​មិន​សូវ​មាន​តំណែង​ធំ នៅ​ក្នុង​ឧស្សាហកម្ម​ឯកជន និង​ក្នុង​រដ្ឋាភិបាល​ទេ​។

ស្ថានទូត​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បាន​ពិភាក្សា​ពី​សេរីភាព​សាសនា​ជាមួយ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ហើយ​បាន​ធ្វើការ​ជាមួយ​មេ​ដឹកនាំ​សាសនា និង​អង្គការ​សាសនា​នានា​លើ​បញ្ហា​នៃ​ការ​អត់​ឱន និង​ភាព​ចំរុះ​សាសនា​។ សកម្មភាព​ផ្នែក​កិច្ចការ​សាធារណៈ​របស់​ស្ថានទូត​បាន​ផ្តោត​លើ​សហគមន៍​សាសនា ហើយ​ជំរុញ​អោយ​មាន​ភាព​ចំរុះ​សាសនា តាមរយៈ​កម្មវិធី​ផ្លាស់ប្តូរ និង​កម្មវិធី​យុវជន​។

ផ្នែក​១​៖ ប្រជាសាស្រ្ត​ទាក់ទង​នឹង​សាសនា

តាម​ការ​ប៉ាន់​ប្រមាណ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ប្រជាជន​កម្ពុជា​មាន​ចំនួន​សរុប​ចំនួន ១៥,២ លាន​នាក់ (​គិត​ត្រឹម​ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០១៣​)​។ ប្រជាជន​ចំនួន ៩៦​% កាន់​ពុទ្ធសាសនា​ហិនយាន​។ ជនជាតិ​ខ្មែរ​ភាគ​ច្រើន​លើស​លប់​ជា​ពុទ្ធសាសនិក​។ មាន​ទំនាក់ទំនង​គ្នា​យ៉ាង​ជិតស្និទ្ធ​រវាង​ពុទ្ធសាសនា​និង​ប្រពៃណី​វប្បធម៌ និង​អត្តសញ្ញាណ​ខ្មែរ និង​ជីវិត​រស់នៅ​ប្រចាំ​ថ្ងៃ​របស់​ខ្មែរ​។

អ្នក​កាន់​សាសនា​ឥស្លាម​ដែល​មាន​ចំនួន​ប្រមាណ ៣,៥​% នៃ​ប្រជាជន​ទាំងអស់ ហើយ​ដែល​ក្នុង​ចំណោម​នេះ​ភាគ​ច្រើន​លើសលប់​គឺ​ជា​ចាម ដែល​ច្រើន​រស់នៅ​តាម​ទី​ប្រជុំជន និង​ភូមិ​នេសាទ​តាម​ជនបទ តាម​មាត់​បឹង​ទន្លេសាប​និង​ទន្លេ​មេគង្គ​និង​ក្នុង​ខេត្ដ​កំពត ។ នៅ​កម្ពុជា សាសនា​ឥស្លាម​មាន​បួន​សាខា គឺ​សាខា Shafi ដែល​ទទួល​ឥទ្ធិពល​ពី​ម៉ាឡេ ហើយ​ដែល​ប្រតិបត្ដិ​ដោយ​អ្នក​កាន់​សាសនា​ឥស្លាម​រហូត ៩០% ។ សាខា Salafi (Wahhabi) ដែល​ទទួល​ឥទ្ធិពល​ពី​គុយវេត និង​អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត សាខា​ដើម​ដែល​មាន ឈ្មោះ​ថា Iman-San និង​សាខា Kadiani ។ ប្រជាជន​ក្នុង​ក្រុម​សាសនា​ឯ​ទៀត​មាន​ក្រុម Baha’i Faith ជ្វីហ្វ និង​ជនជាតិ​វៀតណាម​ដែល​កាន់​សាសនា Cao Dai ឬ​ក្រុម​អ្នក​កាន់​សាសនា​គ្រឹះ​និកាយ​ផ្សេង​ៗ​។

ផ្នែក​​ទី​២​៖ ការ​គោរព​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ចំពោះ​សេរីភាព​សាសនា

ក្របខ័ណ្ឌ​ច្បាប់​និងគោលនយោបាយ

រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់​ដទៃ​ទៀត និង​គោលនយោបាយ​នានា​ការពារ​សេរីភាព​សាសនា​។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ហាមប្រាម​ការ​រើសអើង ដោយសារ​សាសនា​។ ពុទ្ធសាសនា​គឺ​ជា​សាសនា​របស់​រដ្ឋ ហើយ​រដ្ឋាភិបាល​លើក​កំពស់​ថ្ងៃ​បុណ្យ​តាម​ព្រះពុទ្ធសាសនា ផ្តល់​ការ​បណ្តុះបណ្តាល និង​ការ​អប់រំ​តាម​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា ដល់​ព្រះសង្ឃ និង​អ្នក​ដទៃ​ទៀត​នៅ​តាម​វត្ត ហើយ​ជួយ​មួយ​ផ្នែក​តូច​ដល់​វិទ្យាស្ថាន​មួយ ដែល​ធ្វើការ​ស្រាវជ្រាវ និង​បោះពុម្ព​ឯកសារ​ស្តីពី​វប្បធម៌​ខ្មែរ និង​ប្រពៃណី​តាម​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា​។

ច្បាប់​តំរូវ​អោយ​ក្រុម​អ្នក​កាន់​សាសនា​ទាំងអស់ រួម​ទាំង​ក្រុម​ពុទ្ធសាសនិក​ផង អោយ​ដាក់​ពាក្យសុំ​ទៅ​ក្រសួង​ធម្មការ​និង​កិច្ចការ​សាសនា បើ​គេ​ចង់​កសាង​កន្លែង​គោរព​បូជា ឬ​ធ្វើ​សកម្មភាព​ផ្សេង​ៗ​ផ្នែក​សាសនា​។ នៅ​ក្នុង​ពាក្យសុំ គេ​ត្រូវ​បញ្ជាក់​អោយ​ច្បាស់​ពី​បំណង និង​សកម្មភាព​ផ្នែក​សាសនា​របស់​គេ ដែល​ត្រូវតែ​គោរព​តាម​បញ្ញតិ​ដែល​ហាមប្រាម​ក្រុម​សាសនា​នានា​មិន​អោយ​ប្រមាថ​ក្រុម​សាសនា​ដទៃ​ទៀត បង្កើត​អោយ​មាន​ជំលោះ ឬ ប៉ះពាល់​ដល់​សន្ដិសុខ​ជាតិ​។ គ្មាន​ការ​ដាក់​ពិន័យ​ចំពោះ​ការ​មិន​ចុះ​បញ្ជីការ​ទេ ហើយ​ជាក់ស្ដែង មាន​ក្រុម​ខ្លះ​មិន​បាន​ចុះ​បញ្ជីការ​ផង​។

ច្បាប់​តំរូវ​អោយ​មាន​ការ​ចុះ​បញ្ចី​ដាច់​ដោយ​ឡែក​ពី​គ្នា​ផង​ដែរ រវាង​កន្លែង​គោរព​បូជា និង​សាលា​សាសនា​។ កន្លែង​គោរព​បូជា និង​សាលា​សាសនា​អាច​ត្រូវ​បាន​បិទ​បណ្តោះអាសន្ន រហូត​ដល់​កន្លែង​ទាំង​នោះ​ត្រូវ​បាន​ចុះ​បញ្ជីការ​ហើយ តែ​ក្រសួង​ធម្មការ និង​សាសនា​និយាយ​ថា ខ្លួន​មិន​បាន​ធ្វើ​ដូច្នេះ​ទេ​។ រដ្ឋាភិបាល​ធ្វើ​ការ​ញែក​ដាច់​ពី​គ្នា​តាម​ច្បាប់​នូវ “​កន្លែង​ធ្វើ​សក្ការៈបូជា​” និង “​កន្លែង​សូត្រ​ធម៌​”​។ ការ​បង្កើត​កន្លែង​បូជា​ទាមទារ​អោយ​ស្ថាបនិក​គឺ​ជា​ម្ចាស់​កម្មសិទ្ធិ​លើ​អាគារ និង​ដី​អាគារ​នោះ​។ កន្លែង​នោះ​ត្រូវ​ដាក់​មនុស្ស​បាន​យ៉ាង​តិច ២០០ នាក់ ហើយ​ពាក្យ​សុំ​ការ​អនុញ្ញាតិ​ត្រូវ​មាន​ការ​គាំទ្រ​របស់​អ្នក​ជឿ​ចំនួន​យ៉ាង​តិច ១០០ នាក់​។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ ការិយាល័យ​សំរាប់​សូត្រធម៌​អាច​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ទីតាំង​ជួល​ឬ​នៅ​លើ​ដី​ជួល ហើយ​មិន​ចាំបាច់​ទាល់តែ​ដាក់​មនុស្ស​បាន​ប៉ុន្មាន​នោះ​ទេ​។ចំណែក​ពាក្យសុំ​ការ​អនុញ្ញាត​លើ​កន្លែង​សូត្រធម៌​ត្រូវ​មាន​អ្នក​គាំទ្រ​ចំនួន​២០​នាក់​បាន​ហើយ​។ សាលា​សាសនា​ត្រូវតែ​មាន​ការ​ចុះ​បញ្ជីការ​ជាមួយ​ក្រសួង​ធម្មការ​និង​សាសនា ហើយ​និង​ក្រសួង​អប់រំ​។

កន្លែង​គោរព​បូជា​ត្រូវ​ស្ថិត​នៅ​ឆ្ងាយ​ពី​គ្នា​យ៉ាង​តិច​២​គម ហើយ​មិន​អាច​ប្រើប្រាស់​ដើម្បី​បំរើ​បំណង​ផ្នែក​នយោបាយ ទទួល​ឧក្រិដ្ឋជន​អោយ​ស្នាក់នៅ ឬ​ជន​គេច​ខ្លួន​ពី​ច្បាប់​ឡើយ​។ ការ​កំណត់​ចំងាយ​ពី​គ្នា​នេះ​គឺ​សំរាប់​តែ​ការ​កសាង​កន្លែង​គោរព​បូជា​ថ្មី​ៗ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ហើយ​មិន​ទាក់ទង​នឹង​ការិយាល័យ​របស់​អង្គការ​សាសនា ឬ​កន្លែង​សូត្រធម៌​ទេ​។ គ្មាន​ករណី​រាយការណ៍​មក​ថា បទបញ្ជា​នេះ​ត្រូវ​បាន​ប្រើ​ដើម្បី​រារាំង​ព្រះវិហារ​សាសនា​គ្រឹះ​ឬ​វិហារ​សាសនា​ឥស្លាម មិន​អោយ​កសាង​ទីតាំង​ថ្មី​ឡើយ​។

ច្បាប់​ក៏​តំរូវ​ផង​ដែរ​មិន​អោយ​ក្រុម​សាសនា​នានា​រិះគន់​គ្នា ដោយ​បើក​ចំហ តែ​បញ្ញាតិ​នេះ​កំរ​ត្រូវ​បាន​គេ​សាកល្បង​បំពាន​ណាស់​។

រដ្ឋាភិបាល​បាន​អនុញ្ញាត​អោយ​មាន​ការ​បង្រៀន​ពី​ពុទ្ធសាសនា​នៅ​តាម​សាលារដ្ឋ​នានា ហើយ​អនុញ្ញាត​អោយ​សិស្ស ដែល​មិន​កាន់​ព្រះពុទ្ធសាសនា​មិន​រៀន​បាន​។ ការ​បង្រៀន​ពី​សាសនា​ដទៃ​ទៀត នៅ​តាម​សាលារដ្ឋ ត្រូវ​បាន​ហាម​ឃាត់ តែ​ការ​បង្រៀន​ពី​សាសនា ដែល​មិន​មែន​ជា​សាសនា​ព្រះពុទ្ធ​ដោយ​កន្លែង​ឯកជន​អាច​ធ្វើ​បាន​។

ការប្រតិបត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាល

គ្មាន​ការ​រាយការណ៍​ស្តីពី​ការ​បំពាន​ធំ​ដុំ​លើ​សេរីភាព​សាសនា​ដោយ​រដ្ឋាភិបាល​នោះ​ទេ​។

ផ្នែក​ទី​៣​៖ ស្ថានភាព​នៃ​ការ​គោរព​របស់​សង្គម​ចំពោះ​សេរីភាព​សាសនា

បើ​យោង​តាម​ក្រសួង​ធម្មការ និង​សាសនា គ្មាន​ការ​រាយការណ៍​ពី​ការ​បំពាន​ឬ​ការ​រើសអើង​ពី​សង្គម ដោយសារ​រឿង​ចូល​សាសនា ជំនឿ ឬ​ការ​ប្រតិបតិ្ត​សាសនា​ទេ​។ ក្រសួង​ធម្មការ និង​សាសនា​បាន​បញ្ជាក់​ថា ខ្លួន​មិន​បាន​ទទួល​សេចក្តី​រាយការណ៍​បែប​នេះ​ទេ​។

ចាម​ខ្លះ​ដែល​កាន់​សាសនា​ឥស្លាម​មាន​សមាហរណកម្ម​ល្អ​ក្នុង​សង្គម ដោយ​មាន​មុខ​តំណែង​ធំ​ៗ​ក្នុង​មុខ​ជំនួញ និង​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ​។ តែ​ចំនួន​នេះ​មាន​កំរិត​ទាប បើ​ប្រៀបធៀប​នឹង​ក្រុម​អ្នក​កាន់​សាសនា​ដទៃ​ទៀត​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​។

ផ្នែក​ទី​៤៖ គោលនយោបាយ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក

ស្ថានទូត​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បាន​ពិភាក្សា​ពី​បញ្ហា​សេរីភាព​សាសនា​ជាមួយ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ហើយ​មាន​ការ​ប្រាស្រ័យ​ជាមួយ​ក្រុម​អ្នក​កាន់​សាសនា​គ្រឹះ (​កាតុលិក ប្រូតេស្តង់ ម៉មន់) សាសនា​ជីហ្វ សាសនា​ឥស្លាម និង​ពុទ្ធសាសនា ព្រម​ទាំង​តំណាង​អង្គការ​សាសនា​ជា​ច្រើន​ទៀត លើ​បញ្ហា​នៃ​ការ​អត់ឱន និង​ភាព​ចំរុះ​នៃ​សាសនា​។ តំណាង​របស់​មន្រ្តី​ស្ថានទូត​អាមេរិក​បាន​ទាក់ទង​ទៀងទាត់​ជាមួយ​មេ​ដឹកនាំ​សាសនា និង​មន្រ្តី​ក្រសួង​ធម្មការ និង​សាសនា ដើម្បី​សង្កត់​ធ្ងន់​លើ​សារៈសំខាន់​នៃ​ការ​អត់​ឱន​រវាង​សាសនា​នានា នៅ​ក្នុង​សង្គម​ប្រជាធិបតេយ្យ​។ ការ​ខិតខំ​ផ្នែក​កិច្ចការ​សាធារណៈ​របស់​ស្ថានទូត​អាមេរិក​ថែម​ទាំង​បាន​ផ្តោត​ការ​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​លើ សហគមន៍​សាសនា ហើយ​បាន​ជំរុញ​ពហុសាសនា តាមរយៈ​កម្មវិធី​យុវជន និង​កម្មវិធី​ផ្លាស់ប្តូរ​។

ស្ថានទូត​អាមេរិក​បាន​បន្ដ​សកម្មភាព​ចុះ​ដល់​មូលដ្ឋាន​អ្នក​កាន់​សាសនា​ឥស្លាម​ ។ ការងារ​នេះ​បាន​ផ្ដល់​ព័ត៌មាន​បន្ថែម​ស្ដីពី​ស្ថានភាព​នៃ​ការ​អត់ឱន​ខាង​សាសនា និង​ភាព​ចំរុះ​នៃ​សាសនា ក្នុង​ចំណោម​ប្រជាជន​កាន់​សាសនា​ឥស្លាម​។ ស្ថានទូត​បាន​បន្ត​កម្មវិធី​ផ្តល់​អាហាររូបករណ៍ ដែល​ផ្តល់​លទ្ធភាព​អោយ​សិស្ស​កាន់​សាសនា​ឥស្លាម​ចំនួន ៤៩ នាក់ ក្នុង​ការ​រៀន​ភាសា​អង់គ្លេស រយៈពេល ២ ឆ្នាំ​។ ក្រៅ​ពី​នេះ​ទៀត​លោក ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​បាន​រៀបចំ​ពិធី​អាហារស្រាយ​បួស (Iftar) សំរាប់​ក្រុម​អ្នក​កាន់​សាសនា​ឥស្លាម​ក្រោយ​រដូវ​បុណ្យ​រ៉ាម៉ាដាន ដោយ​ក្នុង​ឱកាស​នោះ លោក​បាន​ថ្លែង​សង្កត់​ពី​សេរីភាព​របស់​មនុស្ស​ម្នាក់​ៗ​ក្នុង​ការ​ប្រតិបត្តិ​តាម​ជំនឿ​សាសនា​របស់​គេ​។ ក្នុង​ការ​ខិតខំ​មួយ​ដើម្បី​អោយ​ក្រុម​ភាគ​តិច​ផ្នែក​សាសនា​ដែល​ស្ថិត​ក្នុង​ស្ថានភាព​ខ្សត់ខ្សោយ អោយ​មាន​លទ្ធភាព​ក្នុង​ការ​ទទួល​បាន​សេវា​ថែទាំ​សុខភាព​ស្រប​តាម​ទំលាប់​សាសនា​របស់​គេ ស្ថានទូត​អាមេរិក​បាន​ផ្តល់​អាហារូបករណ៍​ពេញ​ដល់​ស្រ្តី​ចាម​កាន់​សាសនា​ឥស្លាម​ចំនួន​៤ រូប​អោយ​សិក្សា​ផ្នែក​ឆ្មប និង​គ្រូពេទ្យ​បឋម​។ មន្រ្តី​ទូត​បាន​មក​ធ្វើ​ទស្សនកិច្ច​ជា​ច្រើន​លើក​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស ដើម្បី​ជួប​ជាមួយ​ក្រុម​មនុស្ស​ក្នុង​សហគមន៍​ឥស្លាម ហើយ​ពិភាក្សា​ពី​វិធី​ដែល​បង​ប្អូន​ចាម​អាច​ធ្វើ​សមាហរណកម្ម​កាន់តែ​ជ្រៅ​ទៅ​ក្នុង​សង្គម​ខ្មែរ ដោយ​ទន្ទឹម​នឹង​នោះ នៅ​រក្សា​អត្តសញ្ញាណ​វប្បធម៌ និង​អត្តសញ្ញាណ​សាសនា​របស់​គេ​បាន​។