វិចារណាកឋា​​របស់​​លោក​រដ្ឋមន្រ្តី​ការបរទេស​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​៖ “​ពី​ទូក​ល្បាត​ដល់​ទន្លេមេគង្គ​ដែល​មាន​និរន្តភាព​”

ផ្លូវ​ទឹក​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​ផ្លូវ​ទឹក​ដ៏​សំខាន់​បំផុត​ក្នុង​ពិភពលោក ហើយ​ជា​ផ្លូវ​ទឹក​មួយ ដែល​ខ្ញុំ​ធ្លាប់​នៅ​លើ​នោះ​ដែរ កំពុង​តែ​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​គ្រោះថ្នាក់​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​។ យើង​ត្រូវ​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​អោយ​ភាព​រស់រវើក​របស់​វា​ ផ្នែក​បរិស្ថាន​អេកូឡូស៊ី និង​សេដ្ឋកិច្ច​ត្រូវ​បាន​អភិរក្ស​សំរាប់​មនុស្ស​ជំនាន់​ក្រោយ​។

កាល​ពី​ជាង ៤ ទសវត្ស​មុន ក្នុង​នាម​ជា​អនុនាវីឯក នៅ​ក្នុង​កង​ម៉ារីន​មួយ ដែល​មាន​ឈ្មោះថា “brown-water Navy” ក្រុម​របស់​ខ្ញុំ ហើយ​និង​ខ្ញុំ​បាន​ធ្វើ​ដំណើរ​តាម​ទន្លេ​មេគង្គ ​នៅ​លើ​ទូក​យោធា​មួយ​របស់​អាមេរិក​។ទោះ​បី​ជា​នៅ​ជុំវិញ​យើង​មាន​សុទ្ធតែ​ទឹក​ក្តី តែ​យើង​មាន​ការ​ចាប់​អារម្មណ៍​យ៉ាង​ខ្លាំង​ចំពោះ​សម្ផស្ស និង​អំណាច​នៃ​ទឹក​ទន្លេ​- ក្របី អាហារ​សមុទ្រ​ដែល​យើង​បាន​ដូរ​គ្នា​ជាមួយ​អ្នក​នេសាទ​នៅ​នឹង​កន្លែង និង​ព្រៃ​លិច​ទឹក​នៅ​សង​ខាង​ទន្លេ និង​ឆក​។

កាល​ដើម​ឡើយ ផ្លូវ​ទឹក​ទាំង​នេះ ដែល​គេ​ធ្វើ​សង្រ្គាម​លើ បាន​ក្លាយ​ជា​ផ្លូវ​ទឹក​នៃ​សន្តិភាព និង​ពាណិជ្ជកម្ម – សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​ប្រទេស​វៀតណាម​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​សតវត្សទី​២០ នៃ​ទំនាក់ទំនង ដែល​មាន​​ភាព​ដុះដាល​ឡើង​។

សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ ទន្លេ​​មេគង្គ​ប្រឈម​នឹង​គ្រោះ​ថ្នាក់​ថ្មី ហើយ​ខុស​ពី​មុន គឺ​គ្រោះ​ថ្នាក់​ដែល​គំរាម​កំហែង​ដល់​មុខរបរ​ប្រកប​ជីវភាព​រស់នៅ​របស់​មនុស្ស​រាប់​សិប​លាន​នាក់ ហើយ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ហានិភ័យ​ពី​ការ​ប្រែប្រួល​អាកាសធាតុ​ ចំពោះ​ផែនដី​ទាំង​មូល​។ ការ​អភិវឌ្ឍន៍ និង​កំណើន​លូតលាស់​ដែល​មិន​ធានា​និរន្តភាព​។ ទោះ​បី​ជា​មាន​ការ​ខិតខំ​ទាំង​នេះ​ក្តី តែ​ទន្លេ​មេគង្គ​នៅ​តែ​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គំរាម​កំហែង​ដដែល​។ នៅ​តាម​បណ្តោយ​ទន្លេ​នេះ ដែល​មាន​ប្រវែង ២៧០០ ម៉ៃល៍ តំរូវការ​កាន់តែ​ច្រើន​ឡើង​នៃ​ថាមពល ស្បៀង និង​ទឹក​កំពុង​តែ​បំផ្លាញ​ប្រព័ន្ធ​អេកូឡូស៊ី​របស់​វា និង​របរ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​របស់​ប្រជាជន​ចំនួន ២៤០ លាន​នាក់​។ ការ​អភិវឌ្ឍន៍​ដែល​មិន​ធានា​និរន្តភាព និង​ល្បឿន​យ៉ាង​លឿន​នៃ​ការ​អភិវឌ្ឍ​ទំនប់​វារី​អគ្គិសនី​កំពុង​តែ​បំផ្លាញ​តំរូវការ​ស្បៀង និង​ទឹក​របស់​មនុស្ស​រាប់​លាន​នាក់ ដែល​ពឹង​អាស្រ័យ​លើ​ទន្លេ​នេះ​។

តើ​អ្វី​សំខាន់​? នៅ​កម្ពុជា ទន្លេ​មេគង្គ​ទ្រទ្រង់​ជីវសាស្រ្តចំរុះ ដ៏​សំបូរ​បែប​នៃ​តំបន់​ជំរេល ដែល​ផ្តល់​ប្រូតេអ៊ីន​ចំនួន ៦០​% នៅ​កម្ពុជា​។ នៅ​វៀតណាម ទន្លេ​នេះ​ជួយ​ស្រោចស្រព “​តំបន់​ជង្រុក​ស្រូវ​” ដែល​ចិញ្ចឹម​សេដ្ឋកិច្ច​ដែល​កំពុង​មាន​ការ​លូតលាស់​យ៉ាង​រហ័ស​។ នៅ​ក្នុង​តំបន់​ទាំង​មូល ទន្លេ​មេគង្គ​គឺ​ជា​សរសៃ​ឈាម​យ៉ាង​សំខាន់​សំរាប់​ការ​ដឹក​ជញ្ជូន កសិកម្ម និង​សំរាប់​ការ​បង្កើត​ភ្លើង​អគ្គិសនី​។

ទន្លេ​មេគង្គ​ប្រៀប​បាន​នឹង​តំបន់​អាម៉ាសូន​ចំពោះ​ជីវសាស្រ្ត​ចំរុះ​។ ត្រី​រាជ និង​ផ្សោត​ទឹក​សាប​គឺ​ជា​សត្វ ដែល​មាន​តែ​នៅ​តំបន់​នេះ​ទេ ហើយ​អ្នក​វិទ្យាសាស្រ្ត​កំពុង​រក​ឃើញ​ពូជ​សត្វ​និង​រុក្ខជាតិ​ថ្មី​ៗ នៅ​តំបន់​ដីសណ្ត​។ ពូជ​សត្វ និង​រុក្ខជាតិ ដែល​ទើប​រក​ឃើញ​ថ្មី​ៗ​ខ្លះ នៅ​ថ្ងៃ​ណា​មួយ​អាច​អោយ​គេ​អាច​យក​ទៅ​ធ្វើ​ឱសថ​សំរាប់​សង្គ្រោះ​ជីវិត​បាន​។

គេ​មើល​ឃើញ​បញ្ហា​ប្រឈម​ច្បាស់​។ តំបន់​មេគង្គ​ទាំង​មូល​ត្រូវ​តែ​អនុវត្ត​យុទ្ធសាស្រ្ត​ដ៏​ទូលំទូលាយ​មួយ ដើម្បី​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​អោយ​កំណើន​លូតលាស់​នៅ​ពេល​អនាគត​មិន​ប៉ះពាល់ ដល់​ខ្យល់​ស្អាត ទឹក​ស្អាត ប្រព័ន្ធ​អេកូឡូស៊ី​ល្អ​។ ការ​សំរេច​បាន​ភារកិច្ច​ដ៏​សំខាន់​នេះ​នឹង​បង្ហាញ​ពិភពលោក​អោយ​ឃើញ​នូវ​អ្វី​ដែល​អាច​សំរេច​បាន​។

ជោគ​វាសនា​នៃ​តំបន់​នេះ​ ក៏​មាន​ផល​ផង​ដែរ​ទៅ​លើ​ការ​រស់នៅ​របស់​ប្រជាជន ដែល​នៅ​ឆ្ងាយ​ពី​តំបន់​នេះ​។ ឧទាហរណ៍ ពាណិជ្ជកម្ម​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ជាមួយ​តំបន់​មេគង្គ​បាន​កើន​ឡើង​ចំនួន ៤០​% ពី​ឆ្នាំ​២០០៨ ដល់​ឆ្នាំ​២០១៤​។ និន្នាការ​នេះ​មាន​ន័យ​ថា មាន​កំណើន​ការងារ​ធ្វើ​សំរាប់​ជនជាតិ​អាមេរិក ហើយ​និងកំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ជា​បន្ត សំរាប់​ប្រទេស​នៅ​ទូទាំង​តំបន់​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​។

ការ​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ប្រឈម​នេះ​បាន​ទាមទារ​អោយ​យើង​ខិតខំ​ធ្វើការ​ជាមួយ​បណ្តា​ប្រទេស​ទាំង​នេះ ដើម្បី​ដោះស្រាយ​សេចក្តី​ត្រូវការ​ពិត​ប្រាកដ​លើ​ការ​អភិវឌ្ឍន៍ ក្នុង​ពេល​យើង​ធ្វើការ​ដើម្បី​ធ្វើអោយ​មាន​និរន្តភាព​បរិស្ថាន​។ ការ​នេះ​ទាមទារ​អោយ​មាន​ទិន្នន័យ​ត្រឹមត្រូវ​សំរាប់​ធ្វើការ​វិភាគ​និង​ធ្វើ​ផែនការ​អោយ​បាន​ត្រឹមត្រូវ ការ​វិនិយោគ​ដោយ​ភាព​ឆ្លាតវៃ មេ​ដឹកនាំ​រឹងមាំ និង​ស្ថាប័ន​ដែល​ធ្វើការ​បាន​ល្អ ដើម្បី​គ្រប់គ្រង​ធនធាន​ដ៏​សំបូរ​នៃ​តំបន់​ទន្លេ​មេគង្គ ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ទាំងអស់​គ្នា នៅ​ក្នុង​តំបន់​នេះ​។

ដើម្បី​សំរេច​បំណង​នេះ យើង​ចូលរួម​ជាមួយ​ប្រទេស​កម្ពុជា ឡាវ ភូមា ថៃ និង​វៀតណាម ដើម្បី​ផ្តើម​គំរោង​ស្តីពី​គំនិត​ផ្តួចផ្តើម​នៅ​តំបន់​មេគង្គ​ក្រោម​។ បំណង​នៃ​គំរោង​នេះ​ គឺ​ដើម្បី​បង្កើត​ចក្ខុវិស័យ​រួម​មួយ​នៃ​ការ​ធ្វើ​អោយ​មាន​កំណើន​លូតលាស់ និង​ឱកាស ដែល​ទទួល​ស្គាល់​តួនាទី​នៃ​ទន្លេ​មេគង្គ​ជា​ក្បាល​ម៉ាស៊ីន​សេដ្ឋកិច្ច និង​គោរព​ចំពោះ​ចំណែក​នៃ​ទន្លេ​នេះ​នៅ​ក្នុង​ផ្នែក​បរិស្ថាន​។

ហេតុ​ដូច្នេះ​ហើយ​បាន​ជា​នៅ​សប្តាហ៍​នេះ (​ថ្ងៃ​ទី​២ និង​ទី​៣ ខែ​កុម្ភៈ​) សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​រដ្ឋាភិបាល​ឡាវ​បាន​រួម​គ្នា​រៀបចំ​កិច្ច​ប្រជុំ​ដ៏​ធំ​មួយ​នៃ​មន្រ្តី​ជាន់​ខ្ពស់​មក​ពី​ប្រទេស​ទាំង​៥ នៅ​តំបន់​មេគង្គ​ក្រោម សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​សហភាព​អឺរ៉ុប នៅ​ប៉ាកសេ នៃ​ប្រទេស​ឡាវ ដែល​ជា​កន្លែង​ប្រសប់​គ្នា​នៃ​ទន្លេ​មេគង្គ និង​ទន្លេ Xe Don ។ មន្រ្តី​ទាំង​នោះ​ត្រូវ​បាន​ចូលរួម​ជាមួយ​ដោយ​តំណាង​មក​ពី​វិស័យ​ឯកជន និង​ស្ថាប័ន​ផ្តល់​អំណោយ ដូចជា​ធនាគារ​អភិវឌ្ឍន៍​អាស៊ី ដើម្បី​ពិភាក្សា​លើ​ផែនការ​សំរាប់​ធានា​អនាគត ដែល​ប្រកប​ដោយ​និរន្តភាព​។

នៅ​ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​នោះ យើង​ផ្តើម​គំរោង​ស្តីពី​គំនិត​ផ្តួចផ្តើម​ស្តីពី​ថាមពល​នៅ​តំបន់​ទន្លេ​មេគង្គ​ដែល​មាន​និរន្តភាព​។ នេះ​គឺ​ជា​ផែនការ​មួយ​ដែល​លើក​ទឹកចិត្ត​អោយ​បណ្តា​ប្រទេស​ នៅ​ក្នុង​តំបន់​អោយ​អភិវឌ្ឍ​កម្មវិធី ដែល​បង្វែរ​ការ​វិនិយោគ​របស់​គេ​ទៅ​រក​របៀប​ថ្មី​ៗ​នៃ​ការ​បង្កើត​ថាមពល​ដែល​គេ​អាច​កែច្នៃ​​យក​មក​ប្រើ​ឡើង​វិញ​បាន និង​ធនធាន​ដទៃ​ទៀត ដែល​មិន​ធ្វើ​អោយ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​។

នេះ​មិន​មែន​ជា​រឿង​នៃ​ការ​បញ្ជា​អោយ​ដើរ​តាម​ផ្លូវ​នៃ​ការ​អភិវឌ្ឍ​ណា​មួយ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ទាំង​នេះ​ទេ​។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ វា​ជា​រឿង​ដែល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​ប្រទេស​ដទៃ​ទៀត​ត្រូវ​ធ្វើការ​ជាមួយ​នឹង​ប្រទេស​ជា​ដៃគូ​របស់​យើង ដើម្បី​បង្កើត​គោលការណ៍​ណែនាំ​ស្តីពី​ការ​អភិវឌ្ឍន៍ និង​ការ​វិនិយោគ​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​ស៊ី​គ្នា ដើម្បី​ធានា​អោយ​មាន​ដំណើរ​ល្អ​ទៅ​មុខ​នៃ​សេដ្ឋកិច្ច និង​បរិស្ថាន​យូរ​អង្វែង នៅ​តាម​តំបន់​ទន្លេ​។

ភាព​ជា​ដៃគូ​នេះ​ គឺ​ជា​ផ្នែក​សំខាន់​ចាំបាច់​នៃ​ការ​ខិតខំ​រួម​របស់​លោក​ប្រធានាធិបតី Obama និង​រដ្ឋបាល​ទាំង​មូល​របស់​លោក នៅ​ក្នុង​ការ​ជួយ​ដល់​ប្រជាជន​នៅ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ី ប៉ាស៊ីហ្វិក និង​ជា​សញ្ញា​ថែម​ទៀត​នៃ​ការ​ប្តេជ្ញាចិត្ត​របស់​យើង​ដើម្បី​ជួយ​ដល់​ប្រទេស​ប្រកាន់​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ដែល​ទើប​រះ​ឡើង និង​ដែល​មាន​សេដ្ឋកិច្ច​រស់​រវើក​។

សំរាប់​ជនជាតិ​អាមេរិក និង​ប្រជាជន​នៅ​តំបន់​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ក្នុង​ជំនាន់​របស់​ខ្ញុំ កន្លង​មក​ទន្លេ​មេគង្គ​គឺ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​សង្គ្រាម​។ តែ​ថ្ងៃ​នេះ វា​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ការ​លូតលាស់​ប្រកប​ដោយ​និរន្តភាព និង​ការ​គ្រប់គ្រង​ល្អ​។