សុន្ទរកថា​របស់​លោកស្រី​អនុប្រធាន​ទូត Julie Chung ក្នុង​ការ​បញ្ចាំង​វីដេអូ​ស្តីពី “​កិច្ចសន្ទនា​រវាង​អតីត​ខ្មែរ​ក្រហម និង​ជន​រងគ្រោះ​”

(​ត្រូវ​បាន​រៀបចំ​សំរាប់​ថ្លែង​)
មជ្ឈមណ្ឌល​មេត្តា​ហោស៍ រាជធានីភ្នំពេញ
ថ្ងៃទី​២៣ ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ​២០១៦

សូម​ជំរាបសួ​លោក លោកស្រី​ទាំងអស់​។ ខ្ញុំ​មាន​កិត្តិយស​ណាស់​ដោយ​មាន​វត្តមាន​នៅ​ពេល​នេះ ជាមួយ​លោក លោកស្រី នៅ​ក្នុង​ពិធី​ដ៏​សំខាន់​នេះ​។ ខ្ញុំ​សូម​ឆ្លៀត​ឱកាស​នេះ​សូម​អរគុណ​អង្គការ​ចិត្តសាស្រ្ត​សង្គម ចំរុះ​វប្បធម៌ (Transcultural Psychosocial Organization ឬ TPO) ដែល​បាន​រៀបចំ​ការ​បញ្ចាំង​វីដេអូ​នេះ ហើយ​បាន​អញ្ជើញ​ខ្ញុំ​អោយ​មក​ថ្លែង​សុន្ទរកថា នៅ​ថ្ងៃ​នេះ​។ ខ្ញុំ​សូម​អរគុណ​ជា​ពិសេស​ដល់​អង្គការ Meta House ដែល​បាន​ធ្វើ​ជា​ម្ចាស់​ផ្ទះ នៅ​យប់​នេះ និង​ដែល​តែងតែ​ជា​កន្លែង​សំរាប់​ធ្វើ​ការ​ពិភាក្សា​ពី​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​យុត្តិធម៌​សង្គម​។

ដូច​យើង​ទាំង​អស់​គ្នា​ដឹង​ស្រាប់​ហើយ ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​ឆ្លង​កាត់​សង្គ្រាម​ស៊ីវិល​ប្រកប​ដោយ​ការ​ឈឺ​ចាប់​អស់​រយៈពេល​រាប់​ឆ្នាំ ដោយ​រួមទាំង​អំពើ​សាហាវ​យុងឃ្នង​ដែល​គេ​នឹក​ស្មាន​មិន​ដល់ នៅ​ក្រោម​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​។ នៅ​ក្នុង​សម័យ​ខ្មៅ​ងងឹត​បំផុត​នោះ ដែល​មនុស្សជាតិ​មិន​ដែល​បាន​ស្គាល់ ប្រជាជន​កម្ពុជា​ចំនួន​ជាង ១,៧ លាន​នាក់​បាន​ស្លាប់​ដោយសារ​ការ​អត់​បាយ ការងារ​ដោយ​បង្ខំ ការ​ធ្វើ​ទារុណកម្ម និង​ការ​សំលាប់​។ ផល​ប៉ះពាល់​ផ្នែក​ចិត្តសាស្រ្ត​មាន​បន្ត​រហូត​មក​ដល់​សព្វថ្ងៃ​នេះ​។

មក​ដល់​ឆ្នាំ ២០១៦ ទៅ​ហើយ ហេតុអ្វី​ក៏​អំពើ​យុងឃ្នង​ទាំង​នេះ​នៅ​តែ​ចោទ​ជា​បញ្ហា​សំរាប់​យើង​ទៀត​? ខ្ញុំ​មាន​ជំនឿ​ថា គ្មាន​គ្រូ​ណា​ប្រសើរ​ជាង​អតីតកាល​ទេ​។ ការ​ចងចាំ និង​ការ​យល់​ពី​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​ស្តីពី​បទឧក្រិដ្ឋ​បែប​នេះ​មាន​សារៈសំខាន់​ចាំបាច់ មិន​មែន​គ្រាន់តែ​សំរាប់​ស្វែង​យល់​ថា តើ​យើង​កំពុង​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ស្ថានភាព​ដូច​ម្តេច​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ តែ​ថែម​ទាំង​សំរាប់​ជួយ​យើង​ក្នុង​ការ​កសាង​អនាគត​មួយ​ល្អ​ប្រសើរ ជា​ប្រទេស​មួយ និង​ជា​សង្គម​មួយ​។

ក្នុង​ការ​ខិតខំ​មួយ​ដើម្បី​នាំ​មក​នូវ​សន្តិភាព ការ​ផ្សះផ្សារ​ជាតិ និង​ការ​ផ្សារ​មុខ​របួស រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បាន​ធ្វើ​សមាហរណកម្ម​នៃ​អតីត​ទាហាន​ខ្មែរ​ក្រហម​ជា​ច្រើន នៅ​ចុង​ទសវត្ស​ឆ្នាំ ១៩៩០​។ រដ្ឋាភិបាល​បាន​បន្ត​គាំទ្រ​ដល់​ការងារ​យុត្តិធម៌​អន្តរាកាល ក្នុង​រូបភាព​មួយ​ចំនួន​។ ឧទាហរណ៍​មួយ​គឺ​ការ​បង្កើត​អង្គជំនំ​ជំរះវិសាមញ្ញ​ក្នុង​តុលាការ​កម្ពុជា ដោយ​ធ្វើ​សហប្រតិបត្តិការ​ជាមួយ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ដើម្បី​កាត់​ទោស​អ្នក​ដែល​មាន​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ខ្ពស់​បំផុត ចំពោះ​បទឧក្រិដ្ឋ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ប្រព្រឹត្ត​នៅ​ក្នុង​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម​។ សហរដ្ឋ​អាមេរិក​មាន​មោទនភាព​ដោយ​បាន​គាំទ្រ​ជា​យូរ​មក​ហើយ ចំពោះ​តុលាការ​នេះ​។ តុលាការ​បាន​ដាក់​ទោស​តាំង ហ្គិចគៀវ ហៅឌុច ដែល​បាន​គ្រប់គ្រង​មន្ទីរ ស ២១ (​គុក​ទួលស្លែង​) នៅ​ក្នុង​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម​។ ផ្នែក​គាំពារ​ដល់​ជន​រងគ្រោះ​ក៏​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ដែរ ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​រចនាសម្ព័ន្ធ​របស់​តុលាការ​នេះ​។

រដ្ឋាភិបាល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​មាន​ការ​ប្តេជ្ញាចិត្ត​ក្នុង​ការ​ផ្តល់​ការ​គាំទ្រ​ដល់​អង្គការ TPO និង​អង្គការ​ដទៃ​ទៀត​ដែល​ធ្វើការ​ក្នុង​ផ្នែក​យុត្តិធម៌​អន្តរកាល​។ តាមរយៈ​គំរោង​មាន​រយៈពេល ៣ ឆ្នាំ គាំទ្រ​ផ្នែក​ថវិកា​ដោយ​ទីភ្នាក់ងារ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​សំរាប់​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​អន្តរជាតិ (USAID) ដែល​មាន​ឈ្មោះ​ថា “​ការ​ពិត ការ​បង្រួបបង្រួម​គ្នា​ឡើង​វិញ និង​ការ​ជា​សះស្បើយ​ឡើង​វិញ ឆ្ពោះ​ទៅ​រក​អនាគត​រួម​គ្នា​” អង្គការ TPO ធ្វើការ​ដោយ​ផ្ទាល់​ជាមួយ​អតីត​សមាជិក​ខ្មែរ​ក្រហម និង​ជាមួយ​អ្នក​រួច​ជីវិត​ពី​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​។ ការ​ខិតខំ​ដ៏​មិន​ធម្មតា​របស់​ពួកគេ​បាន​ជួយ​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ក្នុង​ការ​ជំនះ​លើ​ផល​ប៉ះ​ទង្គិច ហើយ​រៀន​រស់​ដោយ​សន្តិភាព​នៅ​ក្នុង​សហគមន៍​ជាមួយ​គ្នា មិន​ថា ​អ្នក​នោះ​ជា​អតីត​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម ឬ​អ្នក​រួច​ជីវិត​ពី​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​ឡើយ​។ បើ​គ្មាន​ការ​ប្រឹងប្រែង​របស់​អង្គការ TPO ទេ នោះ​មនុស្ស​ជា​ច្រើន​ដែល​បាន​រង​ការ​ឈឺ​ចាប់​ក្រោម​របប​ខ្មែរ​ក្រហម ប្រហែល​ជា​មិន​អាច​រស់នៅ​ដោយ​សុខ​ស្រួល​ក្នុង​ចិត្ត​របស់​គេ​ទេ​។

ពិធី​នៅ​ថ្ងៃ​នេះ​កត់សំគាល់​ព្រឹត្តិការណ៍​សំខាន់​មួយ​ទៀត​ក្នុង​ការងារ​នេះ​។ យើង​សង្ឃឹម​ថា វីដេអូ​នេះ​នឹង​ធ្វើ​អោយ​យុវជន​កម្ពុជា និង​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ក្នុង​គ្រប់​វ័យ​ទាំងអស់ យល់​បាន​កាន់​តែ​ច្រើន​នូវ​អ្វី​ដែល​បាន​កើត​ឡើង នៅ​ក្នុង​សម័យ​ដ៏​លំបាក​នោះ​។ ពួក​យើង​ជា​ច្រើន​នៅ​ទី​នេះ​មិន​អាច​ស្រម៉ៃ​នឹក​ដល់​ការ​ឆ្លង​កាត់​របស់​អ្នក​ដែល​បាន​រស់​ក្រោម​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ទេ​។ តែ​យើង​សង្ឃឹម​ថា សកម្មភាព​ដូច​នេះ​នឹង​ជួយ​ត្រួសត្រាយ​ផ្លូវ​សំរាប់​បោះ​ជំហាន​ខ្លី​មួយ​ទៅ​រក​ការ​រួប​រួម​គ្នា​ឡើង​វិញ និង​ការ​ស្តារ​ឡើង​វិញ​។

ភាព​ក្លាហាន​ក្នុង​ការ​មាន​ការ​ពិភាក្សា​គ្នា​បែប​នេះ​បង្ហាញ​អោយ​ឃើញ​ពី​ស្មារតី​រឹងប៉ឹង​របស់​ប្រជាជន​កម្ពុជា ហើយ​និង​ពន្លឺ​នៃ​ក្តី​សង្ឃឹម​ដែល​អាច​មាន​ដល់​មនុស្ស​ជំនាន់​ក្រោយ​។ ខ្ញុំ​សូម​ជូនពរ​អោយ​លោក​អ្នក​ទាំងអស់​ទទួល​បាន​ជោគជ័យ ក្នុង​ពេល​ដែល​លោក​អ្នក​ធ្វើការ ដើម្បី​ជំរុញ​យុត្តិធម៌​អន្តរកាល និង​ការ​ផ្សះផ្សារ​ការ​ប៉ះ​ទង្គិច​ផ្លូវ​ចិត្ត​។