សុន្ទរកថា​របស់​លោក​ឯកអគ្គរដ្ឋទូត William A. Heidt នៅ​ក្នុង​ពិធី​អបអរ​ខួប​លើក​ទី​៥០ នៃ​មូលនិធិ​ប្រាសាទ​ពិភពពលោក នៅ​អង្គរវត្ត

សៀមរាប
ថ្ងៃទី​១៨ ខែ​មករា ឆ្នាំ​២០១៦

សូម​ជំរាបសួ​ឯកឧត្តម សុខ សង្វារ សហការី​មក​ពី​អាជ្ញាធរ​អប្សារា និង​មូលនិធិ​ប្រាសាទ​ពិភពលោក (WMF) អស់​លោក លោកស្រី

ភរិយា​ខ្ញុំ ឈ្មោះ​សុទ្ធី និង​ខ្ញុំ​មាន​សេចក្តី​រីករាយ ដោយ​មាន​វត្តមាន​នៅ​ពេល​នេះ​ជាមួយ​អស់​លោក​អ្នក​ទាំងអស់ ដើម្បី​អបអរ​ខួប​លើក​ទី​៥០ នៃ WMF ។ ខ្ញុំ​មាន​កិត្តិយស​ពិសេស​ដោយ​បាន​មក​ឈរ​នៅ​ពី​មុខ​ប្រាសាទ​អង្គរ​ដ៏​ល្អ​ឯក ដែល​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ចំណោម​ប្រាសាទ​ដ៏​អស្ចារ្យ​បំផុត​ដែល​ត្រូវ​បាន​កសាង​ដោយ​មនុស្ស និង​ជា​និមិត្តរូប​ដែល​បង្រួបបង្រួម និង​កំណត់​អត្តសញ្ញាណ​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា​។

ខ្ញុំ​បាន​មក​មើល​ប្រាសាទ​អង្គរ​ជា​លើក​ដំបូង កាល​ពី​ជិត​២០​ឆ្នាំ​មុន ដោយ​នៅ​ពេល​នោះ ខ្ញុំ​គឺ​ជា​មន្រ្តី​ទទួល​បន្ទុក​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​ស្ថានទូត​អាមេរិក នៅ​ភ្នំពេញ​។ នៅ​ពេល​នោះ ទេសចរ​មក​លេង​ខេត្ត​សៀមរាប​មាន​មិន​ច្រើន​ទេ​។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ទេសចរណ៍​មិន​ទាន់​មាន​ការ​អភិវឌ្ឍ​ទេ ហើយ​ទីតាំង​ជា​ច្រើន ដូចជា​ប្រាសាទ​បន្ទាយស្រី និង​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ មិន​អាច​អោយ​គេ​ទៅ​បាន​ទេ​។ តែ​វា​ធ្វើ​អោយ​គេ​មាន​ការ​រំភើប​អស្ចារ្យ​ណាស់ ដែល​បាន​មក​ទី​នេះ ហើយ​ការ​មក​ជា​លើក​ដំបូង​នេះ​ធ្វើ​អោយ​ខ្ញុំ​ចងចាំ​ជានិច្ច នៅ​ក្នុង​ជីវិត​របស់​ខ្ញុំ​។

សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ ប្រាសាទ​អង្គរ​នៅ​តែ​ធ្វើ​អោយ​គេ​មាន​ការ​ស្ញប់ស្ញែង សូម្បី​តែ​ទទួល​បាន​អ្នក​ទស្សនា​ចំនួន​ជាង​២​លាន​នាក់​ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំ​ៗ ដែល​មក​ពី​ទូទាំង​ពិភពលោក​ក្តី​។ ព្រលាន​យន្តហោះ​ត្រូវ​បាន​ពង្រីក​យ៉ាង​ច្រើន ហើយ​នៅ​ពេល​នេះ ទទួល​អ្នក​ដំណើរ​ច្រើន​ជាង​ព្រលាន​យន្តហោះ​ភ្នំពេញ​។ ការ​មាន​ចំនួន​ច្រើន​បែប​នេះ​មាន​ផល​មិន​ល្អ​របស់​វា​ដែរ ដូច​ដែល​អ្នក​ដែល​ប្រជ្រៀត​គ្នា​ទៅ​មើល​ព្រះអាទិត្យ​រះ​អាច​ប្រាប់​លោក​អ្នក​បាន តែ​ការ​ដែល​គេ​បាន​ឃើញ​កាន់​តែ​ច្រើន​នូវ​បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌​របស់​ខ្មែរ​មាន​សារៈសំខាន់​ណាស់ ដើម្បី​ធានា​ភាព​គត់​មុត​យូរ​អង្វែង​របស់​វា​។

ពិត​ណាស់ ប្រជាប្រិយភាព​នៃ​ប្រាសាទ​អង្គរ​នាំ​មក​នូវ​ផល​ចំណេញ​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​យ៉ាង​ច្រើន​ដល់​ប្រទេស​មួយ ដែល​ក្នុង​នោះ​សូម្បី​តែ​បន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​រីក​ចំរើន​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​រយៈពេល​២​ទសវត្ស​មក​ក្តី ក៏​នៅ​តែ​មាន​មនុស្ស​ជា​ច្រើន​ដែល​នៅ​រស់​ក្នុង​ភាព​ក្រីក្រ ឬ​ភាព​ក្បែរ​ក្រ នៅ​ឡើយ​។

តែ​អ្វី​ដែល​ប្រហែល​ជា​សំខាន់​ជាង​គេ​បំផុត​នោះ​គឺ​ថា ប្រាសាទ​អង្គរ​គឺ​ជា​និមិត្តរូប​ដ៏​ខ្លាំង​នៃ​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ផង និង​ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​សរសៃ​របស់​មនុស្ស​ជាតិ​រួម​គ្នា​របស់​យើង​ផង​។ ដូច្នេះ មិន​មែន​មាន​តែ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ទេ​ដែល​មាន​ភារកិច្ច​ត្រូវ​ការពារ​និង​អភិរក្ស​ប្រាសាទ​ទាំង​នេះ តែ​វា​ថែម​ទាំង​ជា​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​រួម​គ្នា​នៃ​មនុស្ស និង​ប្រជាជាតិ​ទាំងអស់​ផង​ដែរ​។

រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បាន​ធ្វើ​អោយ​មាន​ភាព​ជឿនលឿន​ច្រើន​គួរ​សម ក្នុង​ពេល​ប៉ុន្មាន​ទសវត្ស​មក​នេះ ក្នុង​ការ​អភិរក្ស និង​ចងក្រង​ឯកសារ​ស្តីពី​បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌​របស់​ខ្លួន ដោយ​មាន​ជំនួយ​ពី​ដៃគូ​ក្នុង​ស្រុក និង​ដៃគូ​អន្តរជាតិ​របស់​ខ្លួន​។ សួន​ឧទ្យាន​អង្គរ​គឺ​ជា​គំរូ​មួយ​នៃ​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ដោយសារ​ការ​ខិតខំ​របស់​អាជ្ញាធរ​អប្សារា និង​គណកម្មាធិការ​សំរបសំរួល​អន្តរជាតិ​សំរាប់​ការ​ការពារ និង​ការ​អភិវឌ្ឍ​ទីតាំង​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​អង្គរ ដែល​ត្រូវ​បាន​គេ​ស្គាល់​ថា ជា​គណកម្មាធិការ​សំរបសំរួល​អន្តរជាតិ (ICC) ។

ICC មាន​ការ​ចូលរួម​ពី​រដ្ឋាភិបាល សហគមន៍​អន្តរជាតិ អង្គការ​មិន​មែន​រដ្ឋាភិបាល អ្នក​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ និង​ភាគី​ដទៃ​ទៀត​ដែល​មាន​ការ​ចាប់​អារម្មណ៍ ដើម្បី​ធ្វើការ​ជាមួយ​គ្នា​ដើម្បី​បុព្វហេតុ​រួម​មួយ គឺ​ការ​ធានា​ការ​អភិរក្ស​យូរ​អង្វែង និង​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រកប​ដោយ​និរន្តភាព​នៃ​ប្រាសាទ​អង្គរ​។

សហរដ្ឋ​អាមេរិក​មាន​មោទនភាព​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ជា​ដៃគូ​សំខាន់​បំផុត​មួយ​របស់​កម្ពុជា នៅ​ក្នុង​ការ​ខិតខំ​ទាំង​នេះ ទាំង​នៅ​អង្គរ ទាំង​នៅ​ទូទាំង​ប្រទេស​កម្ពុជា​។ យើង​បាន​ផ្តល់​ថវិកា​ចំនួន​ជាង ៣,៥ លាន​ដុល្លា​អាមេរិក​សំរាប់​កម្មវិធី​អភិរក្ស​បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌ នៅ​កម្ពុជា នៅ​ក្នុង​ទសវត្ស​កន្លង​មក​នេះ ដោយ​រាប់​ពី​ការ​គាស់​កកាយ​នៅ​តាម​ទីតាំង​បូរាណ​ដល់​ការ​ចងក្រង​ឯកសារ​ស្តីពី​វត្ថុ​បូរាណ និង​ដល់​ការ​ធានា​សន្តិសុខ​សំរាប់​ទីតាំង​នានា​។

ខ្ញុំ​មាន​មោទនភាព​យ៉ាង​ខ្លាំង​ផង​ដែរ​ចំពោះ​តួនាទី​ដឹកនាំ​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ក្នុង​ការ​នាំ​យក​មក​កម្ពុជា​វិញ​នូវ​វត្ថុ​បូរាណ​វប្បធម៌​។ នៅ​ឆ្នាំ​២០០៣ សហរដ្ឋ​អាមេរិក​និង​កម្ពុជា​បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ស្តីពី​សម្បត្តិ​វប្បធម៌ ដែល​ធ្វើ​ការ​រឹត​ត្បិត​លើ​ការ​នាំ​ចូល​វត្ថុ​បូរាណ​ជា​ច្រើន ដែល​ងាយ​រង​ការ​លួច​ប្លន់​។

តាំង​ពី​ពេល​នោះ​មក ដោយសារ​សកម្មភាព​អនុវត្ត​ច្បាប់​បាន​ជោគជ័យ និង​ការ​ស្ម័គ្រចិត្ត​បញ្ជូន​ត្រឡប់​មក​វិញ​នូវ​វត្ថុ​បូរាណ​ដែល​រក្សា​ទុក​ដោយ​ក្រុមហ៊ុន​ឯកជន សហរដ្ឋ​អាមេរិក​កំពុង​តែ​រួម​ចំណែក​ប្រកប​ដោយ​អត្ថន័យ​ពិត​ប្រាកដ ដល់​គោលដៅ​រួម​របស់​យើង ក្នុង​ការ​ការពារ​បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌​ខ្មែរ​សំរាប់​មនុស្ស​ជំនាន់​ក្រោយ​។ ក្នុង​ពេល​ថ្មី​ៗ​បំផុត​នេះ សារមន្ទីរ Cleveland Museum of Art បាន​ព្រម​បញ្ជូន​ត្រឡប់​មក​វិញ​នូវ​រូប​ចំលាក់​ហនុមាន ពី​សតវត្សទី​១០ មក​កម្ពុជា​វិញ ហើយ​កំពុង​ធ្វើការ​លើ​កម្មវិធី​ផ្លាស់ប្តូរ​ទៅ​អនាគត​ជាមួយ​សារមន្ទីរ​ជាតិ​កម្ពុជា​។

អស់​រយៈពេល ៥០ ឆ្នាំ​មក​ហើយ ដែល​មូលនិធិ WMF បាន​ខិតខំ​ក្នុង​ការ​អភិរក្ស និង​ការពារ​បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌​ខ្លះ​ដែល​សំខាន់​បំផុត នៅ​ក្នុង​ពិភពលោក រួម​ទាំង​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ផង​ដែរ​។ គំរោង​នៅ​ប្រាសាទ​ព្រះខ័ណ្ឌ​និង​នៅ​ប្រាសាទ​អង្គរវត្ត​គឺ​ជា​កម្មវិធី​អភិរក្ស​ដ៏​សំខាន់ និង​មាន​ការ​ចាប់​អារម្មណ៍​បំផុត នៅ​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​នៃ​សួន​ឧទ្យាន​បូរាណ​អង្គរ​។

តែ​អ្វី​ដែល​ខ្ញុំ​ចាប់​អារម្មណ៍​ជា​ពិសេស​គឺ​ការងារ​ដែល​កំពុង​តែ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៅ​ប្រាសាទ​ភ្នំ​បាក់ខែង​។ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០០៤ មក រដ្ឋាភិបាល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បាន​ឧបត្ថម្ភ​ថវិកា​សំរាប់​ការងារ​របស់​មូលនិធិ WMF នៅ​ប្រាសាទ​ភ្នំ​បាក់ខែង ជា​ពិសេស​តាមរយៈ​មូលនិធិ​ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​សំរាប់​ការ​អភិរក្ស​វប្បធម៌​របស់​ក្រសួង​ការបរទេស​ហរដ្ឋ​អាមេរិក​។ ដោយ​គិត​មក​ដល់​ពេល​នេះ យើង​បាន​ចំណាយ​ថវិកា​អស់​ជិត ៣ លាន​ដុល្លា​សំរាប់​គំរោង​ពិសេស​នេះ​។

នៅ​ពេល​ខ្ញុំ​មក​ទស្សនា​អង្គរ​វត្ត​ជា​លើក​ដំបូង កាលពី​ចុង​ទសវត្ស​ឆ្នាំ​១៩៩០ ប្រាសាទ​ភ្នំ​បាក់ខែង​កំពុង​តែ​បាក់ស្រុត​។ ពេល​នេះ ប្រាសាទ​នេះ​មាន​លំនឹង និង​មាន​ភាព​គត់​មុត ហើយ​ដោយសារ​ផែនការ​មេ​ក្នុង​ការ​អភិរក្ស​ដែល​មូលនិធិ WMF បាន​រៀបចំ​ឡើង​ជាមួយ​នឹង​អាជ្ញាធរ​អប្សារា ប្រាសាទ​នេះ​នឹង​មាន​លំនឹងគត់​មុត​ដូច្នេះ​សំរាប់​រយៈពេល​ច្រើន​ទសវត្ស​ទៅ​មុខ​ទៀត​។

អ្វី​ដែល​គួរ​អោយ​ចាប់​អារម្មណ៍​បំផុត​គឺ​ថា ការងារ​នេះ​ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​ស្ទើរ​តែ​ទាំងស្រុង​ដោយ​បុគ្គលិក​កម្ពុជា​។ ខ្ញុំ​បាន​ជួប​ជាមួយ​អ្នក​ដឹកនាំ​ស្ថាបត្យករ ឈ្មោះ ជាម ផល្លី និង​បុគ្គលិក​របស់​គាត់ នៅ​ពេល​ខ្ញុំ​ទៅ​មើល​ប្រាសាទ​ភ្នំ​បាក់ខែង កាល​ពី​ខែ​វិច្ឆិកា ហើយ​ខ្ញុំ​មាន​ការ​ចាប់​អារម្មណ៍​យ៉ាង​ខ្លាំង​ចំពោះ​ការ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​របស់​គេ​ចំពោះ​គំរោង​នេះ​។ មោទនភាព​របស់​គេ​ចំពោះ​ការងារ​របស់​គេ​ធ្វើ​អោយ​យើង​មាន​ការ​រំភើប​ណាស់​។

យោង​តាម​រឿង​និទាន ប្រាសាទ​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​ដោយ​ព្រះឥន្ទ្រា នៃ​សាសនាហិណ្ឌូ តែ​​ក្នុង​រយៈពេល​មួយ​យប់ សំរាប់​យក​ធ្វើ​ជា​វាំង​សំរាប់​បុត្រា​របស់​ព្រះអង្គ​។ តែ​សូម្បី​តែ​ប្រាសាទ​នេះ​ត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​តែ​ក្នុង​រយៈពេល​មួយ​យប់​ក្តី តែ​ការ​អភិរក្ស​ប្រាសាទ​នេះ​មាន​ភាព​ស្មុគស្មាញ​ច្រើន​។ ដូច​លោក​អ្នក​ទាំងអស់​គ្នា​ដឹង​ស្រាប់​ហើយ ការ​អភិរក្ស​បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌​គឺ​ជា​ដំណើរការ​មួយ​ដែល​ត្រូវ​មាន​ជាប់​រហូត ហើយ​ទាមទារ​អោយ​មាន​ការ​ប្តេជ្ញា​ចិត្ត ការ​អត់ធ្មត់ ការ​ចេះ​ទំនាក់ទំនង ហើយ​សំខាន់​បំផុត​នោះ គឺ​ភាព​ជា​ដៃ​គូ​យូរ​អង្វែង​។

មូលនិធិ WMF ពិត​ជា​ដៃគូ​យូរ​អង្វែង ដែល​មាន​ការ​ប្តេជ្ញា​ចិត្ត​។ ការងារ​រយៈពេល​ជាង ២៥ ឆ្នាំ​របស់​មូលនិធិ​នេះ​នៅ​អង្គរ​តំណាង​អោយ​អ្វី​ដែល​ល្អ​បំផុត​នៃ​ការងារ​បរិច្ចាក​របស់​អាមេរិក​។ ក្នុង​នាម​ជា​ឯកអគ្គរដ្ឋទូត និង​ជា​មិត្ត​ម្នាក់​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា ខ្ញុំ​មាន​ចិត្ត​សប្បាយ​ដោយ​មាន​វត្តមាន​នៅ​ពេល​នេះ ដើម្បី​អបអរ​ជោគជ័យ​របស់​គេ​។

ការ​ឃើញ​អង្គរវត្ត​ភ្លឺ​នៅ​ពេល​យប់​ដូច​នេះ​ធ្វើ​អោយ​គេ​មាន​ការ​ស្ញប់ស្ញែង​។ វា​ជា​ការ​អស្ចារ្យ​ណាស់​ដែល​អង្គរ​វត្ត​នៅ​គង់វង្ស​អស់រយៈ​ពេល​ជិត ១០០០ ឆ្នាំ ទោះ​បី​មាន​ការ​រំជើបរំជួល ​ការ​មិន​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ និង​សង្គ្រាម​ក្តី​។ វា​ថែម​ទាំង​ស​បង្ហាញ​អោយ​ឃើញ​ពី​ការ​ខិតខំ រាប់​ឆ្នាំ​មក ក្នុង​ការ​ការពារ​បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌​ខ្មែរ ព្រម​ទាំង​ជា​ការ​រំលឹក​អោយ​ដឹង​ថា នៅ​មាន​ការងារ​ច្រើន​ទៀត​ដែល​ត្រូវ​ធ្វើ​។

សូម​អរគុណ​ច្រើន និង​សូម​សប្បាយ​រីករាយ នា​យប់​នេះ​។